رخداد زمین لغزش دلا و احداث کانال باستانی پل نگین: نمونه ای از تأثیر دوسویه محیط و انسان در ارتفاعات شیمبار (اندی کا، خوزستان)
الموضوعات :مسعود صادقی راد 1 , زهرا جوادی‌نیا 2 , سیامک شرفی 3 , ایوب سلطانی 4
1 - دانش‌آموخته کارشناسی ارشد باستان‌شناسی، گروه باستان‌شناسی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد ابهر، ابهر، ایران.
2 - دانش‌آموخته کارشناسی ارشد باستان‌شناسی، گروه باستان‌شناسی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد ابهر، ابهر، ایران.
3 - استادیار، گروه علوم جغرافیایی (ژئومورفولوژی)، دانشگاه لرستان، ایران.
4 - دانش‌آموخته کارشناسی ارشد باستان‌شناسی، گروه باستان‌شناسی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد ابهر، ابهر، ایران.
الکلمات المفتاحية: زمین لغزش دلا, دریاچة شیمبار, کانال پل نگین, تأثیر دوسویه, محیط و انسان,
ملخص المقالة :
دوران پرتلاطم حیات انسان در محیط جغرافیایی پیرامون همواره با چالش‌ها و تهدیدها و فرصت‌هایی همراه بوده که اساس زندگی او را بنیان نهاده است. در گذر از این دوران انسان مغلوب و مبهوت همیشگی نبوده است؛ چاره‌اندیشی و توان فکری انسان گاه به تسخیر طبیعت می‌انجامید و گاه به تعامل با آن. زاگرس مرکزی با فراز و نشیب‌های کوهستانی ازجمله مهم‌ترین کانون‌های تقابل و تعامل میان محیط و انسان بوده است. رخداد زمین‌لغزش کوه دلا و احداث کانال باستانی پل، نگین نمونه‌ای از این تقابل و تعامل است که در ارتفاعات شیمبار واقع در شمال خوزستان به وقوع پیوسته است. رخداد زمین‌لغزش دلا در مسیر شبکه زهکشی رودخانه شیمبار و پیامد آن تشکیل دریاچه سدی شیمبار، سبب تغییرات محیطی سه مرحله‌ای در منطقه شد. متعاقب این تغییرات، مشکلاتی برای جوامع انسانی این محدوده به وجود آمد که مهم‌ترین آنها مسدود شدن تنها راه ارتباطی منطقه بود. مسدود شدن راه ارتباطی باعث گردید تا جوامع انسانی برای خروج از این وضعیت، راه‌حلی بیندیشند. این راه‌حل منجر به حفر کانالی باستانی پل نگین گردید که سبب کاهش سطح آب دریاچه (مرحله سوم تغییرات) و باز شدن مسیر تردد شد. این وقایع که در یک‌سوی آن (رخداد زمین‌لغزش دلا و تشکیل دریاچه شیمبار) غلبه محیط بر انسان و در سوی دیگر (حفر کانال و بازنمودن مسیر تردد) غلبه انسان بر محیط نمایان است، نمونه بارزی از تأثیرات دوسویه میان محیط و انسان را در گستره کوهستانی زاگرس به اثبات رسانید.
_||_
