بازتاب انقلاب اسلامی در داستانهای رضا براهنی از منظر جامعهشناسی ادبیات با تکیه بر روش تحلیل محتوا
الموضوعات :
وحیده جداری
1
,
علی رمضانی
2
,
رضا آقایاری زاهد
3
1 - دانشجوی دکتری زبان و ادبیات فارسی، واحد اهر، دانشگاه آزاد اسلامی، اهر، ایران
2 - استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد اهر، دانشگاه آزاد اسلامی، اهر، ایران (نویسنده مسئول) a-ramazani@iau-ahar.ac.ir
3 - استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه آزاد اسلامی واحد اهر، اهر. ایران
تاريخ الإرسال : 23 الخميس , محرم, 1445
تاريخ التأكيد : 01 الإثنين , ربيع الثاني, 1445
تاريخ الإصدار : 14 الخميس , ذو الحجة, 1445
الکلمات المفتاحية:
تحلیل محتوا,
داستان,
انقلاب اسلامی,
جامعهشناسی,
براهنی,
ملخص المقالة :
رضا براهنی(1314ـ 1401) منتقد، شاعر و داستاننویس برجسته معاصر است، در حوزه داستاننویسی اغلب آثارش انعکاسی از شرایط سیاسی ایرانِ قبل از انقلاب اسلامی و حوادث دوره انقلاب است. داستانهای آواز کشتگان، رازهای سرزمین من، چاه به چاه و بعد از عروسی چه گذشت را با محوریت انقلاب اسلامی نوشته است. در این داستانها براهنی، به عنوان یک روشنفکر دانشگاهی در صدد توصیف جامعه عصر پهلوی و بیان مشکلات سیاسی، فرهنگی و اقتصادی جامعه است و به درگیری نیروهای انقلابی با عناصر رژیم تأکید کرده است. در پژوهش حاضر، با روش تحلیل محتوا به شیوه کیفی، چهار داستان مورد نظر با رویکرد جامعه-شناسی ادبیات بررسی شده است. نتایج بررسی نشان میدهد: مقولههای مقابله مردم انقلابی با عناصر رژیم، مبارزه روشنفکرانه، اعتراضات دانشجویی، تظاهرات خیابانی، فعالیتهای مسلحانه چریکی علیه رژیم، تلاشهای مردم درمقابل عناصر رژیم جزو اندیشههای محوری براهنی است و در تقابل آنها شکنجه مبارزان و کشتن مبارزان، تلاش برای سرکوب تظاهرات انقلابی فعالیت عناصر رژیم در مقابل مردم است. خفقان، استبداد، فقر و فساد ویژگیهای اصلی جامعه است که در یک طرف شرایط سخت را برای مردم و در طرف دیگر زندگی مبتذل عناصر رژیم را نشان میدهد.
المصادر:
براهنی، رضا (1362 الف) آواز کشتگان، تهران: دادار
ــــــــــــ (1362ب) چاه به چاه، تهران: نو.
ــــــــــــ (1386) بعد از عروسی چه گذشت،تهران: نگاه.
ــــــــــــ (1393) تاریخ مذکر. تهران: نگاه
ــــــــــــ (1358) ظل الله(شعرهای زندان)، تهران: امیرکبیر.
ــــــــــــ (1366) رازهای سرزمین من، تهران:مغان
رحیم سلمیانی، آرزو(1391) «مروری بر روش تحلیل محتوا،»، آینه پزوهش، ش5و6: صص 30ـ40
ساروخانی،باقر،(1380) درآمدی بر دایرهالمعارف علوم اجتماعی،تهران: کیهان.
ساریخانی،ناهید، شاه منصوری، بیتا(1396) روش تحلیل محتوا، تهران: عصر نوین
سلیم، غلامرضا، (1377)، جامعهشناسی ادبیّات، تهران: توس.
عباسی, الله کرم, حیدری, محمود، خراسانی, محبوبه. (1398). «نقد پسااستعماری رمان «رازهای سرزمین من» رضا براهنی و «بینالقصرین» نجیب محفوظ» فصلنامه زبان و ادب فارسی,ش40:صص59ـ 85
فرشیدورد، خسرو، (1373) درباره ادبیّات و نقد ادبی، ج 1، چ2، تهران: امیرکبیر.
فولادی مهناز، صلاحیمقدم سهیلا، فولادی داراب(1398) «روزگار دوزخی آقای ایاز از منظر زیباییشناسی انتقادی مکتب فرانکفورت»، نشریه فنون ادبی، ش27: صص 153ـ 175
قائدی، محمدرضا، گلشنی، علیرضا(1395) «روش تحلیل محتوا از کمی گرایی تا کیفی گرایی» ش23: صص 57
کوئن، بروس، (1386)، مبانی جامعهشناسی، ترجمه دکتر غلامعباس توسلی، دکتر رضا فاضل، چ 18، تهران: سمت.
محمدی مهر، غلامرضا(1389) روش تحلیل محتوا(راهنمای عملی تحقیق) تهران: گنجینه علوم انسانی، دانش نگار
مومنی راد, اکبر. (1392). تحلیل محتوای کیفی در آیین پژوهش: ماهیت، مراحل و اعتبار نتایج. فصلنامه اندازه گیری تربیتی,ش 4: صص 187ـ 222
ولک، رنه و آستن، وارن، (1373)، نظریۀ ادبیّات، ترجمۀ ضیاء موحد و پرویز مهاجر. تهران: علمی و فرهنگی.
_||_
Abbasi, A. Heydari, M, Khorasani, M.. (2018). "Post-colonial criticism of the novel "My Land's Secrets" by Reza Brahni and "Bein al-Qasreen" by Najib Mahfouz" Persian Language and Literature Quarterly, Vol. 40: pp. 85-59.
Braheni, R. (1980) Zal Allah (poems in prison), Tehran: Amir Kabir.
Braheni, R. (1984) Well to Well, Tehran: No.
Braheni, R. (1987) Secrets of My Land, Tehran: Moghan.
Braheni, R. (2003) The Song of the Dead, Tehran: Dadar
Braheni, R. (2007) What happened after the wedding, Tehran: Negah.
Braheni, R. (2015) Male history. Tehran: Negah
Coen, B. (2016), Basics of Sociology, translated by Gholam Abbas Tusli, Reza Fazel, Ch 18, Tehran: Samt.
Farshidvard, K. (1994) About Literature and Literary Criticism, Volume 1, Tehran: Amir Kabir.
Fooladi M, salahi Moghaddam S, Fooladi D. An Analysis of Ruzegar-e Duzaxi-ye aghaye Ayaz in Light of the Critical Aesthetic of Frankfurt School. Persian Language and Literature 2019; 27 (87) :153-175.
Mohammadi Mehr, G. (2010) Content Analysis Method (Practical Research Guide) Tehran: Daneshnegar
Momeni Rad, A. (2012). Qualitative content analysis in research tradition: nature, stages and validity of the results. Educational Measurement Quarterly, vol. 4: pp. 222-187
Qaidi, M, Golshani, A. (2015) "Content analysis method from quantitative to qualitative" Vol. 23: pp. 57
Rahim Salmiani, A. (2013) "Review of Content Analysis Method", Ayane Research, Vol. 5 and 6: pp. 40-30
Salim, G.(1998), Sociology of Literature, Tehran: Tos.
Sari Khani, N. Shah Mansouri, B. (2016) Content Analysis Method, Tehran: Asr Novin
Sarokhani, B. (2001) Introduction to Encyclopedia of Social Sciences, Tehran: Kayhan.
Volk, R. . Austen, W. (1998), Theory of Literature, translated by Zia Mohd and Parviz Mohajer. Tehran: Scientific and Cultural.