اثربخشی درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد بر کیفیت زندگی، رضایت زناشویی و خود تاب آوری زنان مبتلا به یائسگی زودرس مراجعه کننده به مرکز بهداشت

الموضوعات :

زهرا کاظمی ¹ (گروه روان شناسی، واحد ساری، دانشگاه آزاداسلامی ، ساری، ایران)
رمضان حسن زاده ² (استاد، گروه روان شناسی، واحد ساری، دانشگاه آزاداسلامی، ساری، ایران (نویسنده مسئول) [e-mail])
شعبان حیدری ³ (استادیار، گروه روان شناسی، واحد ساری، دانشگاه آزاداسلامی ، ساری، ایران)

تاريخ الإرسال : 23 السبت , ذو القعدة, 1442 تاريخ التأكيد : 29 الإثنين , محرم, 1443 تاريخ الإصدار : 25 الثلاثاء , محرم, 1444

الکلمات المفتاحية: کیفیت زندگی, رضایت زناشویی, درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد, خود تاب آوری, یائسگی زودرس,

ملخص المقالة :

یائسگی زودرس، در کنار مشکلات جسمی، با مشکلات روانی همچون اضطراب، افسردگی، کاهش تاب‌آوری و مشکلات سازگاری زناشویی همراه است. هدف پژوهش حاضر بررسی اثربخشی درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد بر کیفیت زندگی، رضایت زناشویی و خود تاب آوری زنان مبتلا به یائسگی زودرس مراجعه کننده به مرکز بهداشت بود. در این پژوهش نیمه آزمایشی با پیش آزمون و پس آزمون، تعداد 32 نفر از زنان مبتلا به یائسگی زودرس مراجعه کننده به مراکز بهداشت شهرستان ساری به عنوان نمونه در دسترس انتخاب و به صورت تصادفی در گروه آزمایش و کنترل قرار داده شدند. برای گردآوری داده‌ها از سه پرسشنامه کیفیت زندگی سازمان بهداشت جهانی، فرم کوتاه رضایت زناشویی و پرسشنامه تاب آوری کونور و دیویدسون (2003) استفاده شد. پس از اجرای پیش آزمون، پروتکل 8 جلسه ای درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد برای گروه آزمایش اجرا شد درحالیکه گروه کنترل فقط در سنجش‌های پیش آزمون و پس آزمون شرکت کردند. پس از تحلیل آماری داده ها با کوواریانس چندگانه در بسته آماری SPSS25، نتایج نشان دادند که مداخله درمانی مبتنی بر پذیرش و تعهد توانسته است کیفیت زندگی، رضایت زناشویی، خود تاب آوری و مولفه های آن ها را در زنان مبتلا به یائسگی زودرس مراجعه کننده به مرکز بهداشت افزایش دهد. در نتیجه می‌توان روان‌درمانی مبتنی بر پذیرش و تعهد را به عنوان روش درمانی اثربخش در بهبود شاخص‌های سلامت روان زنان مبتلا به یائسگی زودرس مورد استفاده قرار داد.کلمات کلیدی: درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد، کیفیت زندگی، رضایت زناشویی، خود تاب آوری، یائسگی زودرس

المصادر:

استرآبادی، مریم؛ امیرفخرایی، آزیتا؛ کرامتی، کرامت؛ سماوی، عبدالوهاب. (1399). اثربخشی درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد بر استرس ناباوری و افسردگی زوجین نابارور. پژوهش‌نامه زنان. 11(31)، 1-18. doi: 10.30465/ws.2020.5344

افشاری، ع. (1397). مقایسه اثربخشی درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد و درمان مبتنی بر ذهن آگاهی بر تاب آوری زنان در سقط جنین مکرر. روان پرستاری, 6(4 ), 11-17. https://www.sid.ir/fa/journal/ViewPaper.aspx?id=469993

ایزدی، مهنوش؛ رسولی، آراس. (1398). اثربخشی روان‎ درمانی مبتنی بر پذیرش و تعهد در بهبود افسردگی و کیفیت خواب زنان مبتلا به افسردگی پس از زایمان. پژوهش پرستاری، 14(1)، 21-28.‎

آشتاب، حمیده. (1393). یائسگی و پیامدهای (فیزیولوژیک، روانشناختی، جامعه شناختی) آن در خانواده با تأکید بر سبک زندگی. پایان نامه کارشناسی ارشد رشته مطالعات زنان (زن در خانواده)، دانشگاه الزهرا (س)، دانشکده علوم اجتماعی و اقتصاد.

چراغیان، ح؛ حدیث، حیدری، ناصر، قدمی؛ زارعی، بنت الهدی. (1394). اثربخشی درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد بر افسردگی حین بارداری زنان. سلامت جامعه، 9(2)، 56-64.

حسن زاده، منیره؛ اکبری، بهمن؛ ابوالقاسمی، عباس. (1398). اثربخشی درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد بر بهزیستی روان‌شناختی و عملکرد جنسی زنان با سابقه ناباروری. مجله مراقبت پرستاری و مامایی ابن‌سینا. ۲۷ (۴)، ۲۵۰-۲۵۹.

حمدی، الهام؛ کشاورزی ارشدی، فرناز؛ فرزاد، ولی الله؛ صالحی، مهدیه. (1395). اثربخشی درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد بر رضایت زناشویی زنان افسرده. دانش و پژوهش در روانشناسی کاربردی. ۱۷ (۲)، ۲۶-۳۵.

خلعتبری، ج؛ بهاری، ص. (1389). ارتباط بین تاب آوری و رضایت از زندگی. روانشناسی تربیتی, 1(2)، 83-94. https://www.sid.ir/fa/journal/ViewPaper.aspx?id=167100

دهقانی، اکرم؛ رضایی دهنوی، صدیقه. (1397). اثربخشی درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد بر کیفیت زندگی بیماران تحت درمان نگهدارنده با متادون. افق دانش. ۲۴(3)، ۲۴۶-۲۵۲.

رجبی، غ؛ سروستانی، ی؛ اصلانی، خ؛ خجسته مهر، ر. (1392). پیش بینی های رضایت زناشویی در پرستاران زن متاهل. نشریه پرستاری ایران، 26(82)، 23-33. https://www.sid.ir/fa/journal/ViewPaper.aspx?id=237960

رجبی، غلامرضا. (1388 ). ساختار عاملی رضایت زناشویی در کارکنان متاهل دانشگاه شهید چمران. مجله روانپزشکی و روانشناسی بالینی ایران، سال پانزدهم، شماره 4؛ 351-358.

رحیمیان بوگر، اسحاق؛ اصغرنژاد فرید، علی اصغر. (۱۳۸۷). رابطه سرسختی روان شناختی و خودتاب آوری با سلامت روان در جوانان و بزرگسالان بازمانده زلزله شهرستان بم. مجله روانپزشکی و روانشناسی بالینی ایران، سال چهاردهم، شماره ۱، بهار ۱۳۸۷، ۷۰- ۶۲.

رزم پوش، م؛ رمضانی، خ؛ ماردپور، ع؛ کولیوند، پ. (1397). تأثیر آموزش پذیرش و تعهد بر کیفیت زندگی و تاب آوری پرستاران. علوم اعصاب شفای خاتم، 7(1 )، 51-62. https://www.sid.ir/fa/journal/ViewPaper.aspx?id=462043

رسولی علی آبادی، ب؛ کلانتری، م. (1397). اثربخشی درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد بر افسردگی, عزت نفس و نگرانی تصویر بدنی, بعد از اولین زایمان زنان شهرستان کاشان. مجله مراقبت پرستاری و مامایی ابن سینا (مجله علمی دانشکده پرستاری و مامایی همدان)، 26(2 )، 103-112. https://www.sid.ir/fa/journal/ViewPaper.aspx?id=353901

ساریزاده، محمدصادق؛ رفیعینیا، پروین؛ صباحی، پرویز؛ تمدن، محمدرضا. (1397). اثربخشی درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد بر کیفیت زندگی بیماران همودیالیزی: یک مطالعه کارآزمایی آموزشی تصادفی شده. مقاله پژوهشی مجله دانشگاه علوم پزشکی رفسنجان، 17 (3)، 252-241.

شاکرنژاد، س.، و موذن، ن.، و حمیدی، م.، و هاشمی، ر.، و بزاززاده، ن.، و بداقی، م. (1396). اثربخشی درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد بر پریشانی روانشناختی, رضایت زناشویی و کیفیت زندگی در زنان مبتلا به بیماری اسکلروز متعدد. سلامت و مراقبت, 19(1), 7-17. https://www.sid.ir/fa/journal/ViewPaper.aspx?id=283124

طباطبایی، امینه سادات؛ سجادیان، ایلناز؛ معتمدی. (2017). اثربخشی درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد بر عملکرد جنسی، کم‌رویی جنسی و جرأت‌ورزی جنسی زنان مبتلا به اختلالات جنسی. تحقیقات علوم رفتاری, 15(1), 84-92.‎

عباسی، م.، و خزان، ک.، و پیرانی، ذ.، و قاسمی جوبنه، ر. (1395). اثربخشی درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد بر کارکردهای شناختی- هیجانی جانبازان. طب جانباز, 8(4), 203-208. https://www.sid.ir/fa/journal/ViewPaper.aspx?id=288745

عسکری، فریبا؛ بصیری مقدم، کوکب؛ بصیری مقدم، مهدی؛ ترابی، شیرین؛ غلام فرخانی، سمیه؛ محرری، محبوبه؛ میرآخرلو، شیرین. (1390). سن یائسگی طبیعی و مقایسه ی شیوع عوارض زودرس ناشی از آن در مراحل مختلف گذار یائسگی در زنان گناباد. افق دانش (فصلنامه ی دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی گناباد)، 17 (4)، 48-42.

فتحی احمد سرائی، نرگس؛ نشاط دوست، حمیدطاهر؛ منشئی، غلامرضا؛ نادی، محمدعلی. (1395). تعیین اثربخشی درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد بر کیفیت زندگی مبتلایان به دیابت نوع دوم. آموزش بهداشت و ارتقای سلامت. 4(1)، ۳۱-۳۹.

کاوسیان، ج.، و حریفی، ح.، و کریمی، ک. (1396). اثربخشی درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد (ACT) بر رضایت زناشویی زوج ها. سلامت و مراقبت, 19(1), 75-87. https://www.sid.ir/fa/journal/ViewPaper.aspx?id=283281

کلال قوچان عتیق، یاسر؛ سرایی، فاطمه. (1395). اثربخشی درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد بر سازگاری زناشویی، رضایت جنسی و رضایت از زندگی زنان. مجله اصول بهداشت روانی (ویژه نامه سومین کنفرانس بین‌المللی روان‌شناسی و علوم تربیتی), 527-533. doi: 10.22038/jfmh.2016.8331

گلعزار، س؛ رمضانی تهرانی، ف؛ عبادی، ع؛ کشاورز، ز؛ زایری، ف. (۱۳۹۸).  مقابله با نارسایی اولیه‌ی تخمدان در زنان ایرانی: یک مطالعه‌ی کیفی. مجله دانشکده پزشکی اصفهان, 37. 608-616 http://dx.doi.org/10.22122/jims.v37i529.11019

محمدعلیزاده چرندابی، سکینه؛ میرغفوروند، مژگان؛ آغه میری، ویدا؛ ناظمیه، حسین؛ سلطانپور، صدیقه. (1393). تأثیر رازک بر نشانه های زودرس یائسگی در زنان پریمنوپوز: یک کارآزمایی بالینی دوسوکور کنترل شده. مجله علمی دانشگاه علوم پزشکی کردستان، 19 (1)، 22-12.

محمدی، م.، و جزایری، ع.، و رفیعی، ا.، و جوکار، ب.، و پورشهباز، ع. (1385). بررسی عوامل تاب آور در افراد در معرض خطر سو مصرف مواد مخدر. پژوهش های نوین روانشناختی (روانشناسی دانشگاه تبریز), 1(3-2), 203-224. https://www.sid.ir/fa/journal/ViewPaper.aspx?id=57747

مصباح، ا.، و حجت خواه، س.، و گل محمدیان، م. (1397). اثربخشی درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد بر بهبود رابطه والد-فرزندی در مادران دارای کودک کم توان ذهنی. پژوهش های روان شناسی بالینی و مشاوره (مطالعات تربیتی و روان شناسی), 8(2 ), 84-100. https://www.sid.ir/fa/journal/ViewPaper.aspx?id=359448

مقتدایی، م.، و خوش اخلاق، ح. (1394). اثربخشی درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد بر انعطاف پذیری روان شناختی همسران جانبازان. طب جانباز, 7(4), 184-188. https://www.sid.ir/fa/journal/ViewPaper.aspx?id=268824

منصوری، جمیله. (1397). اثربخشی درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد بر تاب آوری و رضایت زناشویی زنان متاهل،پنجمین همایش ملی پژوهش های مدیریت و علوم انسانی در ایران،تهران. https://civilica.com/doc/787804

نایب حسین زاده، سپیده؛ فتح اله زاده، نوشین؛ سعادتی، نادره؛ رستمی، مهدی. (1395). اثربخشی آموزش مبتنی بر پذیرش و تعهد در افزایش کیّفیت زندگی و خود- شفقتی مادران کودکان ناتوان آموزش‌پذیر. مطالعات روانشناختی. 12(3)، 103-122.doi: 10.22051/psy.2016.11517.1219

 نجات، س.، و منتظری، ع.، و هلاکویی نایینی، ک.، و محمد، ک.، و مجدزاده، س. (1385). استانداردسازی پرسشنامه کیفیت زندگی سازمان جهانی بهداشت (WHOQOL-BREF): ترجمه و روان سنجی گونه ایرانی. مجله دانشکده بهداشت و انستیتو تحقیقات بهداشتی, 4(4), 1-12. https://www.sid.ir/fa/journal/ViewPaper.aspx?id=61528

نریمانی, محمد, علمداری, الهه, ابوالقاسمی, عباس. (1393). بررسی اثربخشی درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد بر کیفیت زندگی زنان نابارور. مشاوره و روان درمانی خانواده. 4(3)، 387-405.

Hayes, S.C., Pistorello, J., & Levin, M.E. (2012). Acceptance and commitment therapy as a unified model of behavior change. The Counseling Psychologist, 40 (7), 976-1002.

Hayes, S.C., Strosahl, K.D., & Wilson, K.G. (2012). Acceptance and Commitment Therapy: The Process and Practice of Mindful Change (2nd ed.). New York: Guilford Press.

Peterson, B. D., & Eifert, G. H. (2011). Using Acceptance and Commitment Therapy to Treat Infertility Stress. Cognitive and Behavioral Practice, 18(4), 577-587. doi:https://doi.org/10.1016/j.cbpra.2010.03.004

Peterson, B. D., Eifert, G. H., Feingold, T., & Davidson, S. (2009). Using acceptance and commitment therapy to treat distressed couples: A case study with two couples. Cognitive and Behavioral Practice, 16(4), 430–442. https://doi.org/10.1016/j.cbpra.2008.12.009

Hayes, S.C., Luoma, J., Bond, F., Masuda, A., & Lillis, J. (2006). Acceptance and Commitment Therapy: Model, processes, and outcomes. Behavior Research and Therapy, 44 (1), 1-25.

Forman, E.M., Herbert, D. (2009). New directions in cognitive behavior therapy: acceptance-based therapies, chapter to appear. In: O'Donohue W.T., Fisher, J.E., editors. Cognitive behavior therapy: applying empirically supported techniques in your practice. 2nd ed. Hoboken, N.J: John Wiley & Sons; p. 263 -8.

Connor KM, Davidson JR. Development of a new resilience scale: the Connor-Davidson Resilience Scale (CD-RISC). Depress Anxiety. 2003;18(2):76-82. doi: 10.1002/da.10113. PMID: 12964174.

Deeks, A. A., Gibson-Helm, M., Teede, H., & Vincent, A. (2011). Premature menopause: a comprehensive understanding of psychosocial aspects. Climacteric, 14(5), 565-572. doi:10.3109/13697137.2011.566390

Haghayegh, S. A. (2020). The effect of treatment based on the acceptance and commitment therapy on infertility, satisfaction of marriage and attitude toward to the infertility in sterile women %J Shenakht Journal of Psychology and Psychiatry. 7(2), 13-25.

Golezar, S., Ramezani Tehrani, F., Khazaei, S., Ebadi, A., & Keshavarz, Z. (2019). The global prevalence of primary ovarian insufficiency and early menopause: a meta-analysis. Climacteric, 22(4), 403-411. doi:10.1080/13697137.2019.1574738

Goswami, D., & Conway, G. S. (2007). Premature Ovarian Failure. Hormone Research in Paediatrics, 68(4), 196-202. doi:10.1159/000102537

Javadpour, S., Sharifi, N., Mosallanezhad, Z., Rasekhjahromi, A., & Jamali, S. (2021). Assessment of premature menopause on the sexual function and quality of life in women. Gynecol Endocrinol, 37(4), 307-311. doi:10.1080/09513590.2021.1871894

Li, X. T., Li, P. Y., Liu, Y., Yang, H. S., He, L. Y., Fang, Y. G., . . . Chaplin, J. E. (2020). Health-related quality-of-life among patients with premature ovarian insufficiency: a systematic review and meta-analysis. Quality of Life Research, 29(1), 19-36. doi:10.1007/s11136-019-02326-2

Mishra, G. D., Pandeya, N., Dobson, A. J., Chung, H.-F., Anderson, D., Kuh, D., . . . Weiderpass, E. (2017). Early menarche, nulliparity and the risk for premature and early natural menopause. Human Reproduction, 32(3), 679-686. doi:10.1093/humrep/dew350

Nazarpour, S., Simbar, M., Ramezani Tehrani, F., & Alavi Majd, H. (2016). Relationship between Sexual Function and Quality of Life in Post-menopausal Women %J Journal of Mazandaran University of Medical Sciences. 26(143), 90-98.

Onder, M., & Batigun, A. D. (2016). Premature and normal menopause: an evaluation in terms of stress, marital adjustment and sex roles. Düşünen Adam: Journal of Psychiatry and Neurological Sciences, 29(2), 129–138. https://doi.org/10.5350/DAJPN2016290204

Parsaeian, M., Pouraram, H., Djazayery, A., Abdollahi, Z., Dorosty, A., Jalali, M., . . . Mohammad, K. (2017). An Explanation for Variation in Age at Menopause in Developing Countries Based on the Second National Integrated Micronutrient Survey in Iran. Arch Iran Med, 20(6), 361-367.

Rostami Dovom, M., ‌Bidhendi-Yarandi, R., Mohammad, K., Farahmand, M., Azizi, F., & Ramezani Tehrani, F. (2021). Prevalence of premature ovarian insufficiency and its determinants in Iranian populations: Tehran lipid and glucose study. BMC Women's Health, 21(1), 79. doi:10.1186/s12905-021-01228-1

Rudnicka, E., Kruszewska, J., Klicka, K., Kowalczyk, J., Grymowicz, M., Skórska, J., . . . Smolarczyk, R. (2018). Premature ovarian insufficiency - aetiopathology, epidemiology, and diagnostic evaluation. Przeglad menopauzalny = Menopause review, 17(3), 105-108. doi:10.5114/pm.2018.78550

Scott, W., Hann, K. E., & McCracken, L. M. (2016). A Comprehensive Examination of Changes in Psychological Flexibility Following Acceptance and Commitment Therapy for Chronic Pain. J Contemp Psychother, 46, 139-148. doi:10.1007/s10879-016-9328-5

Deval, C., Bernard-Curie, S., & Monestès, J.-L. (2017). Effects of an acceptance and commitment therapy intervention on leaders’ and managers’ psychological flexibility. Journal de Thérapie Comportementale et Cognitive, 27(1), 34–42. https://doi.org/10.1016/j.jtcc.2016.10.002