بررسی حکم تنبیه بدنی زوجه در صورت خوف نشوز وی

الموضوعات :

صالحه خدادادی ¹ (دانشجوی دکتری ، مطالعات زنان، دانشگاه ادیان مذاهب ، قم ، ایران (نویسنده مسئول) [e-mail])
سمیه اصغرزاده ² (دانشجو ی دکتری، مطالعات زنان، دانشگاه ادیان مذاهب، قم ، ایران . هیئت علمی و مدرس دانشگاه علوم انتظامی امین ، تهران ، ایران)
نفیسه مرادی ³ (دانشجوی دکتری، علوم قرآن و حدیث، دانشگاه الزهرا(س)، تهران ، ایران)
آزاده نیاز ⁴ (دانشجوی دکتری ، مطالعات زنان، دانشگاه ادیان مذاهب ، قم ، ایران)

تاريخ الإرسال : 25 الأحد , محرم, 1442 تاريخ التأكيد : 22 الإثنين , ربيع الثاني, 1442 تاريخ الإصدار : 15 الإثنين , محرم, 1443

الکلمات المفتاحية: واضربوهن, زدن, آیه ۳۴سوره نساء, خوف نشوز,

ملخص المقالة :

رابطه زوجین در اسلام مورد توجه بسیار قرار گرفته است، تا جایی که زن و شوهر را لباس و مایه یکدیگر می‌داند و در جایی که زن یا مرد به تکالیف زناشویی خود عمل نمی‌کنند، مسئله را با ارائه راهکارهایی مرتفع می‌نماید. یکی از مهمترین آن‌ها خوف نشوز زن یا مرد است که به ترتیب در آیات ۳۴و۱۲۸سوره نساء بیان شده‌است. اما مراتب برخورد با مرد و زن ناشزه متفاوت است و آنچه مورد اختلاف نظر فقها و مفسران قرار دارد مفهوم واضربوهن در مورد نشوز زن است. لذا هدف محققین در این مقاله بررسی مفهوم واضربوهن در آیه ۳۴سوره نساء با توجه به ادله فقهی، اصولی و قرآنی است. روش پژوهش حاضر، کیفی و از نوع تحلیل محتوا بوده و گردآوری داده‌ها، با روش کتابخانه‌ای ـ اسنادی صورت گرفته است. یافته‌های تحقیق نشان می‌دهد بسیاری از مفسران و فقها مفهوم واضربوهن را در معنای زدن گرفته‌اند، برخی نیز حمل بر نسخ تمهیدی یا تدریجی آیه نموده‌اند، و تعداد اندکی از مفسرین و فقها واضربوهن را در معانی غیر از زدن استعمال کرده‌اند. نتایج تحقیق بیان می‌دارد که با توجه به دلایل متعدد اصولی از جمله قاعده تناسب، وجود آیات متعدد در خصوص زن و مرد، مثل حسن معاشرت با همسر و برابری زن مرد در پیشگاه الهی، همچنین وجود روایات ضعیف مبنی بر استعمال واضربوهن در معنای زدن و استعمال این واژه در آیات دیگر غیر از معنای زدن، مفهوم ضرب در آیه ۳۴سوره نساء به معنای قطع ارتباط است.

المصادر:

قرآن کریم، ترجمه فولادوند، محمدمهدی (۱۳۷۶)، چ۳، تهران، دفتر مطالعات تاریخ و معارف اسلامی.

ابن عاشور، محمد بن طاهر(بی‌تا)، التحریر و التنویر، ج۴، چ۱، بیروت، موسسه التاریخ.

بحرانی، سیدهاشم(۱۴۱۵ق)، البرهان فی التفسیرالقرآن، ج۲، قم، موسسه البعثه قسم الدراسات الاسلامی.

جوادی آملی، عبدالله (۱۳۹۶)، تفسیرتسنیم، ج۱۸، قم، نشراسراء.

دهخدا، علی اکبر(۱۳۴۱)، لغت نامه دهخدا، ج۱۰، تهران، سازمان مدیریت و برنامه ریزی کشور.

راغب اصفهانی، حسین بن محمد(بی‌تا)، المفردات لالفاظ القرآن، بیروت، نشردارالشامیه.

صدوق، محمدبن علی‌بن بابویه(۱۴۱۳ق)، من لایحضرالفقیه، ج۳، قم، انتشارات‌اسلامی.

طباطبایی، محمدحسین(بی‌تا)، المیزان، ترجمه مکارم و دیگران، ج۴، تهران، مرکز نشر فرهنگی رجاء.

طبرسی۱، شیخ ابوعلی فضل بن حسن(۱۳۵۱)، تفسیر مجمع البیان، ترجمة حسین نوری، دکتر محمد مفتح، تهران،  نشر فراهانی.

طبرسی۲، شیخ ابوعلی فضل بن حسن(۱۳۷۱)، جوامع الجامع، ترجمة احمدامیری شادمهری،مشهد، انتشارات آستان قدس رضوی.

طوسی، محمد حسن (بی تا)، التبیان فی تفسیر قرآن،ج۳، بیروت، دار احیاء التراث العربی.

طوسی، محمدبن‌حسن(۱۳۸۷ق)، المبسوط، ج۴، مترجم محمدتقی کشفی، تهران، نشرالمرتضویه لاحیا والآثارالجعفریه.

عبدالباقی، محمد فواد(۱۳۷۸)، المعجم المفهرس لالفاظ القران الکریم ، تهران، انتشارات حر.

فخررازی، تفسیرکبیر(۱۴۱۳ق)، ج۵، چ۴، بیروت، مرکزنشرمکتب الاعلام الاسلامی.

فضل‌الله، سید محمدحسین(۱۴۱۹ق)، تفسیر من وحی القرآن، چ۲، بیروت، دار الملاک للطباعة و النشر.

فیض کاشانی، محمد بن شاه مرتضی(۱۳۷۳)، تفسیر صافی، ج۱، تهران، مکتبه الصدر.

قمی، علی بن ابراهیم (۱۳۶۳)، تفسیر القمی، ج۱، قم، دارالکتاب.

معرفت، محمد هادی(۱۳۹۲)، نقد شبهات پیرامون قرآن کریم، ترجمه علی اکبر رستمی، حسن خرقانی، حسن حکیم باشی، میرزا علیزاده، قم، انتشارات التمهید.

مکارم شیرازی، ناصر(۱۳۷۴)، تفسیر نمونه، ج۳، تهران، دار الکتب الإسلامیة.

مهریزی، مهدی(۱۳۹۳)، قرآن و مسئله زن، چ۱، تهران، نشر علم.

  مرادی، نفیسه(۱۳۹۸)، زن و بازتاب نگرش مفسر به او، تهران، امین‌نگار.

موسوی‌بجنوردی، سیدمحمد(۱۳۸۳)، حقوق زنان، پژوهشنامه متین، (۲۳)، ۲۵۳-۲۷۴.

موسوی‌لاری، مجتبی(۱۳۸۳)، سیری درحقایق وحی، علوم قرآن و حدیث، بینات، (۴۳)، ۱۶۶-۱۷۰.

نجفی، محمدحسن (۱۳۹۸ق) ، جواهرالکلام، ج۳۰و۳۱، بیروت، داراحیاء التراث العربی.

 

- Abdul Baqi, Mohammad Fawad (1378), Al-Muhajem Al-Mufharis for the words of the Holy Quran, Tehran, Hor Publications.

- Akbar Rostami, Hassan Kharghani, Hassan Hakim Bashi, Mirza Alizadeh, Qom, Al-Tamhid Publications.

- Bahrani, Sayyid Hashim (1415 AH), Al-Burhan Fi Al-Tafsir Al-Quran, Volume 2, Qom.

- Dehkhoda, Ali Akbar (1341), Dehkhoda Dictionary, Volume 10, Tehran, Management and Planning Organization.

- Fakhr Razi, Tafsir Kabir (1413 AH), vol. 5, ch. 4, Beirut, Islamic Publications Center.

- Fazlullah, Sayyid Muhammad Hussein (1419 AH), Tafsir in revelation-el-Qur'an, Ch 2, Beirut, Dar al-Malak for printing and publishing.

- Feyz Kashani, Mohammad Ibn Shah Morteza (1373), Tafsir Safi, vol. 1, Tehran, Sadr School.

- Ibn Ashur, Muhammad ibn Tahir (Bita), AL-Tahrir va Al-Enlightenment, vol. 4, ch. 1, Beirut, Institute of History.

- Javadi Amoli, Abdullah (2017), Tafsir Tasnim, vol. 18, Qom, Nashr-e-Sara.

- Makarem Shirazi, Nasser (1995), Tafsier-e-Nemune, Volume 3, Tehran, Islamic Bookstore.

- Maaref, Mohammad Hadi (2013), Critique of Doubts about the Holy Quran, translated by Ali Akbar Rostami, Hassan Kharghani, Hassan Hakim Bashi, Mirza Alizadeh, Qom, Al-Tamhid Publications.

- Mehrizi, Mehdi (2014), Quran and the issue of women, Ch 1, Tehran, Alam Publishing.

- Moradi, Nafiseh (2009), Woman and the Reflection of the Interpreter's Attitude Towards Her, Tehran, Aminnegar.

- Mousavi Bojnourdi, Seyed Mohammad (2004), Women's Rights, Matin Research Journal, (23), 253-274.

- Mousavilari, Mojtaba (2004), A Journey into the Facts of Revelation, Quranic and Hadith Sciences, Binat, (43), 166-170.

- Najafi, Mohammad Hassan (1398 AH), Jawahar al-Kalam, vols. 30 and 31, Beirut, Darahiyah Al-Tarath Al-Arabi.

- Qomi, Ali Ibn Ibrahim (1363), Tafsir al-Qomi, vol. 1, Qom, Dar al-Kitab.

- Ragheb Isfahani, Hussein Ibn Muhammad (Bita), Al-Mofradat Le-Alfaz-e-L-Quran, Beirut, Al-Shamiya Publishing House.

- Saduq, Muhammad ibn Ali ibn Babawiyyah (1413 AH), Man La-yehzar Al-Faqih, vol. 3, Qom, Islamic Publications.

- Tabarsi 1, Sheikh Abu Ali Fazl Ibn Hassan (1351), Tafsir Majma 'al-Bayan, translated by Hussein Nouri, Dr. Mohammad Mofteh, Tehran, Farahani Publishing.

- Tabarsi 2, Sheikh Abu Ali Fazl Ibn Hassan (1371), Javame Al-Jame', translated by Ahmad Amiri Shadmehri, Mashhad, Astan Quds Razavi Publications.

- Tabatabai, Mohammad Hussein (Bita), Al-Mizan, translated by Makarem et al., Vol. 4, Tehran, Raja Cultural Publishing Center.

- The Holy Quran, translated by Fooladvand, Mohammad Mehdi (1997), Ch 3, Tehran, Office of Islamic History and Studies.

- Tusi, Mohammad Hassan (Bita), Al-Tibyan Fi Tafsir Quran, vol. 3, Beirut, Dar Al-Ahya Al-Tarath Al-Arabi.

- Tusi, Mohammad Ibn Hassan (2008 AH), Al-Mabsut, vol. 4, translated by Mohammad Taghi Kashfi, Tehran