شناسایی ابعاد و مولفه‌های تاب‌آوری شهری در برابر سیل با استفاده از روش تحلیل مضمون و ارزیابی کمی آن به روش مدلسازی معادلات ساختاری. مطالعه موردی: کلانشهر کرج

الموضوعات : دو فصل‌نامه فضای زیست

محمد صابر اسلاملو ¹ , منوچهر طبیبیان ² , مهتا میرمقتدایی ³

1 - دانشجوی دکتری رشته شهرسازی دانشگاه آزاد اسلامی قزوین ، قزوین، ایران
2 - استاد ، گروه شهرسازی، دانشکده شهرسازی پردیس هنرهای زیبا، دانشگاه تهران، تهران، ایران. نویسنده مسئول.
3 - استادیار، معماری و شهرسازی، مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی، تهران، ایران.

تاريخ الإرسال : 30 الثلاثاء , ربيع الثاني, 1445 تاريخ التأكيد : 23 الخميس , شوال, 1445 تاريخ الإصدار : 10 الثلاثاء , شعبان, 1445

الکلمات المفتاحية: تاب‌آوری شهری, سیل, کلانشهرکرج, روش تحلیل مضمون, مدل سازی معادلات ساختاری.,

ملخص المقالة :

امروزه موضوع تاب‌آوری شهری به‌عنوان یکی از نظریه‌های مطرح در برنامه‌ریزی‌شهری، به‌منظور پرنمودن فضای خالی میان نظریه‌پردازی و عمل‌گرایی بسیار با اهمیت جلوه می‌نماید. در همین راستا هدف از انجام این پژوهش، شناسایی ابعاد و مؤلفه‌های تاب‌آوری‌شهری در برابر سیل در شهر کرج با روش تحلیل مضمون و ارزیابی کمی آن به روش مدلسازی معادلات ساختاری می‌باشد. پژوهش حاضر از نظر هدف کاربردی، از نوع آمیخته و در بخش کیفی مبتنی بر روش تحلیل مضمون بود که بر روی داده‌هایی که از طریق مرور سیستماتیک بدست آمده، اجرا شد و در بخش کمی از روش مدلسازی معادلات ساختاری با رویکرد تحلیل عاملی بهره گرفته شد. جامعه آماری در بخش کیفی پژوهش حاضر، 161مقاله داخلی و خارجی نمایه شده در سایت‌های علمی معتبر طی سال‌های 2022-2002 بود. و جامعه آماری در بخش کمی شامل ترکیبی از خبرگان دانشگاهی، مسئولان اجرایی و فعالین و حرفه‌مندان آشنا به حوزه شهرسازی، به خصوص شهر کرج بودند که 400 نفر از آنان بر اساس فرمول کوکران و به روش دردسترس به عنوان نمونه انتخاب شدند. ابزار گردآوری داده‌ها در بخش کیفی چک‌لیست و در بخش کمی پرسشنامه‌ای محقق‌ساخته شامل 60 گویه بود که پایایی آن بر مبنای آلفا کرونباخ 844/0 بدست آمد. برای تجزیه و تحلیل داده‌ها از نرم‌افزارهای MAXQDA 13.28 و Smart PLS 3.2 استفاده شد. شاخص‌های نیکویی برازش و 818/0=GOF نشان داد که مدل از قدرت برازش مناسبی با داده‌ها برخوردار بود. نتایج حاصله حاکی از آن است که حضور ابعاد؛ اجتماعی (925/0= β)، اقتصادی (731/0= β)، سازمانی/ نهادی (863/0= β)، ساختاری/ کالبدی (797/0= β)، زیرساختی/ فیزیکی (946/0= β) و زیست محیطی (611/0= β) و مؤلفه‌های آن‌ها در مدل تاب‌آوری شهری در برابر سیل تأیید می‌شود (01/0>P). همچنین بعد زیرساختی/ فیزیکی بیشترین تأثیر را بر تاب‌آوری شهری در برابر سیل دارد و مولفه‌ها و زیر‌مولفه‌های این بعد پر‌اهمیت به‌منظور بهره‌برداری اجرایی مختلف ارائه شده است.