تعیین مهم‌ترین‌ صفات تعیین کننده عملکرد ارقام مختلف برنج در شرایط نرمال و تنش خشکی

الموضوعات :

محمدرضا کریم ¹ ( دانشجوی سابق کارشناسی ارشد بیوتکنولوژی کشاورزی )
حسین صبوری ² ( دانشگاه گنبد کاووس )
محمدعلی ابراهیمی ³ ( استاد گروه بیوتکنولوژی دانشگاه پیام نور تهران )
سمیه سنچولی ⁴ ( دانشگاه گنبد کاووس )

تاريخ الإرسال : 04 السبت , جمادى الأولى, 1442 تاريخ التأكيد : 15 الخميس , جمادى الثانية, 1442 تاريخ الإصدار : 26 الخميس , جمادى الثانية, 1441

الکلمات المفتاحية: تجزیه علیت, تنش خشکی, برنج, صفات مورفولوژیکی, تجزیه خوشه‌ای,

ملخص المقالة :

به‌منظور ارزیابی اثر تنش خشکی بر عملکرد و تعدادی از صفات وابسته به آن، 14 ژنوتیپ برنج (شامل 5 رقم بومی و 9 رقم خارجی) در قالب طرح بلوک کامل تصادفی در سه تکرار در دو محیط بدون تنش (غرقاب) و تنش خشکی در مزرعه تحقیقاتی واقع در شهرستان علی‌آباد‌کتول (زیر ‌نظر دانشگاه گنبدکاووس) مورد مطالعه قرار‌گرفت. آبیاری مزرعه آزمایشی در هر دو محیط غرقاب و تنش، تا مرحله پنجه‌دهی ارقام به‌طور یکسان به‌ صورت غرقاب انجام‌شد، سپس برای ایجاد تنش، آبیاری از 40 روز پس از نشاء (مرحله حداکثر پنجه‌زنی) به فاصله هر 25 روز تا پایان فصل زراعی انجام شد. نتایج تجزیه واریانس نشان‌داد که تفاوت معنی‌داری بین ژنوتیپ‌ها از‌ نظر کلیه صفات مورد مطالعه در دو شرایط مطالعه وجود داشت. بیشترین میانگین عملکرد در شرایط نرمال و تنش متعلق به ژنوتیپ‌های lR83752-B-B-12-3 و سپیدرود بود. وزن خوشه (**85/0) در شرایط بدون تنش (غرقاب) و حجم ریشه (**98/0) در شرایط تنش خشکی، بالاترین همبستگی مثبت و معنی-داری‌ را با عملکرد دانه داشتند. نتایج تجزیه علیت نشان داد که در شرایط بدون تنش، تعداد خوشه و در شرایط تنش خشکی، تعداد دانه پر خوشه دارای بالاترین اثر مستقیم و مثبت بر عملکرد دانه داشتند. در گروه‌بندی ارقام بر اساس تجزیه کلاستر با استفاده از روش ward، ارقام در شرایط نرمال و تنش در سه گروه قرار گرفتند. نتایج تجزیه کلاستر نشان‌داد که ارقامIR83752-B-B-12-3 ، Pegaso و سپیدرود که دارای حجم، وزن تر و وزن خشک ریشه بیشتری نسبت به ارقام دیگر بودند در گروه متحمل به خشکی قرار گرفتند.