طبقه‌بندی کوزه‌های لوله‌دار عصر آهن و پراکندگی مکانی و زمانی آن‌ها
الموضوعات :
امیرصادق نقشینه
1
(استادیار، گروه باستان‌شناسی، دانشگاه آزاد اسلامی و احد ابهر، ابهر، ایران.)
الکلمات المفتاحية: عصر آهن, سفال, کوزه لوله‌دار,
ملخص المقالة :
یکی از ظروف سفالین شاخص عصر آهن در ایران کوزه‌های لوله‌دار است. این نوع کوزه‌ها اگرچه از نظر شکل کلی شباهت زیادی به یکدیگر دارند و در یک گروه جای می‌گیرند، ولی از نظر جزئیات شکل قسمت‌های مختلف تنوع زیادی در میان آن‌ها دیده می‌شود، بطوری که می‌توان آن‌ها را بر مبنای شکل قسمت‌های مختلف به انواعی طبقه‌بندی کرد. در این پژوهش تعداد ۱۵۵ نمونه از کوزه‌های لوله‌دار معرفی شده در گزارش‌های باستان‌شناسی مورد مطالعه و طبقه‌بندی قرار گرفته است. شیوه طبقه‌بندی بر پایه میزان شباهت میان نمونه‌های مختلف می‌باشد و به این ترتیب ۱۱ نوع یا گونه مختلف قابل تشخیص است. بررسی پراکندگی مکانی این گونه‌ها، نشانگر نظم خاصی است و رابطه مشخصی میان گونه‌های مختلف و مناطق جغرافیایی مختلف دیده می‌شود. از طرف دیـگر بـررسی پـراکندگی زمانی این ۱۱ گونه به‌طور دقیق امکان پذیر نیست و علت آن عدم تاریخ‌گذاری‌های دقیق برای اکثر نمونه‌ها است. با این وجود، رابطه چندان مشخصی میان گونه‌های مختلف این نوع کوزه‌ها با مراحل مختلف عصر آهن دیده نمی‌شود و به این ترتیب می‌توان نتیجه گرفت که تنوع شکل کوزه‌های لوله‌دار عصر آهن در ایران عمدتاً تابع پراکندگی مکانی آن‌هاست تا پراکندگی زمانی آن‌ها، بطوری که در نواحی مختلف سبک‌ها و گونه‌های متفاوتی از این نوع ظروف متداول بوده است.
_||_
