نقد و تحلیل پی رفت در منظومۀ غنائی مجنون و لیلی امیر خسرو دهلوی

الموضوعات : جستار نامه: ادبیات تطبیقی (فارسی- انگلیسی)

دکتر پوران یوسفی پور کرمانی ¹

1 - استادیار گروه ادبیات فارسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد انار

تاريخ الإرسال : 15 الجمعة , رجب, 1440 تاريخ التأكيد : 15 الجمعة , رجب, 1440 تاريخ الإصدار : 07 الثلاثاء , رمضان, 1439

الکلمات المفتاحية: ساختارگرایی, مجنون و لیلی, پی رفت, زنجیره,

ملخص المقالة :

از مهم‌ترین نظریه های ادبی، نظریه ی ساختارگرایی (structuralism) است که به بررسی و تحلیل ساختارهای عام در نظام‌های معناداری همچون زبان، ادبیات، داستان، اسطوره و ... می پردازد. تحلیل ساختاری داستان و روایت از زیباترین تحلیل‌های ادبی در نقد ادبی معاصر به شمار می آید. مجنون و لیلی جزو متون کهنی محسوب می‌شود که در ردۀ روایت‌های اسطوره‌ای به‌حساب می آید. بهترین تحلیل ساختاری مجنون و لیلی، با توجه به ساختار روایی آن‌که از داستان‌های حماسی و غنائی تشکیل‌شده است، روش ساختاری در تحلیل داستان های اسطوره ای است. در این مقاله که بخشی از یک پژوهش گسترده در پیوند با تحلیل ساختاری لیلی و مجنون است، تلاش شده چگونگی کاربرد پی‌رفت در این اثر ارزشمند بررسی شود. نخست لازم است هر داستان به یک پی رفت تقلیل یابد، به‌طوری‌که هر پی رفت چند کارکرد (حداکثر پنج) یا نقش ویژه را تشکیل دهد. کارکردهای درون هر پی رفت لازم است دربرگیرندۀ یک کنش روایی باشد و در پیشبرد توالی داستان (قصه) نقشی مهم ایفا کند. مهم‌ترین پی‌رفت‌های داستان لیلی و مجنون نیز عبارت است به مکتب رفتن لیلی و مجنون، عاشق شدن آن دو به هم، خواستگاری و مخالفت پدر لیلی، مرگ لیلی و مجنون، آرامش پس از مرگ لیلی و مجنون