بررسی میزان سرمایه اجتماعی در میان گروه‌های اجتماعی (منطقه حاشیه‌نشین و غیرحاشیه‌نشین) شهر مراغه

الموضوعات :

مریم حشمت ¹ (دانشگاه آزاد اسلامی واحد تبریز؛ کارشناسی ارشد جامعه‌شناسی، تبریز، ایران.)
حسین بنی‌فاطمه ² (استاد جامعه‌شناسی دانشگاه تبریز.)
محمود علمی ³ (عضو هیأت علمی دانشگاه آزاد اسلامی واحد تبریز. گروه علوم اجتماعی. تبریز، ایران.)

تاريخ الإرسال : 03 السبت , جمادى الثانية, 1437 تاريخ التأكيد : 03 السبت , جمادى الثانية, 1437 تاريخ الإصدار : 07 الأربعاء , جمادى الأولى, 1431

الکلمات المفتاحية: سرمایه اجتماعی, اعتماد, حاشیه‌نشین, غیرحاشیه‌نشین, اثربخشی جمعی, مشارکت رسمی و غیررسمی,

ملخص المقالة :

در تحقیق حاضر به بررسی میزان سرمایه اجتماعی گروه‌‌های سنی (جوانان، میان‌سالان و سالمندان) و هم‌چنین گروه‌های جنسی در دو منطقه حاشیه‌نشین و غیرحاشیه‌نشین پرداخته شده است. سه مؤلفه اصلی سرمایه اجتماعی که عبارت از: اثربخشی جمعی، اعتماد و مشارکت اجتماعی با معرف‌های (انسجام و همبستگی اجتماعی، کنترل هنجاری غیررسمی، اعتماد بین‌فردی، اعتماد تعمیم‌یافته و اعتماد نهادی، مشارکت رسمی و مشارکت غیررسمی) سنجیده ‌شد. مطالعه حاضر با استفاده از تئوری‌های سرمایه اجتماعی طرح‌ریزی شده است. تحقیق حاضر در سطح خرد و از نوع پیمایشی می‌باشد و گردآوری داده‌ها به وسیله پرسشنامه همراه با مصاحبه انجام شده است. جامعه آماری در این تحقیق شامل 10757 نفر از افراد حاشیه‌نشینان مراغه و نمونه آماری براساس فرمول کوکران شامل 400 نفر می‌باشد. یک گروه 400 نفری از غیرحاشیه‌نشینان نیز انتخاب گردیده است که از لحاظ سن و جنس دو گروه 400 نفری با همدیگر همگن شده‌اند و در کل گروه شامل 800 نفر می‌باشد. روش نمونه‌گیری خوشه‌ای چند مرحله‌ای است. در این بررسی با استفاده از تحقیقات قبلی صورت گرفته در عرصه داخلی و خارجی و استفاده از روش اعتبار محتوایی سوال‌ها پرسشنامه طراحی گردیده‌اند. جهت اطمینان از پایایی سوال‌ها پرسشنامه از ضریب آلفای کرونباخ استفاده گردید که با اجرای پرسشنامه در میان30 نفر از افراد نمونه، از اعتبار و روایی لازم برخوردار بود. یافته‌های تحقیق نشان دادکه میزان سرمایه اجتماعی در بین مناطق حاشیه‌نشین و مناطق غیرحاشیه‌نشین متفاوت است. هم‌چنین شاخص‌های سرمایه اجتماعی نیز به جز مشارکت غیررسمی در مناطق حاشیه‌نشین و غیرحاشیه‌نشین متفاوت بود و این شاخص‌ها در مناطق غیرحاشیه‌نشین بیش‌تر بوده است. در کل نتایج پژوهش نشان داد که حجم سرمایه اجتماعی موجود در مناطق غیرحاشیه‌نشین بیش‌تر از مناطق حاشیه‌نشین است.

المصادر:

احمدی، ح. (1384). جامعه شناسی انحرافات. تهران:  انتشارات سمت.

اُفه، ک. (1384).  چگونه می‌توان به شهروندان اعتماد داشت. ترجمه:  ا، خاکباز و دیگری. تهران:   نشر:  شیرازه.

باقری، ‌ر. (1389)، بررسی عوامل موثر بر وقوع جرم در بین افراد حاشیه‌نشین شهر تبریز.  اولین همایش ملی مهاجرت،نظم و امنیت پایدار و نقش آن در توسعه ایران اسلامی.

تاجبخش، ک. (1384). سرمایه اجتماعی (اعتماد، دموکراسی و توسعه). ترجمه:  ا، خاکباز و دیگری. تهران. نشر:  شیرازه.

توسلی، غ. (1381). جامعه‌شناسی شهری. دانشگاه پیام نور.

تولایی، ن و  دیگری . (1384). نقشسرمایهاجتماعیدربرنامهریزی برایرفاهاجتماعاتمحلی. مجموعه مقاله های نخستین سمپوزیوم سرمایه اجتماعی و رفاه اجتماعی، تهران:  انتشارات دانشگاه علوم بهزیستی و توانبخشی.

حاج‌یوسفی، ع. (1384). حاشیه‌نشینی شهری و فرآیند تحول آن، هفت شهر.  فصلنامه عمران و بهسازی وزارت مسکن و شهرسازی، سازمان عمران و بهسازی شهری، سال سوم، شماره هشتم، تابستان.

فوکویاما، ف. (1384). پایان نظم:  سرمایه اجتماعی و حفظ آن. ترجمه: غ، توسلی، تهران:   نشر حکایت قلم نوین.

قدوسی، ح. (1384).  رابطهسرمایهاجتماعیوتوسعهاقتصادیازمنظرنهادگرایی. مجموعه مقاله های نخستین سمپوزیوم سرمایه اجتماعی و رفاه اجتماعی، تهران:  انتشارات دانشگاه علوم بهزیستی و توانبخشی.

گسن، ر. (1377). جرم شناسی نظری، ترجمه:  م، کی‌نیا، نشر:  مجد.

محمودی، ا و  دیگری . (1391). بررسی مقایسه‌ای سرمایه اجتماعی در مناطق حاشیه‌نشین و غیرحاشیه‌نشین شیراز. چهارمین کنفرانس برنامه‌ریزی و مدیریت شهری.

ملاحسنی، ح. (1381). بررسیرابطهبینمیزانسرمایهاجتماعیونوع دینداریدربیندانشآموزانسالسومدبیرستاندراستانگلستان، پایان نامة کارشناسی‌ارشد رشته جامعه‌شناسی، دانشگاه تربیت مدرس.

لهسایی‌زاده، ع. (1368). نظریاتمهاجرت، شیراز، نشر: نوید.

ناطق پور، م و دیگری. (1384). بررسی سرمایه اجتماعی و عوامل موثر بر شکل گیری آن در تهران. مجله جامعه شناسی ایران، دوره ششم، شماره 4، ص 51 تا 95.

نقدی، ا و دیگری. (1391). فرسایش سرمایه اجتماعی و مدیریت بحران درمناطق حاشیه نشین مورد مطالعه زنان حاشیه نشین شهرک سعدی شیراز.

ولکاک، م و دیگری. (1384). سرمایهاجتماعیوتبعاتآنبراینظریه توسعه،پژوهشوسیاست‌گذاری، سرمایهاجتماعی؛اعتماد،دموکراسیوتوسعه. گردآورنده:  کیان تاخبخش، ترجمه:  ا، خاکباز و حسن پویان. تهران:  نشر شیرازه.

Putnam. R (2000). Bowling alone:  American's De clining social capital. Jornal of democracy, Vol 6.