زمینه ها و عوامل شکل گیری ناتوی آسیایی

الموضوعات : مجله پژوهش های سیاسی و بین المللی

پوریا آقاجانی منقاری ¹ (دانشجوی دکتری مسائل ایران، دانشکده علوم سیاسی، واحد تهران مرکزی، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران.)

تاريخ الإرسال : 06 الثلاثاء , صفر, 1445 تاريخ التأكيد : 21 الجمعة , ربيع الأول, 1445 تاريخ الإصدار : 13 الجمعة , محرم, 1446

الکلمات المفتاحية: ناتوی آسیایی, چین, ایالات متحده آمریکا, کره جنوبی, ,

ملخص المقالة :

ناتوی آسیایی اتحاد جدیدی است که به پیشوایی ایالات متحده آمریکا به همراه کره جنوبی و ژاپن تحت خیزش اژدهای زرد چین به وجود آمده است. ضرورت مهار چین و نیم‌نگاهی به مقابله با کره شمالی از سوی ایالات متحده آمریکا جانمایه این اتحاد جدید است. به عبارت دیگر، اگر ناتو در اروپا برای مقابله با روسیه شکل گرفت، این ناتو در آسیا برای مقابله با چین در وهله نخست و در گام بعدی کره شمالی تشکیل شده است. هدف آمریکا از ایجاد این ناتو، مهار چین و سپس تلاشی برای آزاد و باز بودن منطقه هند-پاسیفیک است. زمینه‌ها و عوامل شکل‌گیری ناتوی آسیایی معلول زمینه‌ها و عواملی چون: وجود تهدید مشترکی چون کره شمالی برای کره جنوبی و ژاپن و همچنین راهبرد ائتلافی پکن-پیونگ‌یانگ در حیات سرزمینی شبه جزیره و ضرورت مهار چین از سوی ایالات متحده آمریکا از رهگذر استراتژی هند-پاسفیک می‌باشد.

نص كامل:



فصلنامه پژوهش های سیاسی و بین المللی دوره 15، شماره 59، شماره پیاپی (59)، تابستان 1403، ص 42 ـ 26

 

مقاله پژوهشی

زمینه­ها و عوامل شکل­گیری ناتوی آسیایی

پوریا آقاجانی منقاری¹ 

تاریخ دریافت: 31/05/1402                             تاریخ پذیرش: 14/07/1402    

چکیده:  ناتوی آسیایی اتحاد جدیدی است که به پیشوایی ایالات متحده آمریکا به همراه کره جنوبی و ژاپن  تحت خیزش اژدهای زرد چین به وجود آمده است. ضرورت مهار چین و نیم­نگاهی به مقابله با کره شمالی از سوی ایالات متحده آمریکا جانمایه این اتحاد جدید است. به عبارت دیگر، اگر ناتو در اروپا برای مقابله با روسیه شکل گرفت، این ناتو در آسیا برای مقابله با چین در وهله نخست و در گام بعدی کره شمالی تشکیل شده است. هدف آمریکا از ایجاد این ناتو، مهار چین و سپس تلاشی برای آزاد و باز بودن منطقه هند-پاسیفیک است. پرسش اصلی پژوهش حاضر این است که: شکل­گیری ناتوی آسیایی معلول چه زمینه­ها و عواملی است؟ در پاسخ به پرسش فوق، فرضیه پژوهش آن است که: زمینه­ها و عوامل شکل­گیری ناتوی آسیایی معلول زمینه­ها و عواملی چون: وجود تهدید مشترکی چون کره شمالی برای کره جنوبی و ژاپن و همچنین راهبرد ائتلافی پکن-پیونگ­یانگ در حیات سرزمینی شبه جزیره و ضرورت مهار چین از سوی ایالات متحده آمریکا از رهگذر استراتژی هند-پاسفیک می­باشد. علاوه بر اختلافات فزاینده چین و ژاپن، تنش در دریای چین جنوبی نیز به شدت افزایش یافته است. مسئله اصلی در این دریا به حاکمیت چین بر جزایر و آب‌های مجاور آن‌ها مرتبط می‌شود. در حالی که حاکمیت، حقوق و منافع چین در دریای چین جنوبی در طول یک دوره طولانی از تاریخ شکل گرفته و مطابق با قوانین بین المللی و کنوانسیون سازمان ملل در مورد حقوق دریاها است، آمریکا اما در موضوع دریای چین جنوبی مداخله و به طور مکرر کشتی‌ها و هواپیماهای جنگی پیشرفته را برای تحریک به دریای چین جنوبی اعزام کرده است و در این راستا اقدام به افزایش تعداد پایگاه‌های نظامی خود در این منطقه کرده است.لازم به ذکر است که روش گردآوری داده­ها و اطلاعات، اسنادی است که از طریق مراجعه به کتابخانه و آرشیو مقالات و همچنین جستجو در شبکه­های مجازی و اینترنتی انجام شده است. پژوهش حاضر از الگوی نظری موازنه تهدید بهره برده است.

واژگان اصلی: ناتوی آسیایی، موازنه تهدید، چین، ایالات متحده آمریکا، کره جنوبی، ژاپن.

 

 

 

مقدمه 

در سال­های اخیر، چین به واسطه افزایش سه برابری تولید ناخالص داخلی به قدرت بی­بدیلی برای واشنگتن تبدیل شده است. البته تولید سه برابری چین در تولید ناخالص داخلی همه­ی دلایل برتری چین در قبال ایالات متحده آمریکا نیست. چین قابلیت­های ضد دسترسی را با هدف دفاع از متحدان و شرکای خود در آسیا در صورت وقوع درگیری در دستور کار قرار داده است. افزون بر این موارد، چین با لحاظ کردن تاکتیک "برش سالامی²" علیه بازیگران و البته همسایگانی چون: ژاپن، هند، فیلیپین و ویتنام تلاش دارد که وضعیت هژمونی خود را در قبال ایالات متحده حفظ کند. چین نوآوری زیادی را نیز در فناوری­های نوظهور مانند سایبری و هوش مصنوعی انجام داده است. در شرایط حاضر نیز چین تلاش دارد که با نفوذ دیپلماتیک، ژئوپلیتیک و ژئواستراتژیک خود با صرف مبالغ هنگفت در تامین کالاهای عمومی و ارتباطات برای کشورهای آسیایی و آفریقایی سرمایه­گذاری کند. این شرایط موقعیت چین را در قبال ایالات متحده آمریکا در وضعیت تهاجمی قرار داده است. این شرایط چین، ایالات متحده آمریکا را به واکنش از طریق استراتژی هند-پاسیفیک³ وا داشته است. در این ارتباط واشنگتن دست به ائتلافی به همراه بازیگرانی چون کره جنوبی و ژاپن در جهت مقابله با هژمونی چین زده است. البته ائتلاف واشنگتن نیم نگاهی نیز به مهار کره شمالی و خنثی سازی تهدید آن علیه همسایگانی چون کره جنوبی و ژاپن دارد. واکنش ایالات متحده به واسطه به کارگیری تعقیب راهبرد ائتلاف و استراتژی هند-پاسیفیک، ایجاد ناتوی آسیایی است که قرار است در مناطق هند-پاسفیک ظهور کند. به این ترتیب اگر ناتو در اروپا برای مقابله با روسیه شکل گرفت، این ناتو در آسیا برای مقابله با چین تشکیل شده است. هدف واشنگتن از ایجاد این ناتو، مهار چین و سپس تلاشی برای آزاد و باز بودن منطقه هند-پاسیفیک است. معاون وزیر خارجه آمریکا در امور آسیا در مجمع «مشارکت استراتژیک هند- آمریکا» با اشاره به اینکه منطقه­ی ایندوپاسیفیک( اقیانوس هند و آرام) از اهمیت ویژه‌ای برای آمریکا برخوردار است از لزوم تشکیل اتحادی نظامی همانند ناتو برای این منطقه صحبت به میان آورد و آن را ناتوی آسیایی نامید. به گفته وی، ناتوی آسیایی می‌تواند در مرحله اول شامل کشورهای آمریکا، ژاپن، استرالیا و هند شده و در مراحل بعدی کشورهایی همچون کره‌جنوبی، ویتنام و نیوزیلند را نیز در بر گیرد و کمربند امنیتی محکمی در این راستا ایجاد کند.

  به رغم همه تلاش­هایی که از سوی پژوهشگران حوزه هند-پاسیفیک به عمل آمده است، به نظر می­رسد جای پژوهشی که خواسته باشد، زمینه­ها و عوامل شکل­گیری ناتوی آسیایی را مورد بررسی قرار داده باشد، به جد خالی است. لذا پژوهش حاضر تلاش دارد که ضمن تشریح الگوی نظری پژوهش در الگوی موازنه تهدید، زمینه­ها و عوامل شکل­گیری ناتوی آسیایی را مورد بررسی قرار دهد. با توجه به موضوع و اهداف، پژوهش حاضر عهده­دار پاسخ به این پرسش است که: شکل­گیری ناتوی آسیایی معلول چه زمینه­ها و عواملی است؟ در پاسخ به پرسش فوق، فرضیه پژوهش آن است که: وجود تهدید مشترکی چون کره شمالی برای کره جنوبی و ژاپن و همچنین راهبرد ائتلافی پکن-پیونگ­یانگ در حیات سرزمینی شبه جزیره و ضرورت مهار چین از سوی ایالات متحده آمریکا از رهگذر استراتژی هند-پاسیفیک می­باشد. چارچوب نظری مقاله حاضر را می توان بر اساس الگوی نظری (موازنه تهدید) تبیین نمود. چنین الگو و رهیافتی توسط استفان والت از نظریه پردازان جریان نو­واقع­گرایی ارائه شده است. بنابراین در این پژوهش تلاش بر آن است که از قالب­های تحلیلی و ادراکی استفان والت برای پشتوانه تئوریک در تبیین و تشریح داده­ها و تبیین محتوا استفاده شود.

موازنه تهدید: الگویی برای فهم چارچوب تئوریک پژوهش

  نظریه موازنه تهدید برگرفته از رئالیسم است که در واکنش به نظریه موازنه قوا (کنت والتز) مجال ظهور یافت. نظریه (موازنه تهدید) را باید حاصل تلاش تئوریک و نظری استفان والت به عنوان یکی از متفکران نظریه نئورئالیسم یا همان نئورئالیسم واقع­گرا دانست. مفروض اصلی استفان والت در نظریه موازنه تهدید آن است که: دولت­ها تلاش می­کنند تا به واسطه موازنه، از تسلط و تهدید یک قدرت هژمون جلوگیری کنند.( Waltz ,1979: 118) طبق انگاره­های تحلیلی و ادراکی استفان والت، قدرت­ها در قبال افزایش قدرت سایر بازیگران دارای هژمون دست به موازنه نمی­زنند، بلکه آنچه که سبب می­شود دولت­ها در قالب سیاست همراه سازی یا همان (بند وگنینگ)⁴ به موازنه متوسل شوند، میزان تهدیدی است که از سوی قدرت چالشگر درک می­کنند.( Walt,1988: 67) به عبارت دیگر، موازنه تهدید حاصل ادراک و احساس تهدید دولت­ها از سوی یک کشور تهدیدگر به واسطه نیات تهاجمی و مجاورت جغرافیایی است. در واقع نقطه ثقل موازنه تهدید استفان والت تفسیر و تعریف این مسئله است که دولت­ها اساسا در قبال تهدیدات واکنش متقابل نشان می­دهند نه در مقابل قدرت. (Walt,1986:47) تحت شرایط راهبردی موازنه تهدید، دولت­ها ناگزیر از اتخاذ دو راهبرد و استراتژی هستند. اول آنکه دولت­های تهدید شده برای بقا با دولت­های دیگر دست به موازنه می­زنند و دوم آنکه کشورهای تهدید شده از سوی کشور تهدیدکننده، سیاست همراهی را جهت حفظ و بقا در پیش می­گیرند.( Walt, 2009:39)

راهبرد موازنه تهدید بدان جهت قابلیت کاربست در موضوعی چون: زمینه ها و عوامل شکل­گیری ناتوی آسیایی را داراست که تغییر در معادلات قدرت منجر به پیشتازی نقش چین، تعین­کنندگی قدرت و همچنین تهدیدات فزاینده کره شمالی در حیات سرزمینی شبه جزیره شده است. در واقع این موقعیت چین و وضعیت تهدید کره شمالی علیه کره جنوبی و ژاپن نتیجه بهره­گیری چین از افول قدرت هژمون ایالات متحده آمریکاست. ایالات متحده آمریکا با تعقیب نظم و ائتلاف (هند-پاسیفیک) تلاش می­کند که قدرت چین را به چالش گیرد. به همین خاطر است که به همراه ژاپن و کره جنوبی و در آینده نیز به همراه استرالیا، هند و فلیپین دست به موازنه تهدید زد­ه­است.

 

 

1)       زمینه­های شکل­گیری ناتوی آسیایی با توجه به تهدید مشترکی چون کره شمالی

کره شمالی قبل از دوران دونالد ترامپ و دعواهای توییتری کودکانه‌اش با کیم جونگ اون، رهبر فعلی کره شمالی، همیشه به دو چیز مشهور بوده است. بمب هسته‌ای و آزمایش‌های موشکی و موشک‌های بالستیک برای حمل این بمب‌های هسته‌ای. وقتی پول در این کشور کم است یا ذخیره غذای کشور کم می­شود، کره شمالی شروع به ایجاد تنش می‌کند و تهدید علیه کره جنوبی و ژاپن را آغاز می­کند. به ناگاه بمب هسته‌ای آزمایش می‌کند، از موشک قاره‌پیمای جدید خود پرده برمی‌‌دارد، حرف‌های تندی درباره کشورهای دیگر می‌زند و یکباره کره جنوبی و ژاپن را به حمله موشکی تهدید می‌کند. در نهایت تنش را به ‌قدری در منطقه خود بالا می‌برد که آمریکا برای ساکت کردن آن مجبور می‌شود استثناهای موقتی قائل شود، بخشی از تحریم‌ها را نادیده بگیرد، اجازه دهد پول به آن کشور وارد شود و یا کمک‌های غذایی بلاعوض به آن بدهد تا در مقابل نیز کره شمالی به حالت عادی پیش از آن بازگردد. وقتی شکم رهبران کره شمالی سیر شد، ناگاه آن‌ها از دیکتاتورها و تهدید‌های جهانی، تبدیل به کسانی می‌شوند که دیپلماسی را دوست دارند و همواره ترجیح می‌دهند مذاکره کنند. بعد از چندین ماه بعد که دوباره جیب‌ها و انبارهای غذا خالی شد، همین چرخه تکرار می‌شود. دوباره ناگهان کیم جونگ اون حرف تندی به آمریکا می‌زند و یک موشک دیگر در دریای ژاپن آزمایش می‌کند تا دوباره این چرخه تکرار شود.(دولتی،1399: 25)

     اما همه این‌ها فقط یکی از استراتژی‌های کره شمالی برای گرفتن پول از کشورهای دیگر و زنده ماندن است. با توجه به تهدیدات فزاینده کره شمالی علیه منافع ژاپن و کره جنوبی، تنها چین است که می­تواند در منطقه و حیات سیاسی شبه جزیره ثبات ایجاد کند. در واقع چین خواستار ثبات در منطقه است. دلیل این حمایت‌های چین هم منافعی است که هر دوی این‌ها و خصوصا چین از کره شمالی می‌برد. نفع کره شمالی برای چین، نه در رفاه و موفقیت آن بلکه صرفا در «بودن» آن است. چین می‌تواند به‌راحتی رژیم کره شمالی را از هم بپاشاند یا کل خاک آن را به خود بچسباند، اما به‌دلایلی از این کار سر باز می‌زند. بدترین گزینه برای چین، یک کره شمالی ازهم ‌پاشیده یا شکست‌خورده است. آنچه چین می‌خواهد، پایداری کره شمالی است. زیرا اگر کره شمالی از هم بپاشد، 25 میلیون نفر جمعیت آن ‌که از نظر فرهنگی تفاوت‌های فاحشی با چینی‌ها دارند، به مناطق شمال شرقی چین که از نظر اقتصادی ضعیف هستند، هجوم می‌آورند. بدتر از آن، فروپاشی کره شمالی احتمالا به پیشروی نیروهای آمریکایی در این کشور منجر خواهد شد که در این حالت آمریکا را به درهای چین می‌رساند. از اینرو کره شمالی یک حائل خوب برای نگه‌داشتن نیروهای آمریکایی در کره جنوبی است. به همین دلیل تا زمانی که کره شمالی تنش را خیلی بالا نبرد، چین ترجیح می‌دهد شرایط موجود را حفظ کند. حالت ایده‌آل این است که کیم جونگ اون رهبر فعلی کره شمالی سلاح‌های هسته‌ای را کنار بگذارد، درهای کشورش را باز کند و به ‌سوی اصلاحات اقتصادی که از آن‌ها حرف می‌زند حرکت کند. با این کار کره شمالی دیگر برای بقا به سلاح‌های هسته‌ای خود چنگ نخواهد زد و از آن‌سو دیگر دلیلی برای حضور نیروهای آمریکایی در آن منطقه باقی نمی‌ماند. با این‌همه چین می‌داند که نفوذ و تاثیرگذاری‌اش آن‌قدرها هم زیاد نیست و در نتیجه اگر چنین اتفاقی بیفتد، دیگر نمی‌تواند روی کره شمالی کنترلی داشته باشد. در حالت ساده‌تر چین می‌تواند هم به لحاظ نظامی و هم به لحاظ اقتصادی کره شمالی را از بین ببرد؛ اما چنین کاری نمی‌کند زیرا می‌داند که بعد از تغییر رژیم در کره شمالی، چین آن‌قدرها نمی‌تواند در رژیم جایگزین نفوذ و تاثیر داشته باشد و سیاست‌های خود را در آنجا جلو ببرد؛ اما از آنجایی که چین فقط پایداری و «بودن» کره شمالی را می‌خواهد، در نتیجه تمایلی هم به این کار ندارد. ازاین‌روی با اینکه یک تبادل یا توازن قدرت بین چین و کره شمالی وجود دارد، اما هیچ‌کدام نمی‌خواهند حرکت تندی انجام دهند. چین در سازمان ملل آزمایش‌های موشکی و هسته‌ای پیونگ‌یانگ را محکوم کرده است اما کره شمالی می‌داند که نباید از این قضیه عصبانی باشد چراکه هزینه از دست دادن یک دولت متحد و ثروتمند مثل چین را به‌خوبی می‌داند.(ثقفی عامری،1390: 95)

2)        زمینه­های شکل­گیری ناتوی آسیایی  با توجه به راهبرد ائتلافی پکن-پیونگ­یانگ در حیات سرزمینی شبه جزیره

   چین و کره شمالی از دوره طولانی روابط نسبتا دوستانه و نزدیک در تاریخ معاصر خود برخوردار بوده­اند.کمونیست­های کره­ای، مأمن و امکانات پشتیبانی لازم برای رفقای چینی خود را در مبارزه­ی منتج به تاسیس جمهوری خلق چین در سال 1949 فراهم آوردند. متقابلا چین نیز با مداخله نظامی‌گسترده در جنگ کره (1953-1950) و نجات کره تحت رژیم کیم ایل سونگ از سقوط حتمی در برابر پیشروی نیروی‌های سازمان ملل به رهبری آمریکا علیه تهاجم نظامی‌کره شمالی معطوف به یکپارچه­سازی شبه جزیره کره این مساعدت را تلافی نمود. این تحول سرآغازی بر دورانی جدید از مناسبات راهبردی پکن-پیونگ­یانگ گردید که متعاقبا تحت عنوان (نزدیکتر از لب و دندان) از آن یاد شد.(ابراهیم خانی،1400: 1)

در سال 1961 چین و کره شمالی (معاهده دوستی، همکاری و مساعدت دوجانبه چین-کره شمالی) را منعقد ساختند که اعتبار 20 ساله آن دو بار در سالهای 1981 و 2001 تمدید شد و در سال 2021 نیز مجدد تمدید اعتبار شد. این معاهده چین را متعهد به مداخله علیه هرگونه تجاوز غیر قابل توجیهِ متوجهِ کره شمالی ساخته است. یک سال بعد و بموجب ابتکاری که روابط دوجانبه را مستحکم­تر ساخت، پکن با فیصله یافتن اختلافات پیرامون علامت­گذاری در مرز مشترک خود با کره شمالی مطابق با شرایطی که گفته می‌شود بیشتر به نفع پیونگ­یانگ بوده است، موافقت کرد. با وجود گرمی مناسبات و حسن نیت دو جانبه ابراز شده، چین و کره شمالی به ندرت همراهی تام و کاملی داشته­اند و در طول جنگ سرد نیز اتحاد شوروی با پیشی گرفتن از چین بعنوان حامی اصلی کره شمالی ایفای نقش می نمود.(سلیمی،1395: 112)

چین و کره شمالی با وجود آنکه در ابتدا بعنوان دو متحد ایدئولوژیک محسوب می‌شدند به تدریج مسیر خود را جدا نموده و تصویری کم فروغ از آنچه بعنوان شرکای (نزدیک تر از لب و دندان) از آن یاد می‌شد ترسیم کردند. در سال 1980 پکن زمینه سازی‌های انتقال موروثی قدرت از کیم ایل سونگ به کیم جونگ ایل را مورد انتقاد قرار داد و آنرا بمثابه (میراث فئودالیسم) تعبیر نمود. پکن همچنین عمده نفوذ عقیدتی خود بر پیونگ­یانگ را از ناحیه تنظیم ماهیت انقلابی خود بنفع توسعه اقتصادی در شرایطی که کره­شمالی کماکان به ایدئولوژی سرخِ متعصبانه و غیر منعطف خود پایبند باقی مانده بود، از دست داد. برقراری روابط سیاسی چین با کره جنوبی در سال 1992 از دید کره شمالی یک خیانت وحشتناک تلقی شد. پکن متعاقب بلا اثر شدن اهرم عقیدتی، ناگزیر از اتکا به نفوذ اقتصادی خود بر پیونگ­یانگ گردید. سال بعد پکن شرایط تجارت دوجانبه خود با کره شمالی را از ترتیبات ترجیحی و تهاتر به رویکرد بازار بر پایه مبادله نقدی تغییر داد که همراه با تبعات فروپاشی اتحاد شوروی و تعلیق جریان کمک­های دریافتی مسکو، اقتصاد کره شمالی را در معرض سقوط قرار داد. در اواسط دهه 1990 پکن با وجود تداوم تشنج در روابط سیاسی و رکود تجارت دوجانبه شرایطی منعطف­تر برای صادرات مواد غذایی و سوخت به کره شمالی در نظر گرفت. در خلال دهه 1990 و مقطع پیشرفت هسته­ای کره شمالی، پکن موفق به اقناع پیونگ­یانگ برای حضور در میز مذاکره موسوم به (گفتگوهای شش جانبه)  با مشارکت روسیه و ژاپن در کنار دو کره، چین و ایالات متحده شد.(تقوی نژاد،1400: 152)

 آزمایش هسته­ای پیونگ­یانگ در اکتبر سال 2006 مقطعی جدید از تنش در روابط با چین را رقم زد. پکن از قطعنامه 1718 شورای امنیت سازمان ملل متحد که تحریم­هایی را بر کره شمالی تحمیل می‌کرد حمایت نمود. چین به رغم همراهی ظاهری با اقدامات تنبیهی بین­المللی علیه کره شمالی غالبا با تحریم­های شدید بین­المللی سر سازگاری نداشت و بمدت یک دهه با توجه به احتمال سقوط رژیم و هجوم آوارگان در طول مرز مشترک 1400 کیلومتری با کره شمالی رویکردی حداقلی نسبت به ترجمان و اعمال کامل قطعنامه‌های سال 2006 اختیار کرد. در ادامه و با وجود موانع مختلف، چین بر تحکیم مناسبات اقتصادی و سیاسی با کره شمالی، به رغم شکست مذاکرات شش جانبه، دومین آزمایش هسته­ای کره شمالی در سال 2009 و اقدامات تحریک­آمیز نظامیِ سال بعد این کشور علیه کره جنوبی، متعهد باقی ماند. (سلیمانی،1389: 155)

مرگ کیم جونگ ایل و جانشینی او توسط کیم جونگ اون در سال 2011 نیز تاثیر عاجلی از حیث روابط هموارتر پکن-­پیونگ­یانگ به همراه نداشت. در عوض، کیم جونگ اون در ابتدای دوره اقتدار خود مشی ابراز اراده مستقل از خواسته چینی‌ها را با توسل به پرتاب ماهواره به فضا در سال 2012 در تناقض آشکار با توصیه شی جی پینگ رئیس جمهور چین که از او خواسته بود از انجام این فعل صرف­نظر نماید، و همچنین انجام یک آزمایش هسته­ای دیگر اختیار نمود. رئیس جمهور چین به وضوح با اعلام موضعی علنی دایر بر اینکه هیچکس نبایستی یک منطقه و حتی کل جهان را بخاطر منافع خودخواهانه خود دچار هرج و مرج کند، کیم را مورد سرزنش قرار داد. (تقوی نژاد،1400: 157)

 روابط چین و کره شمالی در سال 2017 و در مقطعی که به نظر می­رسید رو در رویی پیونگ­یانگ با ایالات متحده، شبه جزیره کره را به سوی مخاصمه نظامی سوق می­دهد، دچار عقب­گرد دیگری گردید. پکن با صدور هشداری شدید الحن و ابراز تمایل به حمایت از تحریم­های شدیدتر شورای امنیت سازمان ملل متحد واکنش نشان داد. متعاقب ازمایش موشکی فوریه 2017 پیونگ­یانگ به سمت دریای ژاپن، چین اعلام نمود تمامی واردات ذغال سنگ از کره شمالی را برای باقیمانده سال متوقف خواهد ساخت. در پاسخ، رسانه‌های کره شمالی حملات لفظی مستقیم و غیر معمولی را متوجه چین ساختند. اقدام کره شمالی در پرتاب جدید موشک در ماه نوامبر سال 2017 واکنش پکن و درخواست از کره شمالی مبنی بر (متوقف ساختن اقداماتی که موجب تشدید تنش در شبه جزیره کره می‌شود) را در پی داشت. این آزمایش موشکی همچنین زمینه­ساز تسریع در تصویب قطعنامه تحریم سازمان ملل متحد گردید که برای اولین بار صادرات پر رونق ذغال سنگ کره شمالی را با هدف محدود ساختن دسترسی کره شمالی به ارز بین­المللی هدف قرار می­داد. تایید این قطعنامه از سوی چین نشانه­ای از تمایل این کشور به اتخاذ رویکردی غیر منعطف­تر در قبال کره شمالی بنظر می­رسید.(سازمند،1398: 83)

 در سال 2018 تحولات فوق العاده­ای شامل آغاز دور جدیدی از گفتگوهای ایالات متحده و کره جنوبی با رهبر کره شمالی کیم جونگ اون در شبه جزیره کره حادث گردید. با شتاب گرفتن دیپلماسی، نگرانی پکن از بیم در حاشیه تحولات قرار گرفتن و دور شدن کره شمالی از حوزه نفوذ چین شدت یافت. ابتکار عمل­های ماهرانه کیم جونگ اون در مسیر ارتباط دیپلماتیک با سئول و واشنگتن نیروی محرکه تازه­ای برای پیونگ­یانگ و پکن ایجاد نمود تا به سرعت روابط دوجانبه را بازسازی نمایند. چین به نحو موثری در این مسیر گام برداشت و روابط با کره شمالی را از طریق روندی بی سابقه از دیدارها بین رئیس جمهور شی جی پینگ و کیم جونگ اون و همچنین تجدید تماس مقامات حزبی و نظامی دو کشور مدیریت کرد. در ماه مارس 2018 کیم جونگ اون عازم اولین دیدار رسمی خود از چین شد. با ادامه مذاکرات کره شمالی با کره جنوبی و ایالات متحده در سال بعد، کیم جون اون با سه سفر رسمی دیگر به چین قبل و بعد از اجلاس سنگاپور و نیز یک ماه قبل از دومین اجلاس سران کره شمالی-ایالات متحده در هانوی با رئیس جمهور چین دیدار و گفتگو کرد. در تاریخ 20 ژوئن 2019 شی جی پینگ برای دیداری رسمی‌که اولین سفر یک رهبر چین به کره شمالی در خلال 14 سال محسوب می‌شد وارد پیونگ­یانگ شد. سیر تحولات چنین تداعی می‌کرد که کیم جونگ اون با پشت سر گذاردن دوره­ای 6 ساله در قدرت با شاخصه گرایش کمرنگ­تر نسبت به پکن اینک توفیق یافته است تا تحت شرایط مطلوب خود با  چین وارد تعامل شود.(یزدان شناس،1399: 82)

امروزه چین شاهرگ حیات اقتصادی کره شمالی و پنجره ارتباط این کشور با جهان محسوب می‌شود که بخش عمده تجارت و سرمایه­گذاری خارجی پیونگ­یانگ را در انحصار خود دارد. تحریم­های بین­المللی وضع شده علیه پیونگ­یانگ این کشور را بیش از پیش محتاج تجارت و پشتیبانی پکن ساخته است. در عین اینکه چین مهیا برای محکوم ساختن پیشرفت­های هسته­ای همسایه خود به چشم می­آید، سیاست­های پکن کماکان متمرکز بر پاسداری از ثبات در منطقه باقی مانده­اند. به نظر می­رسد که رهبران چین از بیم عواقب فروپاشی کره شمالی و یا مخاصمه­ای نشات گرفته از قابلیت­های هسته­ای در حال بروز این کشور ثبات را بعنوان مهم­ترین اولویت خود در شبه جزیره کره برگزیده­اند. پکن همچنین در شرایط دشواری در ارتباط با تعهد سال 1961 دایر بر دفاع از کره شمالی در صورت وقوع مخاصمه نظامی‌گسترده قرار دارد که با هر معیاری با مشی پرهیز از کشیده شدن به هرگونه تقابل نظامی عمده که مخاطرات اجتناب ناپذیری را متوجه رشد اقتصادی این کشور می­سازد در تضاد است.(موسوی،1398: 179)

 این نکته نیز نبایستی از نظر دور بماند که اهداف هسته­ای پیونگ­یانگ برای چین در مقاطع مختلف از ماهیت متضاد فرصت و مسئولیت برخوردار بوده است که از یک سو ثبات منطقه­ای را به مخاطره افکنده و از سوی دیگر اهرم مهمی در تعامل با ایالات متحده آمریکا در اختیار این کشورقرار داده است. پشتیبانی پکن از کره شمالی همچنین حفظ یک منطقه حائل ذی­قیمت بین چین و کره جنوبیِ متحدِ ایالات متحده و محل حضور توان نظامی قابل توجه آمریکا را تضمین نموده است. با تنظیم مجدد مناسبات با پیونگ­یانگ، رویکرد کلی چین در قبال کره شمالی نیز در حال تغییر است و نشان از آن دارد که پکن مهیا برای کنار آمدن با یک کره شمالی هسته­ای است. این مهم همچنین به وضوح دلالت بر آن دارد که ایالات متحده نمی‌تواند انتظار چندانی داشته باشد که پکن به نحو موثری با تحریم­های بیشتر و اعمال فشار بر پیونگ­یانگ همراهی نماید.(محمدی،1398: 195)

بطور کلی و مطابق با الگویی که تاکنون ادامه داشته است، هر مقطع از فراز و فرود در روابط پکن-پیونگ­یانگ ضرورتا به نقطه بحرانی جدایی منتج نشده و دیر یا زود با ابتکاری مشترک به منظور هدایت روابط به مسیر عادی خود همراه و قرین بوده است. به رغم آنکه دو طرف دورتر از آن هستند که به عنوان دوستان متحد تلقی شوند درعین حال از این قابلیت برخوردار هستند تا تعامل در قالب شرکای ضرورت ژئوپلیتیکی را تداوم بخشند.

3) عوامل شکل­گیری ناتوی آسیایی با توجه به راهبرد هند –پاسیفیک ایالات متحده آمریکا در جهت موازنه تهدید

     از آنجا که قدرت آمریکا برای حفظ هژمونی خود در منطقه هند-پاسیفیک با چالش­هایی مواجه گردیده، مرکز ثقل جهان به صورت پویا از حوزه یورو-آتلانتیک به منطقه هند-پاسیفیک در حال انتقال است. اهمیت روز افزون این منطقه به دنبال گسترش نفوذ چین در اقتصاد جهانی به دلیل پیشبرد سیاست "کمربند-راه⁵" است که منطقه آسیا را به آفریقا، اروپا و آسیای مرکزی و نیز شرق را به غرب متصل می­کند که این امر منجر به افزایش تجارت، اقتصاد و قدرت در منطقه هند-پاسیفیک گردیده است. چگونگی اتخاذ مدیریت بهتر و برخورد قاطع با خطرات ناشی از افزایش نفوذ روز افزون پکن سبب شد که نظرها به سمت کواد جلب شود. مفهوم استراتژی هند و اقیانوس آرام (ایندو-پاسیفیک) که جایگزین (آسیا و اقیانوس آرام) یعنی (آسیا-پاسیفیک) سنتی شد، مقدمه ایجاد کواد⁶ است. سند دفاعی استرالیا، تغییرات ژئوپلیتیکی در هند-پاسیفیک را به عنوان عامل اصلی امنیت استرالیا مشخص کرده است، ایالات متحده نیز نام فرماندهی خود را از اقیانوس آرام (پاسیفیک) به فرماندهی هند-پاسیفیک تغییر داد. (Copp,2018: 25) ژاپن عضو دیگر این گروه، چالش­ها و فرصت­ها را در اقیانوس هند-آرام شناسایی کرد. هند نیز میز اختصاصی هند-پاسیفیک خود را در وزارت خارجه­اش راه اندازی نمود.

استراتژی امنیت ملی آمریکا، هند-پاسیفیک را منطقه­ای تعریف می­کند که از ساحل غربی هند تا سواحل غربی ایالات متحده کشیده شده است. منطقه هند-پاسیفیک پراکنده­ترین منطقه روی زمین می­باشد که مشتمل بر 36 کشور قاره­ای، شبه جزیره­ای و مجمع­الجزایری از جمله چند ده جزیره مسکونی است و اکثر پهنه اقیانوس­های آرام و هند و نیز دریاهای داخلی آسیا را پوشش می­دهد. این منطقه با بیش از 3 میلیارد نفر جمعیت، بیش از نیمی از جمعیت جهان از جمله دو مورد از پر جمعیت­ترین کشورهای جهان یعنی هند و چین را در خود جای می­دهد. این منطقه بر مبنای ویژگی­های اقتصادی، سیاسی و امنیتی آن، محل تلاقی سیاست­ قدرت­های بزرگی همچون چین وآمریکاست. منطقه مذکور محل تمرکز سرمایه و فناوری است و پویاترین اقتصادهای دنیا با برخورداری از بالاترین میانگین رشد جهان در آن متمرکز هستند.

   توانمندی اقتصادی برتر ژاپن، روند رو به رشد اقتصادی چین، تجربیات قابل توجه کشورهای تازه صنعتی شده و حرکت رو به رشد اقتصادی (آ.سه.آن) از مهمترین کانو­ن­های تحولات اقتصادی در این منطقه به شمار می­رود. بیش از 40 درصد خروجی اقتصاد جهانی شامل اقتصادهای پیشرو مانند چین، ژاپن و کره جنوبی نیز مربوط به این منطقه است. در این منطقه به بیش از 200 زبان صحبت می­شود. بزرگترین دموکراسی جهان یعنی هند و بزرگترین کشورهای اسلامی یعنی اندونزی و پاکستان در این منطقه واقع­اند. همچنین بعضی از بزرگترین و پیشرفته­ترین ارتش­های جهان شامل چین، کره شمالی، کره جنوبی، هند و ژاپن به این منطقه تعلق دارند و 70 درصد تجارت جهانی از طریق آبراه­های راهبردی آن نظیر تنگه­های مالاگا و سوندا صورت می­گیرد و سالانه 75000 کشتی از طریق این منطقه آسیا را به خاورمیانه وصل می­کنند. این مسائل نشان از اهمیت بالای این منطقه دارد.( Jon,2019: 56)

از نگاه ایالات متحده، در حال حاضر چین به صراحت به عنوان تهدید اصلی برای این کشور و نظم جهانی شناخته می­شود و از سیاست­های تهاجمی سوداگرایانه چین، نقض حقوق بشر در سین کیانک و تبت، از بین بردن دموکراسی در هنگ­کنگ، رقابت ناسالم تجاری با ایالات متحده، پیشی گرفتن تولید ناخالص داخلی چین از این کشور و وضعیت نظامی آن در هند-پاسیفیک، به عنوان تهدیدات چین علیه نظم جهانی یاد می­کند. به طوری که برخورد با چین از پشتیبانی بالای هر دو حزب آمریکا برخوردار گردیده است. در سال 2011، هیلاری کلینتون، وزیر امور خارجه پیشین، بر ضرورت تغییر منابع و اولویت­های ایالات متحده از خارومیانه به جغرافیای مهم حال حاضر که به گفته وی از شبه قاره هند تا سواحل غربی قاره آمریکا امتداد دارد و بعدا به عنوان هند-پاسیفیک معروف شد تاکید کرد. این چرخش به سمت شرق آسیا منجر به تعمیق اتحاد با ژاپن، استرالیا، تایلند وکره جنوبی و تقویت روابط با شرکای در حال ظهور مانند هند، اندونزی، نیوزیلند، سنگاپور و ویتنام شد. اولین راهبرد امنیتی ملی دولت آمریکا که در دسامبر 2017 منتشر شد، چین تجدیدنظر طلب را به عنوان بزرگ­ترین تهدید استراتژیک برای ایالات متحده معرفی و ایده­ای را مطرح کرد که چین دیگر به عنوان شریک منحصر به فرد امریکا در نظر گرفته نمی­شد، ترامپ در اوایل سال 2018 طیفی از تعرفه­های جدید علیه واردات فولاد از چین وضع کرد و خواستار کاهش حداقل 100 میلیارد دلاری کسری تجاری شد.( Dan,2020: 18)

 پکن نیز با وجود خطر بروز جنگ تجاری تعرفه­هایی را بر کالاهای ایالات متحده وضع کرد. وزارت دفاع آمریکا چندین روند را شناسایی کرد که نشان می­داد در دوره (فرصت استراتژیکِ⁷) دو دهه­ای، چین بر رشد داخلی متمرکز بود و اگرچه از نظر بین­المللی پایین­تر از آمریکا قرار داشت اما آن را پشت سر گذاشته و خود را برای نفوذ در خارج از مرزهای خود آماده می­کند. بر خلاف دیگر اعضای کواد، ایالات متحده با چالش مستقیم نفوذ چین در خارج از مرزهای این کشور مواجه است که ایالات متحده را به چالش کشیده است. چین با به کارگیری تاکتیک­های منطقه خاکستری و انعطاف­پذیری اقتصادی و دیپلماتیک خود از طریق ابتکار کمربند-راه برای دستیابی به منافع در خارج از کشور و ابتکار عمل نظامی و غیر نظامی پکن برای تولید فناوری دفاعی، اهداف خود در ساخت آسیای تک­قطبی را پیش می­برد و ایالات متحده را در سطح جهانی به چالش می­کشد. وزارت دفاع آمریکا همچنین سیاست­هایی مانند (ساخت چین 2025⁸) را اقداماتی مخفی­کارانه و ناعادلانه برای جمع­آوری ثروت می­داند. همچنین عقیده دارد عملیاتی تاثیر­گذار در مقیاس بزرگ با هدف تضعیف دموکراسی­ها در حال انجام است و چین از طریق سیاست خارجی فعال خود از این اقدامات استراتژیک حمایت می­کند. از دید ایالات متحده، چین در هیچ کجای دیگر دنیا از این ابزارها برای پیشبرد نفوذ خود به اندازه حوزه هند-پاسیفیک استفاده نکرده است و اقدامات چین کاملا با منافع آینده ایالات متحده در تضاد بوده است، زیرا بیشترین سهم از تولید ناخالص داخلی جهانی و شلوغ­ترین مسیرهای تجاری که منافع واشنگتن را تامین می­کنند در این منطقه قرار دارند. برجسته کردن خط مشی تهدید چین برای منافع آمریکا چالشی است که پیش روی نظم کنونی جهانی آمریکا قرار دارد. این نظم که در دوره پس از جنگ جهانی دوم در نتیجه تلاش­های ایالات متحده برای ساخت مجموعه­ای از نهادها و سازوکارهای حاکم برای ایجاد ثبات در نظام بین­الملل تاسیس شد، به هژمونی آمریکا و حفظ آن کمک می­کند. اکنون این ساختار به وسیله قدرت در حال ظهور چین که خواهان تغییر است به چالش کشیده شده است. اتصال و پویایی هند-پاسیفیک نیز در نتیجه همین نظم جهانی آمریکایی است که برای حفظ منافع و همکاری بین کشورهای کواد در منطقه مهم است، بنابراین ایالات متحده از تسلط چین بر هند-پاسیفیک هراسی ندارد و آن را خطری بزرگ برای ارزش­ها و منافع خود می­پندارد. مقامات آمریکایی ادعا می­کنند در عین حال که چین نقطه قابل توجهی برای همگرایی بین چهار کشور کواد است، ارزش­هایی که خواهان یک هند–پاسیفیک آزاد و باز هستند نیز عاملی برای وحدت در کواد می باشند. بنابراین واضح است که در مورد لزوم برخورد با چین توافق نظر قاطعی وجود دارد.

 

 

نتیجه گیری

ناتوی آسیایی در راستای تلاش برای مقابله با آنچه که کنترل فزاینده نفوذ چین در منطقه هند-پاسیفیک ارزیابی شده، به وجود آمده است. ناتوی آسیایی به پیشوایی آمریکا در حوزه هند-پاسیفیک به منظور همکاری­های ایالات متحده آمریکا، کره جنوبی، ژاپن و استرالیا و در آینده محتملا هند و فلیپین حول محور فضای سایبری، فناوری‌های جدید و مقابله با اطلاعات نادرست، در حال تحکیم و قوام است. هدف از ناتوی آسیایی به چالش گرفتن هژمونی چین به مثابه اژدهای زرد در حوزه هند-پاسیفیک و همچنین تلاشی برای آزاد و باز بودن منطقه هند-پاسیفیک است. واقعیت این است که فعالیت­های چین برای پیشتازی در تعیین­کنندگی مناسبات در 10 سال اخیر در حوزه هند-پاسیفیک چشمگیر بوده است. در واقع آنچه چین به دنبال آن است، پیگیری منافع ملی از طریق اقدامات مداوم و تبدیل شدن به قدرت هژمون در اقیانوس هند و اقیانوس آرام است. در شرایطی که تکاپوی چین در منطقه هند-پاسیفیک چشمگیر است، ناتو قصد دارد بازوهای خود را از آنسوی اقیانوس اطلس تا آسیا و اقیانوسیه گسترش دهد و از این رو حضور کشورهایی نظیر ژاپن، کره جنوبی، استرالیا و نیوزیلند به پیشوایی ایالات متحده آمریکا برای رسیدن به این هدف ضروری به نظر می‌رسد. اقدام جسورانه چین در منطقه هند-پاسیفیک باعث شده آمریکا تعامل خود با کشورهای این منطقه را به شیوه­های مختلفی از جمله اهدای  واکسن کووید-۱۹، بازگرداندن گروه­های داوطلب صلح به برخی از کشورهای جزیره­ای و سرمایه­گذاری در طرح­های جنگل پروری و گردشگری افزایش دهد. در این راستا آمریکا در تازه­ترین اقدام خود برای مقابله با چین در منطقه هند-پاسیفیک، بعد از ۳۰ سال اقدام به بازگشایی سفارت خود در جزایر سلیمان کرد. گشایش سفارت آمریکا در جزایر سلیمان در زمینه استقرار نیروهای دیپلماتیک بیشتر در سراسر این منطقه و تعامل بیشتر با کشورهای منطقه اقیانوس آرام است. تعهدات جزایر سلیمان برای همکاری با شرکای امنیتی سنتی خود مانند استرالیا و آمریکا به مشوقی برای بازگشایی سفارت در جزایر سلیمان تبدیل شده است. این کشورها از منظر ارزشی و نگرانی‌های ژئوپلیتیکی در آسیا و اقیانوسیه نماینده منطقه بشمار می‌روند و علاوه بر این منافع امنیتی پیچیده‌ای با چین دارند. بنابراین، دلیل انتخاب آنها از سوی ایالات متحده آمریکا این است که چین را از نظر امنیتی کنترل کند. در واقع هدف آمریکا در هند-پاسیفیک ضمن به چالش گرفتن هژمونی چین، دفاع از متحدان خود مانند استرالیا، نیوزیلند، فیلیپین، کره جنوبی و ژاپن ذیل معاهدات مختلف است. وضعیت هریک از این کشورها در قرار گرفتن در بلوک ایالات متحده آمریکا و به عبارتی قرار گرفتن در بلوک ناتوی آسیایی متفاوت است. در واقع همه این کشورها تمایل به تشکیل یک ناتوی آسیایی دارند و خواهان ایفای نقشی حیاتی در آسیا و اقیانوسیه می­باشند. عامل کاتالیزور در شکل­گیری و قوام ناتوی آسیایی وجود دشمن مشترکی چون کره شمالی است. از منظرکره شمالی حمله روسیه به اوکراین، نشان از اهمیت تسلحیات هسته­ای دارد. رهبران کره شمالی بدون شک این سوال را مطرح می­کنند که اگر اوکراین در سال 1994 از سلاح­های هسته­ای­اش دست نمی­کشید، پوتین امروز به خود اجازه حمله را می­داد یا نه. به نظر می­رسد صرف داشتن سلاح­های کشتار جمعی می­تواند بقای این رژیم را ( به باور رهبر کره شمالی) تضمین کند. در واقع واشنگتن از پیونگ­یانگ به عنوان بهانه­ای برای رسیدن به تفوق نظامی در منطقه و ایجاد اتحادی همانند ناتو استفاده می­کند. 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

منابع و مآخذ 

الف)منابع فارسی

1.       ابراهیم خانی،حسین (1400) چین و کره شمالی، متحد یا شرکای ضرورت راهبردی؟ تهران: مرکز مطالعات سیاسی و بین المللی.

2.       سلیمی،حسین (1395) مبانی نظری تداوم ناتو پس از جنگ سرد،فصلنامه مطالعات روابط بین الملل،شماره 35.

3.       تقوی نژاد، سید رضا (1400) اتحاد مربع: ناتوی آسیایی برای مهار چین در ایندو-پاسیفیک،فصلنامه پژوهش های روابط بین الملل،سال یازدهم، شماره سوم.

4.       دولتی،بهرام (1399) کره شمالی و راهبرد اقتصاد موشکی و اتمیزه شده،فصلنامه راهبرد،سال دوازدهم، شماره چهارم.

5.       سازمند،بهاره (1398) متغیر های منطقه ای اثر گذار بر تحولات امنیتی ژاپن،فصلنامه ژئوپلیتیک،دوره 17، شماره 61.

6.       محمدی،حمید (1398) واکاوی دلایل تمرکز آمریکا به سمت آسیا- پاسیفیک، فصلنامه ژئوپلیتیک، دوره 15، شماره 54.

7.       موسوی،مسعود (1398) نئوجکسونیسم : الگوی سیاست خارجی ایالات متحده آمریکا در دوران دونالد ترامپ،فصلنامه ژئوپلیتیک،دوره 15، شماره 53.

8.       یزدان شناس،زکیه (1399) نظریه چرخه قدرت وتحولات ایالات متحده، بستری برای تحلیل رفتار سیاست خارجی،فصلنامه ژئوپلیتیک، دوره 16، شماره 59.

9.       سلیمانی، فاطمه (1389) آمریکا و گسترش نقش امنیتی ناتو در جهان، مجله اطلاعات سیاسی و اقتصادی، شماره 272.

10.        ثقفی عامری، ناصر (1390) ماموریت جدید برای ناتو، مرکز پژوهش­های سیاست خارجی، شماره 56.

ب) منابع انگلیسی

 

1)Alterman, Jon. (2019). “Chinese and Russian Influence in the Middle East” Jon written testimony for the House Foreign Affairs Subcommittee on the Middle East, North Africa, and International Terrorism, Hearing on Chinese and Russian Influence in the Middle East, May 9, 2019, 5.

2)Blumenthal, Dan (2020). “Economic Coercion as a Tool in China’s Grand Strategy,” Statement before the Senate Committee on Foreign Relations Subcommittee on East Asia, the Pacific, and InternationalCybersecurity Policy, July 24, 2018,available at: https://www.foreign.senate.

 

3)Copp, Tara (2018). “INDOPACOM, it is: US Pacific Command gets renamed,”Military Times, May 30, 2018, https://www.militarytimes.com/news/your military/2018/05/30/indopacom- it-ispacificcommand-gets-renamed/.

4)Walt M. Stephen(1986) “Alliance: Balancing and Bandwagoning”, in Stephan M. Walt,(Eds). The Origins of Alliances, Cornell University Press  

5) Walt, Stephen M., (1988) Testing Theories of Alliance Formation: The Case of Southwest Asia, International Organization, Vol. 42, No. 2.

6)Walt, Stephen, (2009) Alliances in a unipolar world. World Politics, 61(01), 86-120

7)Waltz, Kenneth (1979) Theory of International Politics. 1st ed. Reading, Mass: Addison-Wesley.

.

---

[1]   دانشجوی دکتری علوم سیاسی، گروه علوم سیاسی، واحد تهران مرکزی، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران(نویسنده مسئول). [e-mail]                                             

 

[2]  طبق این تئوری اگر بخواهیم یک کالباس را به فردی بخورانیم و او قبول نمی­کند باید آن را ریزریز کنیم تا بخورد. با بهره­گبری از این تاکتیک، یکی از طرفین مذاکره می­تواند از تهدیدها و اتفاق نظرها برای فائق آمدن بر طرف دیگر استفاده کند و تمام خواسته­های خود را در قالب تکه­های خرد مطرح کرده و به دست آورد و با پیگیری این روند تمام مذاکره را به نفع خود تمام کند.

[3]  طبق این استراتژی آمریکا بر تمام مناطق اقیانوس هند و آرام از گوشه شمال شرقی آسیا تا جنوب شرقی آسیا و از جنوب آسیا تا دورافتاده­ترین نقاط اقیانوس از جمله تمام جزایر اقیانوسی توجه دارد و به کشورهای منطقه اطمینان می­دهد که از حمایت واشنگتن برخوردار خواهند بود. این سند چین را اصلی­ترین تهدید برای توجه فزاینده آمریکا به این منطقه می­داند لذا به دنبال تغییر موازنه نفوذ منطقه­ای در اقیانوس هند و پاسیفیک به نفع خود است 

 

[4]  - Band Wagoning

[5]  طرح فراگیر منطقه­ای که حدود 65 کشور را در بر می­گیرد و دارای ابعاد متعدد اقتصادی-تجاری، علمی-فرهنگی و حتی ژئوپلیتیک و امنیتی است که می­تواند پیامدهای وسیعی داشته باشد. هدف کلان این طرح ارتقای سطح توسعه کشورهای مابین مرزهای شرقی و غربی اوراسیا از طریق تسهیل همکاری­های منطقه­ای و توسعه­ زیرساخت­های کشورهای مسیر عنوان شده است و با توجه به بازوها و سازوکارهایی که برای دستیابی به این هدف تعریف کرده به نظر می­رسد که ظرفیت تحقق این هدف را داراست.

[6]  نشست رهبران 4 کشور آمریکا، ژاپن، هند و استرالیا موسوم به کواد که خواستار ایجاد منطقه باز و آزادِ اقیانوس­های هند-آرام در شرایط عاری از تهدید شدند. این گروه به گروه چهار دموکراسی بزرگ نیز معروف است. چین با انتقاد از این نشست آن را محکوم به شکست دانست.

[7]  تدوین و پیاده­سازی اهداف و ایتکار عمل­های اتخاذ شده توسط مسئولان دولتی با در نظر گرفتن منابع و ارزیابی محیط داخلی و خارجی

[8]  سند توسعه فناوری چین جهت کسب جایگاه بالای تولیدی با تکیه بر توان داخلی و کاهش وابستگی در واردات کالاهای سرمایه­ای در چشم­انداز رقابتی جدید در راستای تبدیل شدن به یک قدرت جهانی

---