Provide a knowledge management model for primary school principals (Case study of Tehran)

الموضوعات : Curriculum Research

Hamidreza Jamili Shabestari ¹ (PhD Student, Islamic Azad University, Central Tehran Branch, Tehran, Iran)
Abbas Khorshidi ² (Educational Management Department, Eslamshahr Branch, Islamic Azad University, Tehran, Iran)
Baharak Shirzad Kebria ³ (Department of Educational Management and Higher Education, Central Tehran Branch, Islamic Azad University, Tehran, Iran)
Lotfollah Abbasi ⁴ (Department of Educational Management and Higher Education, Central Tehran Branch, Islamic Azad University, Tehran, Iran)

تاريخ الإرسال : 16 الثلاثاء , شوال, 1443 تاريخ التأكيد : 01 الأحد , صفر, 1444 تاريخ الإصدار : 02 الجمعة , ذو الحجة, 1443

الکلمات المفتاحية: Knowledge management, Human Capital, organization analysis,

ملخص المقالة :

Purpose: The purpose of this study is to design a knowledge management model for primary school principals in Tehran. Methodology: The research method is applied in terms of purpose and qualitative in terms of data type and emerging data in terms of nature and type of data study. Findings: The competitive environment of organizations is becoming more complex and rapidly changing. In such a way that the speed of change in most organizations is much faster than the speed of their ability to respond and adapt. Constant changes in internal conditions and external environments have also created a new state of imbalance for organizations. In the meantime, only organizations can survive that can maintain their competitive advantage. This issue has created many concerns for organizations, the most important of which can be to identify shortcomings (gaps), more productivity of human capital, and more efficient learning. And more effective employees, providing more value-added goods and services, customer and employee satisfaction, preventing the repetition of mistakes, reducing rework, saving time, motivating creativity and innovation, and strengthening the competitive position of organizations. Conclusion: Applying knowledge management in this field can be an important factor to respond to these concerns. In other words, in the meantime, only organizations can survive that maintain their competitive advantage. According to thinkers in this field, maintaining advantage Competitiveness and survival of the organization is possible with the help of knowledge management. In order to be able to continuously create new knowledge in the organization.

نص كامل:



ارائه الگوی مدیریت دانایی برای مدیران مدارس دوره اول متوسطه آموزش و پرورش

 (مورد مطالعه شهر تهران)

حمیدرضا جمیلی شبستری¹

**عباس خورشیدی² 

بهارک شیرزاد³

لطف اله عباسی⁴

چکیده

هدف پژوهش حاضر ارائة طراحی الگوی مدیریت دانایی برای مدیران مدارس دوره اول متوسطه آموزش و پرورش شهر تهران است. روش پژوهش از نظر هدف، کاربردی و از نظر نوع داده کیفی و از نظر ماهیت و نوع مطالعه داده‌بنیاد نوظهور است. جامعة مورد نظر پژوهش شامل کلیة خبرگان حوزه مدیریت دانش  تشکیل می‌دهد که بر اساس روش نمونه‎گیری نظری از نوع گلوله‌برفی و بر اساس اشباع نظری داده‌ها، 15 نفر خبره برای مصاحبه انتخاب شدند. ابزار پژوهش پرسشنامه محقق ساخته بود .در پایان پژوهش، 5 بعد، 19 مؤلفه و122 شاخص برای الگوی مدیریت دانایی برای مدیران مدارس دوره اول متوسطه آموزش و پرورش شهر تهران نهایی شد. پس از تأیید نهایی و اولویت‌بندی خبرگان، ابعاد، مؤلفه‌ها و شاخص‌های سازندة الگو ترسیم شده، و مجدداً الگوی یادشده توسط خبرگان اعتباریابی شد.

واژه‌های کلیدی: مدیریت دانش، تحلیل سازمان ،سرمایه انسانی،مدیریت،دانش وفن آوری،ارکان مدرسه

 

 

مقدمه:

      تجارب مدیریتی ، از عصر شکار ، کشاورزی ، صنعتی ، فراصنعتی به عصر حکمت یعنی دانایی بعنوان ابزار قدرت متحول شده است . به بیان دیگر امروزه عصر حکمت است یعنی دانایی محور و بستر و اساس مدیریت است.(میرکمالی،1397)

                مدیریت دانایی فرایند شناسایی،کسب توسعه،اشتراک،بکارگیری،نگهداری و ارزیابی منبع استراتژیک دانش در یک سازمان برای افزایش و توسعه قابلیتها و توانایی های سازمان جهت بهسازی و بالندگی سازمانی در یک محیط متغیر و پویا است. (خورشیدی و ذوالفقاری،1398)

        بدین ترتیب مدیریت دانایی بعنوان منبع راه بردی یا عاملی که خمیرمایه و پایه همه تحولات و تضمین کننده ادامه حیاط سازمان است در نظر گرفته می شود.که راهبران در سازمانها مسئول شناسایی،تولید و بکارگیری آن هستند. به بیان دیگر مدیریت دانایی بعنوان یک عامل اقتدار در نظر گرفته می شود که منجر به بهسازی،بالندگی و در نهایت توانمندسازی سازمان و تغییرات مثبت آن جهت انطباق یا تغییرات،مقابل با عوامل هجوم آورده و ناخواسته محیطی و رقابت در همه زمینه ها است.(دانش فرد وذاکری،1397)

سازمان های پایبند به مدیریت دانایی با ایجاد انگیزه ، تمایل به دانش اندوزی دارند،کارکنان را فراهم می کنند و در نتیجه در چنین سازمان ها یی یادگیری مداوم و به روز، امری حیاتی محسوب می شود. در واقع در سازمان های دانایی محور امکان تبدیل خرد و دانایی فردی به دانایی جمعی، پاسخگویی به تحولات و تغییرات شتابان محیطی ،نوع آوری ها و ارائه خدمات بهتر،بهره گیری از دارائی های ذهنی کارکنان ،تسریع یادگیری و ارتقاء مهارت افراد ، ارتقاء بهروری در سازمان ها ،تسهیل در تصمیم گیری و رویارویی با چالش های فراروی سازمان و محیط ،کامیابی در ایجاد فرهنگ دانایی سازمانی و به حداکثر رساندن ارزش دانش دانایی و غیره فراهم می شود .(آلین⁵، 2021)

به طور کلی در سازمان های دانایی محور آحاد منابع انسانی بعنوان سرمایه های اصلی سازمان تلقی می شوند.در واقع سازمان بدون افراد معنا ندارد .منظور از افراد ، هوش،استعداد،افکار،اندیشه ،تخصص ،مهارت ،تجربه و دانش آن ها است.به بیان دیگر لازمه ماندگاری،دوام و بقای سازمان در عرصه تحولات پرشتاب کنونی همانا کاربست مدیریت دانایی است. بدین ترتیب مدیران و راهبران سازمانی باید عادت ها و رویه ها را محک مجدد بزنند و با دیده ی نقادی به راهیابی بهتر در همه زمینه ها بپردازد.(عادل وگاور⁶،2017)

       مدارس بویژه ،مدارس دوره اول متوسطه که در واقع مختص دانش آموزان نوجوان است که در دوره ی گذار قرار دارند بسیار حساس و مهم است و از دیدگاه علماء تعلیم و تربیت یک نهاد استراتژیک ، آرمانی هستند .زیرا اگر بچه ها از این دوره بسلامت عبور کنند سلامت روانی ،عاطفی و ... آنها حتمی است .لذا مدیران آموزشی که امروزه بعنوان رهبران آموزشی محسوب می شوند نقش حیاتی در گذار از دوران کودکی به جوانی دارند .

      یافته های اریک⁷(2018    ( بیانگر آن است که اگر در مدارس مدیریت دانایی که در واقع همان حکمت است توسط مدیران و سلسله مراتب آن ها پیاده شود این گزار به سلامتی طی خواهد شد .در غیر این صورت در آینده فراگیران این مقطع دچار مشکلات حیاتی خواهند بود .

      با توجه به آنچه گفته شد و سایر موارد پژوهشگر قصد دارد در خصوص مدیریت دانایی مطالعه و این مهم را برای مدیران دوره اول متوسطه در وزارت آموزش و پرورش تبیین نماید . در واقع پژوهشگر درصدد پاسخگویی به این سوال است که    الگوی مدیریت دانایی برای مدیران دوره اول متوسطه کدام است؟

پاسخگویی به این سوال می تواند بعنوان یک قطب نما ،سمت و سوی حرکت آینده نظام آموزش و پرورش را برای حاکمیت دانایی در پهن دشت مدارس ایران اسلامی میسور بگرداند .

بنابراین، پرسش اصلی پژوهش حاضر به شرح زیر است:

الگوی مدیریت دانایی برای مدیران دوره اول متوسطه آموزش و پرورش شهر تهران کدام است ؟

و پرسش فرعی پژوهش به شرح زیر است:

1- ابعاد ،مولفه ها و تعدادشاخص های سازنده الگوی مدیریت دانایی به ترتیب اولویت  کدامند؟

در زمینة الگوی مدیریت دانایی برای مدیران مطالعات ملی و جهانی انجام گرفته است که در ادامه، برخی از آن‌ها بیان شده است:

رحیمیان،عباسپور وزرین(1400)پژوهشی به عنوان طراحی الگوی استقرار مدیریت دانش در مدرسه انجام دادند.

یافته‌های پژوهش که پس از انجام مراحل کدگذاری باز و محوری و انتخابی بدست آمده‌اند نشان می­دهند که استقرار مدیریت دانش از 280 کد و 17 مفهوم در 5 مقوله تشکیل شده است. استقرار مدیریت دانش در مدارس در 5 مقوله ایجاد و جذب دانش (آموزش، بازدید، ثبت­ دانش، پژوهش، حضور کارشناسان و تشکیل گروه‌های حرفه‌ای)، سازماندهیدانش (مستندسازی، پالایش و هستی شناسی دانش)، ذخیره دانش ( استفاده از فناوری و ایجاد محیط تعاملی)، انتشار دانش (عوامل ­فردی، عوامل سازمانی و تربیت سرمایه­‌انسانی) و کاربرد دانش (عوامل فردی و ساختار سازمانی) شکل گرفت.

حاجی ملا میرزایی وحفیظ کاشانی(1400)پژوهشی باعنوان ارائه الگوی پیاده سازی مدیریت دانش در سیستم فرماندهی و کنترل انجام دادند.نتایج نشان داد، 7 بُعد چرخه مدیریت دانش شامل جمع آوری دانشی، اعتبارسنجی دانشی، تجمیع دانشی، داده کاوی دانشی، پردازش و تحلیل دانشی، تصمیم گیری دانشی و بازخوردگیری دانشی می باشد.

رحیمی وهمکاران(1399)پژوهشی باعنوان طراحی الگوی راهبردی مدیریت دانش در اداره امور فرهنگی و تربیتی انجام دادند.. یافته ها نشان داده است که 20 مؤلفه شامل تبیین و اشاعه فرهنگ سازمانی، استراتژی و سیاست های دانش محور، الگوبرداری، نقش رهبری، اهمیت منابع انسانی، زیرساخت مناسب فناوری و اطلاعات، فرآیندهای ارزیابی دانش، ساختار سازمانی، شبکه خبرگان، اختصاص پاداش و مشوق ها، برنامه های آموزشی، همکاری و کار تیمی، سهولت در دسترسی به دانش، معماری مدیریت دانش، مهندسی مجدد، شفافیت، اعتماد، ارتباط نظام مند با ذینفعان، راهبردهای دانش، اهمیت ثبت، ذخیره و مستند سازی دانش شناسایی شده است

کاشف وهمکاران(1399)پژوهشی باعنوان طراحی مدل بلوغ مدیریت دانش مبتنی بر استراتژی‌های کسب‌وکار انجام دادند. نتایج نشان داد، درصد بلوغ مدیریت دانش همراستا با استراتژی‌های کسب‌وکار 13/69 درصد می‌باشد. بعد راهبردی، سازمانی-انسانی و فنی- محتوایی در کسب و کار تأثیر معنی‌داری دارد. از این‌رو، برای هدفمند کردن استفاده از دانش، سازمان‌دهی مراحل و سطوح توسعه‌ی آن، شناخت وضعیت موجود در حوزه‌ی مدیریت دانش و تعیین عوامل مؤثر بر تصمیم‌گیری، به منظور به‌کارگیری و بهبود مدیریت دانش همراستا با کسب‌وکار الزامی است.

مسیبی وهمکاران(1399)پژوهشی باعنوان طراحی الگوی مدیریت دانش مبتنی بر رویکرد نوآوری باز در مراکز دانشگاهی انجام دادند نتایج به دست آمده از تحلیل اطلاعات،ابعاد و مؤلفه‌های کلیدی مدیریت دانش با رویکرد نوآوری باز در مراکز دانشگاهی مشتمل بر چهار بعد فناوری، فرآیند و ساختار، فرهنگ ، سرمایه انسانی و کار ، دوازده مولفه و چهل وچهار شاخص احصاء گردیده و با برقراری ارتباط منطقی میان این ابعاد و مؤلفه‌ها، الگوی تحقیق مشخص شد.

مارتین وماریون⁸(2021)پژوهشی باعنوان شناسایی عوامل کلیدی موفقیت سیستم مدیریت دانش در دانشکده‌ها و مراکز آموزش عالی انجام دادند. نتایج تحقیق نشان داد که عوامل کلیدی موفقیت سیستم مدیریت دانش در دانشکده ها و موسسات آموزش عالی تهران عبارتند از: توسعه منابع انسانی،‌ جهت گیری استراتژیک دانایی محور، زیر ساخت سیستم¬های اطلاعاتی، فرهنگ مشارکتی، الگوگیری، ارزیابی و انتقال دانش، و درگیری افراد می باشد.

ایجینتینا وراجنتیران⁹(2020) پژوهشی باعنوان نقش میانجی کاربرد دانش در رابطه بین اقدامات مدیریت دانش و نوآوری شرکت انجام دادند.. نتایج نشان می دهد که تولید ، ذخیره و کاربرد دانش تأثیر معنادار و مثبتی بر نوآوری شرکت دارد. یافته ها همچنین نشان می دهد که کاربرد دانش نقش میانجی در رابطه بین تولید ، انتشار و ذخیره سازی دانش و نوآوری شرکت دارد

آتیه و الدین¹⁰(2019) پژوهشی باعنوان ارائه مدل های جهت پیاده سازی مدیریت دانش در شرکتهای پروژه محور در سطح ملی انجام دادند. و در پایان مدل مفهومی منطبق بر سازمانهای پروژه محور ارائه گردید.در این الگو ابعادی مانند:زیر ساخت های سازمانی،نیروی انسانی،وضعیت دانش در سازمان وبعد مدیریت از مهمترین ابعادی که می تواند در رسیدن به اهداف سازمان در مدیریت دانش کمک کند.

رویکر¹¹(2018)پژوهشی باعنوان بررسی وضعیت موجود مدیریت دانش در مراکزآموزشی انجام داد. پژوهش حاضر با هدف بررسی وضعیت موجود سطح مدیریت دانش مراکز اموزشی به روش توصیفی و از نوع مطالعات پیمایشی انجام شده است. یافته ها نشان داد که در مراکزآموزشی  مدیریت دانش در ابعاد دانش پنهان فردی، فرایند برون سازی دانش، فرایند ترکیب، فرایند درون سازی، دانش پنهان جمعی از سطح اجتماعی سازی دانش، فرایند اجتماعی سازی دانش در وضعیت بالاتر از حد متوسط قرار دارند.

در خصوص مدیریت دانش تا به حال الگوهای تدوین شده است که در جدول 1 به برخی از آن‌ها اشاره شده است.

جدول 1. الگوهاي مدیریت دانش 

نام الگو	نتایج پژوهش
الگوی مدیریت دانش برای اداره آموزش وپرورش هرمزگان	نقی پور وهمکاران(1397)به طراحی الگوی مدیریت دانش در سازمان آموزش وپرورش استان هرمزگان پرداختند . نتایج تحلیل داده ها نشان داد که مولفه ها ی تشکیل دهنده مدیریت دانش شامل، خلق دانش،حفظ ونگهداری دانش،انتقال دانش وبکارگیری دانش می باشد
الگوی ممیزی مدیریت دانش	گودرزی و همکاران (1396) با انجام پژوهشی با موضوع ارائه چارچوبی براي ممیزي مدیریت دارایی­هاي فکري در شرکت­هاي دانش بنیان، با شناسایی وضع موجود مدیریت دارایی­هاي فکري در این شرکت­ها و مشخص نمودن نقاط ضعف و قوت موجود در ساختار اجرا ییشان، راهکارهایی براي ارتقاء سطح مدیریت دارایی­هاي فکري در شرکت­هاي دانش بنیان این حوزه، ارائه نمود. نتایج نشان داد،ابعادی مانند شناسایی دارایی های فکری،مدیریت،رهبری وحمایت سازمانی،حفاظت از دارایی های فکری وارزیابی از مهمترین ابعاد تشکیل دهنده الگوی حاضر می باشند.
الگوی مدیریت دانش شارما وسینگ	شارما و سینگ12 (2016) در پژوهشی با عنوان ارزشیابی ممیزی اطلاعات و ممیزی مدیریت دانش به روش کیفی به بررسی رابطه بین ممیزی دانش و ممیزی مدیریت دانش پرداخته و سپس مدل هفت مرحله­ای ممیزی اطلاعات را معرفی می­کنند. ایشان هریک از مراحل مدل را در مسیر چگونگی کمک به فرایند و البته نتیجه حاصله توضیح می­دهند. در پایان اینگونه نتیجه گرفته می­شود که بررسی مزایای بالقوه استفاده از ممیزی اطلاعات به عنوانیک امر بنیادنین و مهم، بی­تردید می­تواند استراتژی ممیزی مدیریت دانش را نیز ارتقاء دهد. این هفت مرحله عبارتند از:1-تصمیم گیری2-جمع آوری اطلاعات3-تجزیه وتحلیل اطلاعات4-ارزشیابی اطلاعات5-پیشنهاد 6-پاده سازی7-ممیزی اطلاعات
الگوی مدیریت دانش در سازمان­هاي پروژه محور	نویدی (1397) با انجام پژوهشی با موضوع ارائه مدل نظری و عملیاتی ممیزی دانش در سازمان­های پروژه محور با بررسی تیم كنترل پروژه و مديريت دانش چهار پژوهشگاه پـروژه محـور شـامل پژوهشـگاه ارتباطـات و فناوري اطلاعات، پژوهشگاه صنعت نفت، پژوهشگاه نيرو و پژوهشگاه فضايي ايران در یک تحقیق آمیخته اکتشافی موفق به استخراج پنج مؤلفه مميزي دانش شامل تحليل نياز دانش، تحليل موجودي دانش، ارزش گذاري دانش، تحليل جريان دانش و تحليل كاربست دانش به عنوان عناصر اصلی سازنده سازه ممیزی مدیریت دانش در این سازمان­ها گردید
الگوی استقرار اثربخش مدیریت دانش	دهقانی وهمکاران(1398) به طراحی این الگو پرداختند. در این الگو عوامل جهت استقرار مدیریت دانش :  شامل توسعه مفهوم مدیریت دانش؛معرفی عوامل مرتبط با منابع انسانی )رویکرد دانش محوري در جذب و بکارگیري، توانمندسازي بارویکرد دانش بنیان، محرکهاي انگیزاننده دانشی، کار تیمی، فرهنگ دانشی(، عوامل ساختاري)ارتباطات سازمانی پشتیبان دانش، ساختار دانشی سازمان، فرآیندهاي مدیریت دانش(، عوامل زیرساختی )سختافزار، نرمافزار، شبکه، مخازن دانش، خطمشی امنیت در مدیریت دانش( و عوامل استراتژي )اجتماعی سازي، برونی سازي، ترکیب، درونی سازي( میباشد
الگوی استقرار مدیریت دانش دانشگاه مازندران	رمضانی وهمکاران(1398) به ارائه الگوی مدیریت دانش در دانشگاه مازندران پرداختند. نتايج فراترکيب منجر به شناسايي 98 زيرشاخص (کد)، 14 شاخص و 3 بعد اصلي(1-نیروی انسانی2-فرایند3-فناوری) در استقرار مديريت دانش شد که با نظر خبرگان دانشگاهي و مشاورين فرآيند هاي سازماني و استفاده از روش دلفي به بومي سازي و غربال گري آن ها پرداخته شد و با استفاده از آن ها سطح بلوغ مديريت دانش دانشگاه مازندران اندازه گيري شد

 

 

چارچوب نظری پژوهش حاضر را الگوی استقرار مدیریت دانش در مدرسه رحیمیان وهمکاران(1400) تشکیل می دهد. یافته‌های پژوهش که پس از انجام مراحل کدگذاری باز و محوری و انتخابی بدست آمده‌اند نشان می­دهند که استقرار مدیریت دانش از 280 کد و 17 مفهوم در 5 مقوله تشکیل شده است. استقرار مدیریت دانش در مدارس در 5 مقوله ایجاد و جذب دانش (آموزش، بازدید، ثبت­ دانش، پژوهش، حضور کارشناسان و تشکیل گروه‌های حرفه‌ای)، سازماندهی دانش (مستندسازی، پالایش و هستی شناسی دانش)، ذخیره دانش ( استفاده از فناوری و ایجاد محیط تعاملی)، انتشار دانش (عوامل ­فردی، عوامل سازمانی و تربیت سرمایه­‌انسانی) و کاربرد دانش (عوامل فردی و ساختار سازمانی) شکل گرفت.

 

شکل 1:الگوی مدیریت دانش در مدرسه(رحیمیان وهمکاران،1400)

 

روش‌شناسی پژوهش

پژوهش حاضر از لحاظ اهدف کاربردی از نظر داده‌ها کیفی و از نظر ماهیت و نوع مطالعة داده‌بنیاد خودظهور است. جامعة پژوهش حاضر شامل همة خبرگان تخصصی است که با روش نمونه‌گیری نظری از نوع گلوله‌برفی و بر اساس اشباع نظری 15نفر خبره انتخاب شدند. ابزار سنجش پژوهش مصاحبة نیمه‌ساختاریافته بود که بر اساس کدگذاری باز و کدگذاری محوری به دست آمد. سپس، کدگذاری انتخابی از طریق مصاحبه، فن دلفی و بارش فکری اجرا شد، که در این مرحله ابعاد، مؤلفه‌ها و شاخص‌ها توسط خبرگان نهایی و اولویت‌بندی شدند. مجدداً الگو بر اساس ابعاد، مؤلفه‌ها و شاخص‌ها ترسیم و توسط خبرگان تأیید و اعتباریابی شد. اعتبار و روایی ابزار سنجش به با روش اجماع سه‌سویه به دست آمد. روش‌های گردآوری اطلاعات از طریق مطالعة عمیق تئوری‌ها، مدل‌ها، یافته‌ها، الگوها، پژوهش‌ها اعم از ملی و جهانی در زمینة الگو‌های مدیریت دانش ، سپس، از طریق اجرا کدگذاری باز از یافته‌های مرحلة یک و بعد از آن، اجرای کدگذاری محوری به منظور مقوله‌بندی شاخص‌ها در قالب ابعاد و مؤلفه‌ها، و در مرحلة بعدی، تنظیم این مهم به صورت یک فرم مصاحبة نیمه‌ساختاریافته تنظیم و از طریق مصاحبة عمیق، فن دلفی و بارش فکری به مدد خبرگان و استمرار آن تا اشباع نظری که در پایان احصای الگو، ابعاد، مؤلفه‌ها و شاخص‌ها توسط خبرگان اعتباریابی و اولویت‌بندی شد. تجزیه وتحلیل داده‌ها طی سه مرحله کدگذاری‌های باز، محوری و انتخابی انجام گرفت.

 

یافته‌های پژوهش

تحلیل داده‌ها در چهار مرحله انجام گرفت:

الف) کدگذاری باز: در این مرحله 70 شاخص از طریق مطالعات ملی و جهانی، و مصاحبه با خبرگان احصا شد.

ب)کدگذاری محوری: در این مرحله 4 بعد، 13 مؤلفه و 70 شاخص از طریق مصاحبه با خبرگان احصا شد.

ج) کدگذاری انتخابی: در این مرحله که توسط خبرگان انجام گرفت. در مجموع، برای الگوی مدیریت دانایی برای مدیران مدارس دوره اول متوسطه آموزش و پرورش به ترتیب اولویت 5 بعد، 19 مؤلفه و 122 شاخص احصا گردید.

د: اعتباریابی الگو: در این مرحله ابعاد، مؤلفه‌ها و شاخص‌های الگوی مدیریت دانایی برای مدیران مدارس دوره اول متوسطه آموزش و پرورش در قالب یک الگو تنظیم وتوسط خبرگان اعتباریابی شد.

 

بحث و نتیجه‌گیری

در نتیجة پژوهش الگوی مدیریت دانایی برای مدیران مدارس دوره اول متوسطه آموزش و پرورش به شرح شکل 2 است.

الگوی مدیریت دانایی برای مدیران مدارس دوره اول متوسطه

 

شکل 2. الگوی مدیریت دانایی برای مدیران مدارس دوره اول متوسطه احصا شده توسط پژوهشگر

 

بر اساس شکل 2، الگوی یادشده از 122 شاخص تشکیل شده است. در زمینة یافته‌های پژوهش از حیث همسویی با سایر پژوهش‌های انجام‌شده، می‌توان گفت با یافته‌های پژوهش‌های رحیمیان،عباسپور وزرین(1400)،حاجی ملامیرزایی وحفیظ کاشانی(1400)، رحیمی وهمکاران(1399)، کاشف وهمکاران(1399)، مسیبی وهمکاران(1399)، مارتین وماریون(2021)،ایجینتینا وراجنتیران (2020)، آتیه و الدین (2019)، رویکر (2018) هم خوانی دارد.

همچنین، ابعاد سازندة الگوی یادشده مشتمل بر پنج بعد که به ترتیب اولویت عبارت‌اند:1-تحلیل سازمان مدرسه2-سرمایه انسانی3-مدیریت4-دانش وفن آوری5-ارکان مدرسه می باشند. همچنین، 19 مؤلفه برای الگوی یادشده به دست آمد، که عبارت‌اند از:1- تحلیل وضعیت2-تحلیل شبکه اجتماعی3-زیر ساخت4-فرهنگ سازمانی5-تاکید بر کارگروهی6-مشارکت ذی نفعان7-توانمند سازی کارکنان8-مدیریت مالی وبودجه9-مدیریت اجرایی10-خلق دانش11-تحلیل دانش12-تسهیم دانش13-کاربست دانش14-بازخوردگیری مداوم15-مدیر مدرسه16-شورای مدرسه17-انجمن اولیا18-شورای معلمان19-شورای دانش آموزی می باشند. این یافته ها با یافته های پژوهشگرانی همانند: رضایی وهمکاران(1399)، کاشف وهمکاران(1399)، مسیبی وهمکاران(1399)، ایجینتینا وراجنتیران (2020)، آتیه و الدین (2019)، هم خوانی دارد.

در نهایت، یافته‌های پژوهش حاضر نشان داد هر یک از مؤلفه‌های به دست آمده، از تعدادی شاخص‌های تشکیل شده‌اند که در مجموع، پاسخ این پرسش در قالب جدول 3 بیان شده است.

 

جدول 3. جدول نهایی ابعاد، مؤلفه‌ها وتعداد شاخص‌های الگوی مدیریت دانایی برای مدیران مدارس دوره اول متوسطه

 به ترتیب اولویت

 

ابعاد	مولفه ها	تعداد شاخص ها
تحلیل سازمان مدرسه	تحلیل وضعیت	6
	تحلیل شبکه اجتماعی	6
	زیر ساخت	6
	فرهنگ سازمانی	8
سرمایه انسانی	تاکید بر کارگروهی	5
	مشارکت ذی نفعان	4
	توانمند سازی کارکنان	4
مدیریت	مدیریت مالی وبودجه	4
	مدیریت اجرایی	10
دانش وفن آوری	خلق دانش	4
	تحلیل دانش	13
	تسهیم دانش	9
	کاربست دانش	11
	بازخوردگیری مداوم	6
ارکان مدرسه	مدیر مدرسه	5
	شورای مدرسه	6
	انجمن اولیا	4
	شورای معلمان	6
	شورای دانش آموزی	5

 

 

 

یافته های به دست آمده می‌توان گفت با یافته‌های پژوهش‌های رحیمی وهمکاران(1399)،رضایی وهمکاران(1399)، کاشف وهمکاران(1399)، مسیبی وهمکاران(1399)، ایجینتینا وراجنتیران (2020)، آتیه و الدین (2019)، رویکر (2018) همخوانی دارد. بدیهی است به مدد این الگو می‌توان به عوامل مهم مدیریت دانایی مدیران مدارس متوسطه پی برد.

امروزه اهمیت و تأثیر عملکرد سازمان‌ها در زندگی انسان‌ها بر کسی پوشیده نیست به‌گونه‌ای که کیفیت زندگی ما و کیفیت خدمات و محصولات سازمان‌ها به هم گره‌خورده‌اند. با علم به این اهمیت، سازمان‌ها همواره درصدند که برتری‌های بلندمدت خود را در عرصه‌های رقابتی حفظ کنند و صاحب‌نظران سازمان و مدیریت در تحقیقات خود به دنبال سبکی هستند که زودگذر نبوده، و اثرات ماندگاری داشته باشد.

شرایط و فضای رقابتی سازمان‌ها بیش‌ از پیش پیچیده و به‌سرعت در حال تغییر است. به‌گونه‌ای که سرعت تغییر در بیشتر سازمان‌ها به‌مراتب بیشتر از سرعت توان پاسخگویی و تطبیق آن‌هاست. تغییرات مستمر شرایط درونی و محیط بیرونی نیز وضعیت عدم تعادل جدیدی را برای سازمان‌ها به وجود آورده است. در این میان تنها سازمان‌هایی می‌توانند به حیات خود ادامه دهند که بتوانند مزیت رقابتی خود را حفظ نمایند این موضوع نگرانی‌های متعددی را برای سازمان‌ها پدید آورده است که از جمله عمده‌ترین آن‌ها مي‌توان به تشخيص كمبودها (خلأها) ، بهره‌وري بيشتر از سرمايه‌هاي انساني، يادگيري كارآمدتر و مؤثرتر كاركنان، ارائه كالاها و خدمات با ارزش‌افزوده‌ بيشتر، رضايت مندي مشتريان و كاركنان، پيشگيري از تكرار اشتباهات، كاهش دوباره‌کاری، صرفه‌جويي در وقت، برانگيختن انگيزه خلاقيت و نوآوري، تقويت موقعيت رقابتي سازمان‌ها، اشاره كرد. اما برای پاسخ به این نگرانی‌ها چه باید کرد؟ بکارگیری مدیریت دانش در این زمینه می تواند عامل مهمی جهت پاسخ به این نگرانی ها باشد.به عبارت دیگر، در این میان تنها سازمان هایی می توانند به حیات خود ادامه دهند که بتوانند مزیت رقابتی خود را حفظ نمایند به نظر اندیشمندان این عرصه حفظ مزیت رقابتی و بقاء سازمان به کمک مدیریت دانش امکان پذیر است. بنحویکه بتوان به طور مستمر به خلق دانش های نو در سازمان پرداخت.

در مجموع، پژوهش محدودیت‌های در اجرا داشت که به شرح زیرند:

- پژوهش حاضر برای مدیران  مدارس مقطع متوسطه دوره اول   انجام شده است، بنابراین، مي‌‌توانست در سطح وسيع‌‌تري شامل مقاطع دیگری اجرا شود، که در این صورت قابلیت تعمیم‌پذیری بیشتری داشت.

- دسترسی سخت به خبرگان این حوزه به دلیل شرایط بهداشتی کشور و اعمال محدودیت‌های کرونایی. 

در پایان، بر اساس نتایج پژوهش، پیشنهادها زیر ارائه می‌شود:

- اجرای پژوهش در سطح وسیع­تر، تا قابلیت تعمیم­پذیری نتایج نیز افزایش یابد. از راه مقیاس استاندارد و جامع­تر که مورد استفادة گسترده باشد.

- انجام پژوهش‌هایی كه بتواندآثار سیاست­ها و برنامه­های کلان را بر تقویت ابعاد و مؤلفه‌های شناسايي‌شده بررسی کنند.

- انجام پژوهش­هایی با موضوع آسیب‌شناسیِ پیاده سازی مدیریت دانش در مدارس  مبتنی بر ابعاد شناسایی‌شده در الگوی به دست آمده.

 

منابع:

 

·       حاجی ملا میرزایی،حمید و حفیظ کاشانی  ،مسعود.(1400). ارائه الگوی پیاده سازی مدیریت دانش در سیستم فرماندهی و کنترل،د وره 4، شماره 13تابستان 1400،صص:95-127

 

·       خورشیدی ،عباس و ذوالفقاری ، حسین، (1398 ) . تئوری های مدیریت و رهبری ، تهران : انتشارات مرزبانان .

·       دانش فرد،کرم اله  وذاکری،محمد.(1397).مدیریت دانش مبانی،فرایندها وکارکردها،تهران:انتشارات صفار

·       دهقانی،مسعود،یعقوبی،نورمحمد،موغلی،علیرضا،وظیفه،زهرا(1398)، ارائه مدل جامع عوامل مؤثر بر استقرار اثربخش مديريت دانش، فصلنامه علمي– پژوهشي رهيافتي نو در مديريت آموزشي، سال دهم، شماره 1، بهار 98 ، پياپي37،صص:93-110

·       رحیمیان،حمید،عباسپور،عباس و زرین، حمیدرضا.(1400). طراحی الگوی استقرار مدیریت دانش در مدرسه،مدیریت دانش سازمانی،د وره 4، شماره 13،تابستان 1400،صص:1-24

 

·       رحیمی، مهدی؛ فرهنگی، علی اکبر؛ محقق ونادر؛ رزقی، هادی؛(1399)، طراحی الگوی راهبردی مدیریت دانش در اداره امور فرهنگی و تربیتی،مجله: مدیریت فردا » بهار 1399 - شماره 62 علمی-پژوهشی/ISC ، 59 - 72 .

·       رمضانی،ایوب،مدهوشی،مهرداد،فلاح لاجیمی،حمیدرضا ورازقی،نادر(1398)، ارائه الگوی استقرار مدیریت دانش در دانشگاه مازندران،فصلنامه مدیریت بهره وری، دوره 13، 3(50) پاییز - شماره پیاپی 50،پاییز ،1398صص: 89-110

·       کاشف، سید محمد؛ خدادادی، محمدرسول ودهقانپوری، حوریه(1399)، طراحی مدل بلوغ مدیریت دانش مبتنی بر استراتژی‌های کسب و کار در ورزش ایران، فصلنامه پژوهش های کاربردی در مدیریت ورزشی » تابستان 1399 - شماره 33 علمی-پژوهشی/ISC ،صص: 25 - 48 .

·       گودرزي، مهدي، جهاني، مهشيد و نقي زاده ،محمد(1396)، چارچوب مميزي مديريت دارايي هاي فکري در شرکت هاي دانش بنيان،فصلنامه سياست علم و فناوري  ،دوره 9 شماره2،صص:1-12

·       مسیبی، ابراهیم؛ حسنوی، رضا واولادیان، معصومه(1399)، طراحی الگوی مدیریت دانش مبتنی بر رویکرد نوآوری باز در مراکز دانشگاهی،مدیریت فردا تابستان 1399 - شماره 63 علمی-پژوهشی (وزارت علوم)/ISC ،صص: 51 -72 .

·       میرکمالی، سیدمحمد؛(1397) .رهبری و مدیریت آموزشی، تهران، یسطرون.

·       نقی پور،سمانه،باقری،مهدی و احقر،قدسی(1397)،طراحی الگوی مدیریت دانش در اداره کل آموز ش وپرورش استان هرمزگان، مجله راهبردهای آموزش در علوم پزشکی، 1399 ، دوره 13 ، شماره 4،صص:316-324.

·       نویدی، فاطمه.منصوریان،یزدان و حسن زاده ،محمد (1397). ممیزی دانش در سازمان های پروژه محور به سوی یک مدل مفهومی. دو فصلنامه علمی پژوهشی، دانشگاه فردوسی مشهد،8(1)،صص75-97.

 

·       Adel.S.Gover.H (2017). Designing a fuzzy expert system for selecting knowledge management strategy. Journal of Information processing and Management, 30(1), 91-119

 

·       Alien,S(2021), The role of digital innovation in knowledge management systems: A systematic literature review, Journal of Business Research, , 24(1), 151-171

 

·       Attia, A., & Eldin, I. E. (2018). Provide models for implementing knowledge management in project-oriented companies at the national level. Journal of Knowledge Management

·       Educational Resources  Information Center. (2018). Knowledge Management

 

·       Egena Odea,∗, Rajenthyran Ayavoo b(2020), The mediating role of knowledge application in the relationship between knowledge management practices and firm innovation, Journal of Innovation & Knowledge 5 (2020) 209–217

 

·       -Martin J.Marion  J,(2021), Identify key success factors of knowledge management system in colleges and higher education centers, ". Journal of  Eduropean Industrial Training.31(5):358-376.

·       . Sharma ,G& Singh,K(2016), Evaluate information audit and knowledge management audit, , Journal of Knowledge Management, Vol6 No. 4, pp. 105-36

 

·       Roiker,G(2018),I nvestigating the current situation of knowledge management in educational centers, Journal of Information Management, Volume 40JULY, Pages 118-225

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

20

 

---

[1]  . دانشجوی دکتری، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد تهران مرکزی، تهران، ایران

[2]  . استاد، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد اسلامشهر، تهران، ایران نویسندة مسئول. [e-mail]

.

[3]  . استادیار، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد تهران مرکز تهران، ایران

 

[4]  . استادیار، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد تهران مرکز تهران، ایران

[5]  . Alien

[6]  . Adel.&.Gover.

[7] . Eric

[8]  . -Martin &.Marion

[9]  . Egena & Rajenthyran

[10]  . Attia& Eldin,

[11]  .Roiker

[12] . Sharma & Singh

---