تغییرات کیفی و عملکرد ارقام کلزا (Brassica napus L.) به تنش خشکی آخر فصل در شرایط کشت تاخیری
الموضوعات : اکوفیزیولوژی گیاهان زراعیمجتبی روحی 1 , محمد بنایان اول 2 , امیر‌حسین شیرانی‌راد 3
1 - دانشجوی دکترای اگرواکولوژی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران
2 - دانشیار گروه زراعت، دانشکده کشاورزی، دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران
3 - استاد موسسه تحقیقات اصلاح و تهیه نهال و بذر، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، کرج، ایران
الکلمات المفتاحية: تنش خشکی, کلزا, اسید لینولئیک, اسید لینولنیک,
ملخص المقالة :
ارقام جدید زمستانه کلزا (شش لاین آماده معرفی امید بخش و رقم بومی احمدی به عنوان شاهد) برای واکنش به تنش خشکی آخر فصل در شرایط کشت تاخیری در دو سطح شامل تاریخ کاشت معمول (20 مهر) و تاریخ کاشت تأخیری (5 آبان) و دو سطح آبیاری شامل آبیاری معمول (شاهد) و قطع آبیاری از مرحله خورجین دهی به بعد، به صورت آزمایش فاکتوریل اسپلیت پلات در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار در دو سال زراعی 1394-1393 و 1395-1394 در موسسه تحقیقات، اصلاح و تهیه نهال و بذر کرج مورد بررسی قرار گرفتند. تاریخ کاشت و آبیاری به عنوان عامل اصلی و ارقام به عنوان عامل فرعی در نظر گرفته شدند. رقم L72 در هر دو تاریخ کاشت مقدار پالمتیک اسید بیشتری داشت. بیشترین مقدار اولئیک اسید و لینولئیک اسید به ترتیب معادل 2/66 و 34/18 درصد در تاریخ کاشت 20 مهر ماه و آبیاری نرمال به دست آمدند. بیشترین مقدار اروسیک اسید در رقم HW3 معادل 27/0 درصد و بیشترین مقدار لینولنیک اسید معادل 95/6 درصد در تاریخ کاشت 20 مهر از رقم L72 حاصل شد در حالی که کمترین مقدار لینولنیک اسید از تیمار تاریخ کاشت 5 آبان در رقم HW3 به دست آمد. در تیمار قطع آبیاری، گلوکوزینولات دانه 14 درصد بیشتر از آبیاری معمول بود. بیشترین عملکرد دانه به مقدار 2/4231 کیلوگرم در هکتار در تاریخ کاشت 20 مهر از رقم L72 و کمترین آن در تاریخ کاشت 5 آبان از رقم HW3 حاصل شد. در تاریخ کاشت 20 مهر، بیشترین درصد و عملکرد روغن دانه به ترتیب معادل 54/46 درصد و 6/2576 کیلوگرم در هکتار از رقم L72 و کمترین مقدار این صفات در تاریخ کاشت 5 آبان از رقم HW3 تولید شدند. به طورکلی، نتایج نشان داد که در شرایط تنش خشکی آخر فصل رقم L72 در هر دو تاریخ کاشت بیشترین عملکرد دانه و روغن را به عنوان دو صفت مهم در این گیاه زراعی به خود اختصاص داد.
· Ahmadi, M., and M.J. Bahrani. 2009. Yield and yield components of rapeseed as influenced by water stress at different growth stages and nitrogen levels. American-Eurasian Journal of Agricultural and Environmental Sciences. 5: 755-761.
· AL- Barrak, K.M. 2006. Irrigation interval and nitrogen level effects on growth and yield of Canola (Brassica napus L.). Scientific Journal of King Faisal University. 7 (1): 87-103.
· Anonymous. 2018. http://www.fao.org/faostat/en/#data/QC
· Azadmard-Damirchi, S., and P.C. Dutta. 2006. Novel solid-phase extraction method to separate 4-desmethyl-, 4-monomethyl-, and 4, 4'-dimethylsterol in vegetable oils. Joutnal of Chromatogr Anatomy. 1108: 183-187.
· Bilsborrow, P.F., and G. Narton. 1991. A consideration of factors affecting the yield of oilseed rape. Proceeding of Internatonal Canola Conference. Saskatoon, Canada. pp: 1195-1201.
· Bray, E.A., J. Bailey-Serres, and E. Weretilnyk. 2000. Responses to abiotic stresses. In W Gruissem, B. Buchannan, R Jones, (eds), Biochemistry and Molecular Biology of Plants. American Society of Plant Physiologists. Rockville, M.D. 1158–1249.
· Brevedan, R.E., and D.B. Egli. 2003. Short periods of water stress during seed filling, leaf senescence and yield of soybean. Crop Science. 43: 208-218.
· Chen, C., G. Jackson, K. Neill, D. Wichman, G. Johnson, and D. Johnson. 2005. Determining the feasibility of early seeding canola in the Northern Great Plains. Agronomy Journal. 97: 1252–1262.
· Chen, C., W.A. Payne, R.W. Smiley, and M.A. Stoltz. 2003. Yeild and wather use efficiency of eight wheat cultivars planted on seven dates in northeastern Oregon. Agronomy Journal. 95: 836-843.
· Debaeke, P., and A. Aboudrare. 2004. Adaptation of crop management to water limited environments. European Journal of Agronomy. 21: 43-56.
· Flagella, Z., T. Rotunno, E. Tarantino, R. Di Caterina, and A. De Caro. 2002. Changes in seed yield and oil fatty acid composition of high oleic sunflower hybrids in relation to the sowing date and the water regime. European Journal of Agronomy. 17: 221-230.
· Ghasemian-Ardestani, H. 2019. Evaluation of agro -ophysiological response of selected rapeseed cultivars to different temperature and humidity regimes for adaptation to climate change. Ph.D. Thesis in Agroecology, Ferdowsi University of Mashhad.
· Igbadun, H.E., H.F. Mahoo, A.K.P.R. Tarimo, and B.A. Salim. 2006. Crop water productivity of an irrigated maize crop in sub-catchment of the Great Ruaha River Basin, Tanzania. Agricultural Water Management. 85(2): 141-150.
· Jain, S., R. Yue-Lioang, L.E. Mei-wang, Y. Ting-Xian, Y. Xiao-Wen, and Z. Hong- Ving. 2010. Effect of drought stress on sesame growth and yield characteristics and comprehensive evaluation of drought tolerance. Chinese Journal of Oil Crops Sciences. 4: 42-48.
· Khalili, M., H. Hamze. 2019. Effect of Super-Adsorbent and Irrigation Levels on Quantitative and Qualitative Characteristics of Sugar Beet (Beta vulgaris). Journal of Crop Ecophysiology. 3(51): 395-412.
· Kosaki, A., E. Psomiadau, M.T. Simidou, A.R. Lopia. A. Tienonen, and P. Kefalas. 2002. Oxidative salinity and minor constituents of virgin olive oil and rapeseed oil. European Food Research and Technolgoy. 2(4): 294-304.
· Larcher, W. 2003. Physiological plant ecology. Springer Verlag. Berlin. Heidelberg. Germany.
· Mafakheri, S., R. Omidbeigi, F. Sefidkon, and F. Rajali. 2010. Effect of vermicompost, biophosphate and azotobacter application on the quantity and quality of essential oil of dracocephalum (Dracocephalum moldavica L.). Iranian Journal of Medicinal and Aromatic Plants. 27(4): 596-605. (In Persian).
· Nasr, N., M. Khayami, R. Heidari, and R. Jamei. 2006. Genetic diversity among selected varieties of Brassica napus (Cruciferae) based on the biochemical composition of seeds. Journal of Agricultural Science and Technology (JUST). 32(1): 37-40.
· Nielsen, D.C. 1997. Water use and yield of canola under dry land conditions in the centeral Great Plains. Agriculture. 10: 307-313.
· Nielsen, D.C., and N.O. Nelson. 1998. Black bean sensitivity to water stress at various growth stages. Crop Science. 38: 422-427.
· Pandey, R.K., J.W. Maranville, and A. Admou. 2001. Tropical wheat response to irrigation and nitrogen in a Sahelian environment. I. Grain yield, yield components and water use efficiency. European Journal of Agronomy. 15(3): 91-105.
· Pasban Eslam, B., B. Alizadeh, 2019. Response of seed and oil yields and yield components of some rapeseed (Brassica napus L.) genotypes at saline areas of Tabriz. Journal of Crop Ecophysiology. 3(51): 485-498.
· Robertson, M.J., and J.F. Holland. 2004. Production risk of canola in the semi-arid subtropics of Australia. Australian Journal of Agricultural Research. 55(5): 525-538.
· Sadeghipour, O. 2008. Effect of withholding irrigation at different growth stages on yield and yield components of mungbean (Vigna radiate L.) varieties. American-Eurasian Journal of Agricultural and Environmental Sciences. 4(5): 590–594.
· Savage, G.P., D.L. Mcneil, and P.C. Dutta. 1997. Lipid composition and oxidative stability of oils in hazelnuts (Corylusavellona L.) grown in New Zealand. Journal of the American Oil Chemists' Society. 74: 755-759.
· Shargi, F., E. Khalilvand Behrouzyar. 2019. Effect of nano-TiO2 and salicylic acid foliar application on some biochemical traits of corn 704 single cross under water regimes. Journal of Crop Ecophysiology. 3(51): 413-430-412.
· Sinaki, M., E. Majidi Heravan, A.H. Shirani Rad, G. Noormohammadi, and G.H. Zarei. 2007. The effects of water deficit during growth stages of canola (Brassica napus L.). American-Eurasian Journal of Agricultural and Environmental Sciences. 2: 417-422.
· Soleimani, A., E. Moradi, and L. Narenjani. 2011. Investigation of the effects of irrigation interruption at different growth stages on seed and oil yield of autumn rapeseed cultivars. Journal of Soil and Water Science and Technology. 25(3): 426-435.
· Starner, D.E., A.A. Hamama, and H.L. Bhardwaj. 2002. Prospects of canola as an alternative winter crop in Virginia. In: Trends in new crops and new uses. Janick, J. and A. Whipkey (eds.). ASHS Press. Alexandria. VA. 127-130.
· Yang, J.C., J.H. Zhang, Z.Q. Wang, and L. Liu. 2003. Postanthesis water deficits enhance grain filling in two-line hybrid rice. Crop Science. 43: 2099-2108.
