تحلیل مردم‌شناختی جلوههای فرهنگ عامه در منظومه نخست حیدربابایه سلام در مقایسه با بخش دوم آن
الموضوعات :آرش مسلمی 1 , مظفر‌الدین شهبازی 2
1 - دانش‌آموخته کارشناسی‌ارشد مردم‌شناسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات تهران- ایران.
2 - استادیار جامعه‌شناسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد زنجان و مدرس دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات تهران- ایران
الکلمات المفتاحية: مدرنیته, فرهنگ عامه, نوستالژی, درام اجتماعی, ارزش‌ها و هنجارها,
ملخص المقالة :
تحقیق حاضر در راستای پاسخ به این پرسش اساسی است که تغییرات درون‌مایه و جوهر اجتماعی فرهنگی، متن ومحتوی بخش نخست منظومه حیدربابایه سلام درمقایسه با بخش دوم آن چگونه است؟ تحقیق حاضر از نوع مطالعات ناهمزمان یا تاریخی است که با بهره‌گیری از روش های اسنادی و تحلیل محتوی به مقایسه بخش نخست و دوم منظومه حیدربابایه سلام از دیدگاه مردم‌شناسی می‌پردازد. در این مقاله جلوههای فرهنگ عامه درمنظومه نخست حیدربابایه سلام درمقایسه با بخش دوم آن، از دید مردم شناختی مورد تحلیل قرارگرفته است. رویکردهای نظری استفاده شده دراین تحقیق نظریات ترنر ازانسان شناسی نمادین و تفسیری و رویکرد شخصیتی فروید می‌باشد. به طور کلی محتوی بخش نخست منظومه حیدربابایه سلام، فضایی نوستالژیک است؛ که در نتیجه دوری چندین ساله شاعر از زادگاه اصلی خود شکل گرفته است. درمنظومه نخست در تصاویری که شاعر ارائه می‌دهد شور و حال دوران کودکی و جنب و جوش آن دوران به وضوح نمایان است، حال آن‌که از بند 45 منظومه نخست حیدربابایه سلام، شعر رنگ و بوی پیری و نصیحت‌گونه به خود می‌گیردکه این حالت در منظومه دوم حیدربابایه سلام بیشتر خود را نشان می‌دهد، هم چنین عناصر فرهنگ عامه در منظومه نخست حیدربابا بسیار غنی‌تر و پر‌بار تر از منظومه دوم می‌باشد. اعتراض و شکایت شاعر در منظومه نخست حیدربابایه سلام بیشتر ازپیری و مرگ انسان‌ها بوده حال آن که درمنظومه دوم حیدربابایه سلام این اعتراض شاعر به تجدد‌گرایی و به تبع آن تغییر در هنجارها و ارزش‌های حاکم آن می‌باشد. در این مقاله چگونگی تغییرات در ارزش‌ها و هنجارها در دو منظومه‌ی نخست و دوم حیدربابایه سلام به طور ویژه با فرایند چهار مرحله‌ای درام اجتماعی ترنر بررسی شده است.
احمدوند، م. (1368). مکانیسم‌های دفاعی روانی. تهران: انتشارات بامداد.
انجوی شیرازی، س. (1371). گذری و نظری بر فرهنگ مردم. تهران: انتشارات سپراک.
ایران‌دوست تبریزی، ر. (1378). خانه پدری و خاطرات کودکی در اشعار لامارتین و شهریار. نشریه دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه تبریز. شمارهی 171.
بختیاری، م. (1386). فولکلور و ادبیات عامیانه. ارومیه: انتشارات ادیبان.
بهزادی، ب. (1384). فرهنگ آذربایجانی- فارسی، (آذربایجانا فارسجا سوزلوک). تهران: انتشارات نخستین.
ترکان، ق. ( ). گامی در راستای شهریار‌شناسی. تبریز: انتشارات فروغ آزادی.
ترنر، و. (1381). اسطوره و نماد. اطلاع رسانی و کتابداری، کتاب ماه هنر. شمارهی 51 و 52، صص 77-70.
ثروت، م. (1382). رمانتیسم. پیک نور. شماره 2.
ثروت، م. (1376). شهریار و منظومه حیدربابایه سلام. فلسفه و کلام، شناخت. شمارهی 21، صص 100-89.
حاجی ستّاری، ف. (1378). یوردومون دیرلی سوزلری. تهران: انتشارات قطره.
حرّی، ا. (1377). سیری در دامنه حیدربابا. فصلنامه شعر. شمارهی 24، صص 89-100. مردم ایران، شمارهی 10.
دلاور، ع. (1374). مبانی نظری و علمی پژوهش در علوم انسانی و اجتماعی. تهران: انتشارات رشد.
رحمانی، خ. (1393) سید محمد حسین شهریار و شعر معاصر ایران. تبریز: انتشارات ریتم.
ریچاردز، ب. (1391). روانکاوی فرهنگ عامه .ترجمه: ح، پاینده. تهران: انتشارات ثالث. چاپ دوم.
سفیدگر شهانقی، ح. (1386). عناصر فولکلور آذربایجان در دیوان ترکی شهریار. فصلنامه فرهنگ.
سیپک، پ. (1388). ادبیات فولکلور ایران. ترجمه: م، اخگری. تهران: انتشارات سروش. چاپ دوم.
شادبه، ح. (1393). بازتاب فولکلور آذربایجان در منظومه‌های هذیان دل و حیدربابایه سلام استاد شهریار. مجموعه مقالات شاهد شعر. صص 262- 245.
شهریار، م. (1386). کلیات اشعار ترکی شهریار. تهران: انتشارات زرین. چاپ بیستم.
صدری‌نیا، ب. (1371). تاملی در مضامین محوری منظومه حیدربابا. نشر کلمه. شمارهی 2.
فرخ‌نیا، ح. (1390). آستانه‌های پیوند و شکاف اجتماعی در منطق‌الطیر عطار نیشابوری. جامعه‌شناسی هنر و ادبیات. سال سوم، شمارهی اول صص، 217-189.
فرسی، ب. (1377). سلام به حیدربابا. تهران: انتشارات نگاه.
کاویانپور، ا. (1387). زندگی ادبی و اجتماعی استاد شهریار. تهران: انتشارات اقبال.
مجتهدی، ع. (1380). ترکی دیلینده مثللر(امثال و حکم آذربایجانی). تهران: انتشارات فخر‌آذر.
واتسون، ه؛ و دیگری. (1372). درآمدی به انسان‌شناسی. ترجمه: م، ثلاثی. تهران: انتشارات سیمرغ.
هلر، ش. (1389). دانشنامه‌ی فروید. ترجمه: م، پردل. مشهد: انتشارات ترانه.
Bates, D.& Fred, p. (1990). Cultural anthropology. (New York: Me Graw- Hill).
Hoynby, A. S. (1995). Oxford advanced learners dictionary. Oxford university press.
