گونه‌شناسی ظروف سفالی گورستان جیران تپه جزلان دشت

الموضوعات :

لیلا گرگری ¹ , حمیدرضا ولی‌پور ² , بهنام قنبری ³

1 - گروه باستان‌شناسی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد ابهر، ابهر
2 - گروه علوم باستان‌شناسی، دانشگاه شهید بهشتی، تهران
3 - گروه باستان‌شناسی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد ابهر، ابهر

تاريخ الإرسال : 14 الأربعاء , رمضان, 1444 تاريخ التأكيد : 14 الأربعاء , رمضان, 1444 تاريخ الإصدار : 19 الإثنين , ذو القعدة, 1437

الکلمات المفتاحية: تدفین, عصر آهن, سفال, گورستان, جیران تپه جزلان‌دشت, مقایسه گونه‌شناختی,

ملخص المقالة :

گورستان جیران تپه جزلان‌دشت در استان زنجان، شهرستان طارم و در نزدیکی روستای جزلان‌دشت قرار گرفته است. در نتیجه، دو فصل کاوش در این گورستان یافته‌های بسیار ارزشمندی از عصر آهن به دست آمد. این یافته‌ها سنت تدفین در این گورستان را منعکس می‌کنند که شامل زیورآلات، جنگ‌افزار و سفالینه‌ها می‌شوند. اگرچه تنها هشت گور در این گورستان کاوش شده، اما تنوع سفالینه‌ها از نظر فرم و تعداد قابل توجه است. در مجموع از کاوش جیران‌تپه ۴۴ ظرف سالم به دست آمد که بر اساس شکل و فرم در ۱۳ گونه طبقه‌بندی شدند. این گونه‌ها شامل دیگچه، فنجان، کاسه، ساغر، ملاقه، پیاله، خمره، ظرف کوچک با بدنه گرد و کف تخت، سبو، کوزه، لیوان و پارچ و ظروف لوله‌دار هستند. بعضی از این گونه‌ها خود به زیرگونه‌هایی تقسیم می‌شوند. این ظروف در رنگ‌های قهوه‌ای، خاکستری، سیاه، نخودی و اکثراً چرخ‌ساز هستند. سفال‌های خاکستری نسبت به دیگر سفال‌ها فراوانی بیشتری داشته و از کیفیت بالاتری نیز برخوردارند. بر اساس، مطالعه و مقایسه اولیة سفال‌ها، بین این محوطه و محوطه‌هایی همچون گودین، دیلمان، حسنلو، قلی درویش، خوروین، پردیس، گوی‌تپه، دین‌خواه، هفتوان، گورستان حسن‌بولاغی در استان زنجان و بسیاری از محوطه‌های دیگر عصر آهن شباهت و همسانی فراوانی دیده می‌شود. بیشترین شباهت با گورستان‌های عصر آهنی گیلان مانند مارلیک، قلعه کوتی و دیلمان دیده می‌شود. بر این اساس، می‌توان جیران‌تپه را گورستانی مربوط به عصر آهن I و II دانست. بر مبنای یافته‌های سفالی سطحی شواهی از استفاده از این گورستان در عصر آهن III نیز وجود دارد که درک صحت آن نیازمند کاوش‌های بیشتر است.