تاثیر اندیشمندان بزرگ روحانی در تحولات سیاسی اجتماعی ایران میان دو انقلاب (از سال 1285 ه.ش تا 1357 ه.ش)
الموضوعات :صمد عابدینی 1 , صمد رسول‌زاده 2 , امیر خوشحال 3
1 - استاد مشاور . عضو هیأت علمی دانشگاه آزاد واحد خلخال، تهران، ایران
2 - عضو هیات علمی دانشگاه شهید مدنی آذربایجان، گروه علوم اجتماعی؛ آذرشهر- ایران.
3 - کارشناسی‌ارشد پژوهشگری علوم اجتماعی (نویسنده مسئول).
الکلمات المفتاحية: : نخبگان, نخبگان روحانی, انقلاب, تحولات سیاسی اجتماعی,
ملخص المقالة :
هدف ما از این نوشته آن است که جایگاه نخبگان بزرگ روحانی درهفتاد ساله مشروطه چه به صورت رسمی و چه بصورت غیر رسمی را که دارای ماهیت، تاریخی ـ تطبیقی بوده با استفاده از روش جمع آوری اطلاعات کتابخانه ای و از طریق مطالعه متون، منابع و اسناد مختلف، چه نوشتاری و چه غیر نوشتاری با مراجعه به منابع دست اول و دوم بررسی؛ و روشن سازیم که این نخبگان چه تاثیری بر تحولات سیاسی و اجتماعی ایران این دوران داشته اند و نقش قدرت حاکم در این تاثیرات چگونه بوده است؟ درسیر تحولات اجتماعی جامعه ما چون جامعه ما استبداد زده و عقب افتاده و ایلیاتی بودکه درآن شاه با محارمش همه کاره بودند و مردم نیز بی سواد و توده ای و نخبگان آن نیز متاثر از این دو؛ اما پادشاهان قاجار برای کسب مشروعیت سیاسی نیازمند جلب نظرمساعد علمای مذهبی و روحانیون که بعد از صفویان به یکی از گروه های بسیار متنفذ اجتماعی تبدیل شده بودند، نیاز داشتند. زیرا قدرت سیاسی تنها با جلب حمایت و تایید گرفتن از روحانیون مشروعیت سیاسی را کسب می کرد، و با وجود انقلاب بر علیه این کارکردها به علت فقدان حکومت نیرومند مرکزی، نبود ارتش دائمی، و ... نتوانستند تحولات ساختاری اساسی و عمیق در ایران ایجاد کنند، و در دوره پهلوی ها هم کسب مشروعیت سیاسی از روحانیون کاملاً منتفی شد.
آبراهامیان، ی. (1376). مقالاتی در جامعهشناسی ایران. ترجمه: س، ترابی فارسانی. تهران: نشر پژوهش شیرازه. چاپ اول.
آجدانی، ل. (1385). علماو انقلاب مشروطیت ایران. تهران: نشر اختران. چاپ دوم.
آجدانی، ل. (1386). روشنفکران ایران در عصر مشروطیت. تهران: نشر اختران. چاپ اول.
آزاد ارمکی، ت. (1380). مدرنیته ایرانی (روشنفکران و پارادایم عقبماندگی در ایران). تهران: نشر اجتماع. چاپ اول.
آفاری، ژ. (1385). انقلاب مشروطه ایران. ترجمه: ر، رضایی. تهران: انتشارات بیستون. چاپ اول.
اکبری، م. (1371). ویژگیهای ساختار قدرت در ایران. مجله نامه فرهنگ. سال دوم، شماره چهار، ناشر: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.
بشریه، ح؛ و دیگری. (تیر1383). بررسی چرخش نخبگان در ایران دوره قاجار. مجله نامه پژوهش. سال هشتم، شماره دهم، ناشر: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.
حائری، ع. (1364). تشیع و مشروطیت در ایران و نقش ایرانیان مقیم عراق. تهران: انتشارات امیرکبیر. چاپ دوم.
درخشه، ج. (1380).جستاری در تفکر سیاسی علمای شیعه از مشروطیت تا سال 1320. مجلات علوم انسانی. شمارههای 14–13، انتشارات دانشگاه امام صادق (ع).
رفیع، ح؛ و دیگری. (1388).عالمان دین در آوردگاه مشروطه. مجلات تاریخ زمانه. سال هشتم شماره 87–86، ناشر: کانون اندیشه جوان.
روشه، گ. (1380). تغییرات اجتماعی. ترجمه: م، وثوقی، تهران: انتشارات نی. چاپ یازدهم.
سالاری، س. (1385). نقش روحانیت در انقلاب مشروطیت. مجلات تاریخ گنجینه اسناد. شماره شصت و دو، سال شانزدهم، انتشارات: سازمان اسناد و کتابخانه ملی.
سلیمانی، ج. (1382). حدود و جایگاه آزادی در اندیشه سیاسی میرزای نائینی. مجلات تاریخ آموزه. شماره سوم، انتشارات: آستان قدس رضوی.
صالحی، ع. (1388). اندیشههای سیاسی شیخ فضلالله نوری. تهران: انتشارات مرکز اسناد انقلاب اسلامی. چاپ اول.
عباسی، م؛ و دیگری. (1371). خاطرات نصرالله انتظام از دیدگاه دربار. تهران: انتشارات پژوهش. چاپ دوم.
فراستخواه، م. (1377). سرآغاز نواندیشی معاصر دینی و غیر دینی. تهران: انتشارات شرکت سهامی انتشار. چاپ سوم.
کاتوزیان، م. (1384). دولت و جامعه در ایران (انقراض قاجار و استقرار پهلوی). ترجمه: ح، افشار. تهران: انتشارات نشر مرکز. چاپ چهارم.
کرونین، ا. (1383). رضاشاه و شکلگیری ایران نوین. ترجمه م، ثاقبفر. تهران: انتشارات جامی. چاپ نخست.
معتضدیان، م. (1383). مردی که مثل هیچکس نبود. مجلات تاریخ زمانه. سال یازدهم، شماره بیست و نهم، ناشر: نامه اندیشه و فرهنگ و ادبیات.
ملایی توانی، ع. (1380).مدرس و رویدادهای جنگ جهانی اول در ایران. مجلات تاریخ متین. سال سوم، شماره دهم، ناشر: پژوهشکده امام خمینی و انقلاب اسلامی.
ملکزاده، م. (1383). تاریخ انقلاب مشروطیت ایران. (جلد 4)، تهران: انتشارات سخن. چاپ اول.
نائینی، م. (1383).گذری بر شخصیت علمی، اخلاقی و سیاسی میرزای نائینی. مجلات تاریخ آموزه. شماره پنجم، ناشر: موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی.
