بررسی قشربندی اجتماعی در اسلام

الموضوعات :

نازی عبدالله‌پور ¹ (عضو هیات علمی (استادیار) دانشگاه آزاد اسلامی واحد تبریز، گروه الهیات؛ تبریز- ایران.)
فریبا اسکندرجعفرزاده ² (کارشناسی ارشد الهیات.)

تاريخ الإرسال : 04 الأحد , جمادى الثانية, 1437 تاريخ التأكيد : 04 الأحد , جمادى الثانية, 1437 تاريخ الإصدار : 03 الأحد , رمضان, 1433

الکلمات المفتاحية: اسلام, نابرابری, قشربندی, کاست, وحدت اجتماعی,

ملخص المقالة :

دین اسلام به عنوان دین خاتم به تمام نیازمندی های انسان پاسخ گفته است. یکی ازسوالات اساسی انسان از دیر باز در باره برابری و نابرابری نوع انسانی بر حسب نژاد، رنگ، مذهب و ... می باشد، یکی از معضلات جوامع بشری، وجود فاصله طبقاتی در بین اقشار مردم است ... . امّا چه تفاوت هایی بین ملاک های اسلام با سایر ادیان وملل وجود دارد؟ در برخی ادیان مانند هندوئیسم و آیین آهورایی قشربندی به نحوی است که تحرک یک فرد از طبقه ای به طبقه دیگر عملاً غیرممکن است و یا در یهود با اعتقاد به برتری نژادی، نابرابری برون طبقاتی امری شایع است. آن چه بایستی مورد توجه قرار گیرد این که طبقات اجتماعی در اسلام به ثروت و خصایص زیستی متقوّم نیست بلکه بر اساس تفاوت های انسانی به لحاظ استعدادها و قابلیت های مختلف است یعنی طبقات اجتماعی برای رفع نیازهای متعدد جامعه است تا جامعه به سمت کمال و شکوفایی حرکت کند. در اسلام عواملی مانند تقوی، علم و ... زمینه ساز تفوق گروهی بر گروهی دیگر را به وجود می آورند و موجب برتری در نزد خدا و در آخرت می شوند و هم چنین در این دنیا، موجب اعطای مسئولیت های خطیرتر می گردند در حالی که مستلزم هیچ گونه برخورداری و امتیاز اجتماعی، طبقاتی و اقتصادی و ... نیستند. در این مقاله سعی کردیم تا با بررسی دیدگاه های برخی ادیان و دیدگاه اسلام به این سوال مهم جواب دهیم که آیا قشربندی اجتماعی در اسلام مانند برخی ادیان و فرهنگ ها باعث نابرابری در همه زمینه ها و تضییع حقوق انسان است؟ برای رسیدن به این هدف از روش توصیفی و کتابخانه ای استفاده کردیم.

المصادر:

آشتیانی، (1368). تحقیقی در دین مسیح. تهران: نشر نگارش.

اباذری، ی؛ و دیگران. (1372). ادیان جهان باستان. موسسه مطالعات و تحقیقات فرهنگی تهران.

ابن­کثیر دمشقی، 1، 1419 ق، تفسیرالقرآن­العظیم (ابن کثیر).بیروت: دارالکتب.

ابن­ابی الحدید، م، بیتا. شرح نهج­البلاغه. چاپ بیروت.

ادیبی. (1354). جامعه­شناسی طبقات اجتماعی. تهران: انتشارت دانشکده علوم اجتماعی و تعاون.

اشرف، ­ا. (1346). جامعه­شناسی طبقات اجتماعی در امریکا. تهران: انتشارات موسسه مطالعات و تحقیقات اجتماعی.

باهنر ، م. (1361). دین­شناسی تطبیقی. دفتر نشر فرهنگ اسلامی.

 بهی، م. (1352). اسلام و سیمای طبقاتی اروپا. مترجم: م، خضری. چاپ کیهان.

تامین، ­م. (1373). جامعه­شناسی قشربندی و نابرابری­های اجتماعی. ع، ا، نیک­گهر. تهران: نشر توتیا.

تقی­زاده داوری، م. (1387). تصویر خانواده پیامبر (ص) در دایره­المعارف اسلام. قم: موسسه شیعه­شناسی.

جوادی­آملی، ع. (1391). مفاتیح­الحیاه. قم: نشر اسراء.

حجتی، م. (1377). اسباب­النزول. تهران: دفتر نشر فرهنگ اسلامی.

حرآملی، م. 140ق. وسائل­الشیعه الی تحصیل مسائل­الشریعه. قم: موسسه آل­البیت (ص).

خسروی، م، بیتا. زندگانی حضرت سجاد و امام محمدباقر (ص). تهران: نشر اسلامیه.

دوست­خواه ،ج. (1377). اوستا. تهران: انتشارات مروارید.

راغب اصفهانی، ح. 1412 ق. المفردات فی غریب­القرآن. دمشق- بیروت: دارالعلم الدارالشامیه.

رهنورد، ز. (1357). موضع­گیری طبقات اجتماعی یا فرایند انحطاط یک جامعه در قرآن. نشر ایران.

زمخشری، م. 1407 ق. الکشاف الحقائق غوامض­التنزیل. بیروت: دارالکتاب العربی.

سبحانی­تبریزی، ج. (1385). فروغ ابدیت. قم: بوستان کتاب- چاپ دفتر تبلیغات اسلامی.

سید رضی. (1414). نهج­البلاغه. قم: نشر هجرت.

شریعتی،ع. (1362). مجموعه آثار. انتشارات نیلوفر، چاپ دوم.

صدوق، م. 1378 ق. عیون­الاخبار الرضا (علیه­السلام). تهران: نشر جهان.

صدوق و شیخ مفید. 1414 ق. اعتقادات­الامامیه و تصحیح­الاعتقاد. قم: کنگره شیخ مفید.

صدوق، (1406). ثواب­الاعمال و عقاب­الاعمال. قم: نشر دارالرضی. چاپ اول.

صدر، م. (1354). اسلام و مشکل اختاف طبقاتی. انتشارات جهان­آرا.

طباطبائی، م. 1417 ق. المیزان فی تفسیرالقرآن. قم: دفتر انتشارات اسلامی جامعه مدرسین حوزه علمیه قم.

طباطبایی، م؛ فقهی، م. (1378). سنن­النبی(ص). تهران: نشر کتابفروشی اسلامیه. چاپ هفتم.

طبری،ا. 1412 ق. جامع­البیان فی تفسیرالقران: بیروت: دارالمعرفة.

عاملی، ج. (1409). تفصیل وسائل­الشیعه الی تحصیل مسائل­الشریعة. قم: نشر آل­بیت. چاپ اول.

کلینی، م.  1362ش. الکافی. تهران: نشر اسلامی.

گیدنز، آ. (1387). جامعه­شناسی. ترجمه: م، صبوری. تهران: نشر نی.

مجلسی، م. (بی­تا). بحارالانوار الجامعة لدرر اخبارالائمة الاطهار. تهران: نشر اسلامیه.

مجلسی، م. اخلاق اسلامی. ترجمه: م، کمره­ای. تهران: نشرمهر. چاپ اول.

مطهری، م. (1359). مشخصات اسلام وموضع­گیری طبقاتی. انجمن اسلامی دانشجویان دانشگاه اهواز.

معین، م. (1364). فرهنگ فارسی. انتشارات امیرکبیر. چاپ هفتم.

مکارم­شیرازی، ن. 1374 ش. تفسیر نمونه. تهران: دار الکتب­الاسلامیه.

مستنبط، ا. (1430). القطره. ترجمه: م، رحیمیان. قم: نشر حاذق. چاپ نهم.

منتسکیو، (1370). روح­القوانین. ع، ا، مهتدی. تهران: انتشارات امیرکبیر. جلد دوم.

هالبواکس، م. (1346). طرح روان­شناسی طبقات اجتماعی. جلد اول، ترجمه: م، ع، کاردان. انتشارات مطالعات و تحقیقات فرهنگی.

اخترشهر، ع. (1380). گونه­شناسی طبقات اجتماعی در قرآن. فصلنامه علوم سیاسی، شماره 15، ص 238-225.

ربانی، ر؛ و دیگری. (1384). تحلیلی بر قشربندی اجتماعی در ادیان. پژوهش­نامه انقلاب اسلامی. شماره 11 و 12، ص 114-92.

دانشنامه ویکیپدیا.

دانشنامه ویکی فقه.