متن به مثابه ماده فرهنگی: بازشناسی ویژگی‌های فرهنگی و اجتماعی دوران مشروطه با محوریت کاریکاتورهای هفته‌نامه ملا نصرالدین
الموضوعات :وحید شاهسوارانی 1 , محمد مرتضایی 2
1 - دانش‌آموخته کارشناسی ارشد باستان‌شناسی دوران اسلامی، گروه باستان‌شناسی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد تهران مرکزی، تهران، ایران.
2 - دانشیار، سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری کشور و معاون پژوهشی پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری، تهران، ایران.
الکلمات المفتاحية: متن, دوران مشروطه, ماده فرهنگی, هفته‌نامه ملا نصرالدین, ویژگی‌های فرهنگی و اجتماعی,
ملخص المقالة :
برای باستان شناسان متون تاریخی از چند لحاظ دارای اهمیت است. نخست متن‌های نگاشته شده و دیگری بررسی آن در بستری باستان‌شناختی در کنار دیگر مواد همان بستر در واقع اهمیت بستر از آن جهت است که در آن ماده فرهنگی (در اینجا متن) بر مبنای زمینه اجتماعی و تاریخی آن ارزیابی می‌شود متن تاریخی به‌منزله شکلی از شاهد مادی است که نزد باستان‌شناس و در کنار دیگر فکت‌ها دارای اهمیت است. هدف مقاله حاضر نیز بازشناسی رفتارهای فرهنگی اجتماعی دوران مشروطه از همین طریق است. در این گفتار محوریت اصلی بر روی هفته‌نامه ملانصرالدین است که در کنار دیگر مادیت‌های بستر سیاسی- اجتماعی دوران مشروطه (عکس‌های به‌جامانده از این بستر تاریخی) مورد مطالعه قرار می‌گیرد. در میان سایر روزنامه‌ها، هفته‌نامه‌ها و نشریات گوناگون در عصر مشروطه، هفته‌نامه ملانصرالدین که انتشار آن در سال ۱۹۰۶ میلادی در تفلیس شروع شد به‌واسطه کاریکاتورهای چاپ شده در آن، با نگاهی طنز، به نقادی ویژگی‌های فرهنگی اجتماعی و مذهبی جامعه آن دوران پرداخته است. در این نوشتار از ۱۰۰ شماره اول این هفته‌نامه، ۵۰ شماره را به‌صورت یک در میان برگزیده و با رویکردی بستر محور و شناخت متن به‌مثابه ماده به کاوش در ویژگی‌های فرهنگی و اجتماعی دوران مشروطه و در انتها نیز با تهیه یک جامعه آماری از مقولات استخراج شده بر اساس کاریکاتورهای هفته‌نامه و بررسی آنها به بازشناسی فرهنگی اجتماعی دوران مشروطه پرداخته‌ایم
_||_
