پسا ساختارگرایی در آثار سهراب سپهری

الموضوعات :

رشید هاشمی ¹ (کارمند پتروشیمی تبریز)
فرهنگ ارشاد ² (استاد بازنشستة گروه جامعه‌شناسی، دانشگاه شهید چمران اهواز، ایران (نویسنده مسئول).)
سیف‌اله سیف‌‌‌اللهی ³ (دانشیار گروه جامعه‌شناسی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات تهران، ایران)
فیروز راد ⁴ (استادیا‌ر گروه ‌علوم ‌اجتماعی، ‌دانشگاه‌ پیام نور- صندوق ‌پستی 193953697، تهران- ایران.)

تاريخ الإرسال : 29 الثلاثاء , محرم, 1440 تاريخ التأكيد : 18 السبت , جمادى الثانية, 1440 تاريخ الإصدار : 25 الجمعة , ربيع الأول, 1441

الکلمات المفتاحية: هرمنوتیک, دال, مدلول, پسا ساختارگرایی, تحلیل‌گفتمان,

ملخص المقالة :

این مقاله تحلیلی بینا رشته‌ای است بین جامعه‌شناسی و ادبیات و سعی دارد از منظری جامعه‌شناختی آثار سپهری را مطالعه نماید. برای این منظور ضمن استفاده از نظریه‌های مختلف جامعه‌شناختی مربوط به این حوزه چون پسا ساختارگرایی و هرمنوتیک مدرن، از روش‌شناسی تحلیل گفتمان لاکلا و موفه نیز استفاده شده است. نتایج حاصل از این تحقیق نشان می‌دهد که آثار سپهری فاقد تعین معنایی است، ارتباط دال و مدلول در آن یک به یک نیست و امکان خوانش‌های متفاوت و تکثیر معنی در آن وجود دارد. این امر امکان پسا ساختارگرایانه بودن آثار وی را توضیح می‌دهد. این تحقیق هم چنین نشان می‌دهد که ادبیات ایران همپای ادبیات جهانی از ظرفیت بالایی در پرداختن به مسائل انسانی و اجتماعی برخوردار است و با رویکردهای متفاوتی به تفسیر آن ها می‌پردازدکه روایت سپهری تنها یکی از آن هاست. این تحقیق و کارهای مشابه ضمن کشف چنین توان مندی‌هایی، از مهجوریت این آثار کاسته، اهمیت تحقیقات بینا رشته‌ای را روشن نموده و ضرورت آموزش توأمان آن ها را در رشته‌های دانشگاهی مربوطه بیشتر از گذشته یادآور می‌شوند.

المصادر:

آقاگل‌زاده، فردوس. (1392). فرهنگ توصیفی تحلیل گفتمان و کاربرد شناسی. تهران: نشر علمی.

آلن، گراهام. (1392). بینا متنیت. ترجمۀ: پیام، یزدانجو. تهران: نشر مرکز.

احمدی، بابک. (1389). ساختار و تأویل متن. تهران: نشر مرکز.

باقری، مرتضی. (1376). سپهری و بحران هویت، باغ تنهایی (یادنامة سهراب سـپهری). بـه کوشـش حمیـد، سیاهپوش، تهران: نگاه.

پرستش، شهرام. (1388). افسانه و جستجوی ارزش‌های متعالی، ماهنامۀ فرهنگی کلک. دورۀ جدید، شمارۀ 3.

پرستش، شهرام. (1373). بررسی ساختاری زیر میدان تولید شعر در ایران، فصلنامۀ جامعه‌شناسی هنر و ادبیات. سال اول، شمارۀ اول.

حقیقت، سیدصادق. (1385). روش‌شناسی علوم سیاسی. قم: مفید.

سپهری، سهراب. (1372). هشت کتاب. تهران: طهوری.

شمیسا، سیروس. (1376). نگاهی به سهراب سپهری. تهران: نشر مروارید.

عابدی، کامیار. (1393). از مصاحبت آفتاب. تهران: نشر ثالث.

علمی، محمدکاظم. (1385). هرمنوتیک مدرن و دلایل فهم متن بهتر از ماتن، مجلۀ مطالعات اسلامی. شمارۀ 71.

کریستوا، ژولیا. (1389). ما دو تا یا تاریخ/ داستان بینا متنیت. ترجمۀ: مهرداد، پارسا. تهران: نشر مرکز.

کسرایی، محمدسالار. (1388). نظریۀ لاکلا و موفه ابزاری کارآمد در فهم و تبیین پدیده‌های سیاسی، فصلنامۀ سیاست. دورۀ 39، شمارۀ 3.

Harland., R. (1978) .Superstructuralism. The philosophy of structuralism and post Structuralism. London. Methuen.

Laclau. E. & Muffe., C. (1985). Hegemony and socialist strategy: Towards a radical democratic politics. London and New York: Verso.