گونه‌شناسی و تحلیل سکه‌های خاراسن در موزه ایران باستان

الموضوعات :

بیتا سودایی ¹ , ابوطالب مقسم ²

1 - گروه باستان‌شناسی، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد ,ورامین، ورامین، ایران.
2 - گروه تاریخ، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد نجف آباد، اصفهان، ایران.

تاريخ الإرسال : 19 الإثنين , صفر, 1445 تاريخ التأكيد : 22 السبت , ربيع الأول, 1445 تاريخ الإصدار : 09 الأحد , رجب, 1445

الکلمات المفتاحية: سکه, خاراسن, سلوکی, شاهان محلی, پارتی,

ملخص المقالة :

خاراسن یکی از شهرهای است که بنا بر اهداف تجاری، به فرمان اسکندر مقدونی در منطقه اروندرود تأسیس شده و تا سال ۱۲۷ ق.م توسط شاهان سلوکی اداره می‌شده است. در سال ۱۲۵ ق.م هوسپائوسین به عنوان یکی از حکام محلی با ضرب سکه اعلام خودمختاری کرده است. این شهر به علت موقعیت سوق‌الجیشی در تجارت آبی دارای اهمیت بسیاری بوده است. منابع تاریخی اطلاعات اندکی در مورد شاهان محلی خاراسن به پژوهشگران می‌دهند. از این ‌رو، بررسی مسکوکات برجای مانده از این شاهان همراه با متون تاریخی بهترین روش مطالعه آنها به ‌شمار می‌رود. هدف از این پژوهش معرفی سکه‌های خاراسن موجود در ‌‌‌موزه ملی ایران و بررسی وقایع تاریخی و ضرب سکه‌های نقره و مسی توسط شاهان محلی خاراسن است. این پژوهش به روش میدانی و اسنادی با رویکرد تاریخی انجام شده است. نتایج نشان می‌دهد که این سکه‌ها متعلق به شاهان هوسپائوسین، مهرداد دوم و شاهان خاندان آتامبلوس است. مطالعات تاریخی و سکه‌شناسی مشخص می‌کند که هوسپائوسین تا آتامبلوس ششم با مناطق عربی خلیج فارس مراودات تجاری داشته‌اند و از نظر سیاسی این حاکمان محلی نقش موازنه منفی در منطقه ایفا می‌کردند. از زمان پاکور دوم به بعد، اداره این منطقه به شاهزادگان پارتی سپرده شده و بدین طریق قدرت حاکمان محلی محدود گردیده است.

المصادر:

الصالحی، واثق اسماعیل (1986). نشوء و تطور مملکة میسان، دراسة تاریخیة و أثریة، 15(3)، 5-17.
افتخاری، یوسف (1397). سکه‌شناسی شاهان خاراسن. تهران: نشر پازینه.
اقتداری، احمد (1348). آثار شهرهای باستانی سواحل و جزایر خلیج فارس و دریای عمان. تهران: انتشارات انجمن آثار ملی.
ایزودورخاراکسی (1390). ایستگاههای پارتی، ترجمه فیروز حسن عزیز، تهران، گنجینه هنر.
بیوار، دیوید (1380). تاریخ سیاسی ایران در دوره اشکانی، تاریخ ایران کمبریج، ج 3، قسمت اول، گردآورنده احسان یارشاطر، ترجمه حسن انوشه، تهران، امیرکبیر.
دیاکونف، میخائیل،(1370) اشکانیان، ترجمه کریم کشاورز. تهران: انتشارات پیام.
خسروزاده، علیرضا،(1391) حضور پارتیان در مناطق جنوبی خلیج فارس (شرق و جنوب شرق شبه جزیره عربستان) بر اساس مدارک باستانشناختی بدست آمده از محوطه‌‌های پارتی سواحل جنوبی خلیج فارس. مطالعات باستانشناسی، 4 (2)،69-81.
خسروزاده، علیرضا (1393). اددور بندرگاه بزرگ اشکانی در سواحل خلیج فارس، مجموعه مقالات دهمین همایش ملی علمی- پژوهشی خلیج فارس، 207- 225
خسروزاده، علیرضا (1395). باستانشناسی خلیج فارس در دوره اشکانی و ساسانی. تهران: سمت.
سعداوی، عادل، جمالی، محمد کریم، محمود آبادی، علی اصغر، بهزاد معینی، سام (1395). اعراب و شاهزاده‌نشین عربی خاراسن در دولت اشکانیان. فصلنامه پژوهشهای تاریخی، 4 (32)، 1-14.
شیپمان، کلاوس (1398)، مبانی تاریخ پارتیان، ترجمه هوشنگ صادقی، تهران، فروزان روز.
سلوود، ديويد (1390). حكومتهاي كوچك در جنوب ايران، تاريخ ايران كمبريج، ترجمه احسان يارشاطر، جلد 3، تهران: امیرکبیر.
عاشوری نژاد، عباس، حیدری، غلام (1393). خلیج فارس در زمان سلوکیان و اشکانیان. مطالعات خلیج فارس، 1(2)، 68-5.
کالج، مالکوم (1388). پارتیان، ترجمه مسعود رجب نیا. تهران: انتشارات سحر.
محمدی فر، یعقوب، خونانی، علیرضا (1392). خاراسن و جایگاه سیاسی و تجاری آن در شاهنشاهی اشکانی، مطالعات تاریخ فرهنگی، پژوهش نامه ی انجمن ایرانی تاریخ، 4 (16)، 115-121
مشکور، محمد جواد (1374). جغرافیای تاریخی ایران باستان. تهران: دنیای کتاب.
Assar, G.R.F. (2000). Recent Studies in Parthian History Part I, The Celator,14 (12) 1-25.
Assar, G.R.F (2001). Recent Studies in Parthian History: Part III, The Celator, 15 (2), 17-2.
Assar, G.R.F. (2003). Parthin Calendars at Babylon and Seleucia on the Tigris. Iran, 41(1), 171-191.
Assar.,G.R.F. (2006). A resvised Parthian Chronology of period 91-50 B.C. Partica, 11(8), 1-54.
Bing, D., Sievers, J. (1986). Antiochus, Encyclopaedia Iranica, 2(2), 125–135.
Dabrowa, E. (2018). Arsacid Dynastic Marriages. Electrum.25, 73–83.
Gregoratti, L, (2011). A Parthia port on the Persian Gulf: Characene and its trade, Anabasis Studia classica et Orientalia, 2, 209-230.
Hansman, J. (1984). The Land of Meshan, Iran, 22, 161-166.
Le Rider, G. (1959). Monnaies De Characène, Syria, 36(3), 229-253.
Nabel, J. (2017). The Seleucids Imprisoned: Arsacid-Roman Hostage Submission and Its Hellenistic Precedents. In Schlude, Jason M.; Rubin, Benjamin B. (eds.). Arcasids, Romans, and Local Elites: Cross-Cultural Interactions of the Parthian Empire, 25–50
Newell, E. T. (1925). Mithradates of Parthia and Hyspaosines of Characene: A Numismatic
Palimpsest, Numismatic Notes and Monographs, Publisher American Numismatic Society, New York.
Newell, E.T. (1938). Coinage of the Eastern Seleucid Mints from Seleucus I to Antiochus III, Numismatic Studies, Publisher American Numismatic Society, New York.
Potts, D.T. (1988). Arabia and the Kingdom of Characene, Published Museum Tusculanum Press.
Sellwood, D. (1980). An introduction to coinage of Parthia. London. English.
Shayegan, M. R. (2011). Arsacids and Sasanians: Political Ideology in Post-Hellenistic and Late Antique Persia. Cambridge University Press.