بررسی نقش و عوامل همراهی زرتشتیان با افغان‌ها در سقوط اصفهان
الموضوعات :رزیتا ناظری 1 , حسن حضرتی 2 , حمید کرمی پور 3
1 - (دانشجو مقطع دکتری تخصصی تاریخ ایران بعد از اسلام، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران. rozitanazeri@yahoo.com)
2 - (دانشیار گروه تخصصی تاریخ دانشگاه تهران، (نویسنده مسئول) hazraty@ut.ac.ir)
3 - (دانشیار گروه تخصصی تاریخ دانشگاه تهران. karamipour@ut.ac.ir)
الکلمات المفتاحية: حکومت صفوی, اصفهان, محمود افغان, اقلیت دینی, زرتشتیان.,
ملخص المقالة :
در طول تاریخ دولت‌ها عموماً در هم‌گرایی با دین اکثریت آحاد جامعه تشکیل‌شده‌اند و از این منظر به خاطر گرایش و ابتنای دولت‌ها بر دینی خاص، اقلیت‌های دینی در معرض بی‌توجهی و یا گاه محدودیت و فشار قرار می‌گرفتند؛ چنانکه پیروان آیین زرتشت در ایران زمان ساسانی از موهبت مشارکت در قدرت و بهره‌مندی از مواهب آن قرار داشتند، اما پس از اسلام به سبب تغییر دین اکثریت مردم، به گروه اقلیت دینی تغییر جایگاه دادند. برخورد و مواجهه با این اقلیت ایرانی از سوی حاکمان و اقشار مذهبی با فرازوفرودهایی همراه بوده است. در دورة صفویه با آنها گاه با مسالمت رفتار می‌شد و گاهی نیز تحت‌فشار و محرومیت از حقوق اجتماعی قرار می‌گرفتند. سخت‌گیری‌هایی که علیه زرتشتیان در اواخر دوره صفویه اعمال شد، موجب شد آنها برخورد همدلانه‌ای با افغان‌های غلجایی که خود اقلیت درونی جامعه ایرانی محسوب می‌شدند، داشته باشند که موجبات سقوط اصفهان را فراهم آورد. بر اساس یافته‌های این پژوهش به سبب فشارهایی که در اواخر دوره صفوی علیه زرتشتیان اعمال می‌شد، بخشی از آنان در قشون‌کشی محمود افغان به اصفهان مشارکت کردند. نحوه حضور و نقش مؤثر زرتشتیان در جنگ گلون‌آباد و رویدادهایی که منجر به شکست سپاه صفوی و فتح اصفهان شد، بررسی و تحلیل شده است. این پژوهش بر اساس شیوه کتابخانه‌ای و روش توصیفی- تحلیلی انجام گرفته است.
