تحلیل و بررسی شفقت و مهربانی در کتاب قابوس‌نامه براساس مؤلفه‌های روان‌شناسی شفقت گیلبرت
الموضوعات : جستار نامه: ادبیات تطبیقی (فارسی- انگلیسی)
هادی کریمی عقدا
1
(استادیار گروه علوم تربیتی دانشگاه فرهنگیان(نویسندۀ مسئول))
محمّد مهدی دهقانی اشکذری
2
(استادیار گروه معارف و تربیت اسلامی دانشگاه فرهنگیان)
الکلمات المفتاحية: درمان, رنج, عنصرالمعالی, قابوس‌نامه, گیلبرت, شفقت,
ملخص المقالة :
از مهم ترین زمینه های پژوهش در سال های اخیر، مربوط به مقالات علمی و طرح مباحث میان‌رشته‌ای دربارۀ آن‌ها است. یکی از این موضوعات، پژوهش در حیطۀ علوم روان‌شناسی در آثار ادبی و تطبیق آن با تئوری‌های جدید روان‌شناسی است. نویسنده در این پژوهش، درصدد آن است تا مؤلفه‌های روان‌شناسی شفقت گیلبرت را با عنایت به کتاب قابوس‌نامه، بررسی و سپس با علم روزِ روان‌شناسی منطبق سازد. شفقت و مهربانی یکی از مضامین اخلاقی و انسانی است که در کتاب های ادبیات فارسی و همچنین در علوم روان‌شناسی بدان پرداخته شده است. نویسنده در این پژوهش به شیوۀ توصیفی- تطبیقی و با ابزار کتاب خانه ای به موضوع مهربانی و شفقت در قابوس‌نامه بر اساس مؤلفه‌های روان‌شناسی گیلبرت پرداخته اند. باوجود هم‌پوشانی واژۀ شفقت با کلماتی همانند همدلی و همدردی، مهربانی، دل‌سوزی و ترحّم در ادبیّات فارسی، مفهوم روان‌شناختی آن با معنای کلمات مذکور، متفاوت است. در ترجمۀ کتاب‌ها و نظریّه‌های گیلبرت، کلمۀ شفقت بیانگر ویژگی‌های دوازده‌گانه‌ای است که بر اساس آن انسان مهربان تعریف شده است. با مقایسه و بررسی مؤلفه‌های روان‌شناسی شفقت گیلبرت با قابوس‌نامه این نتایج حاصل می‌شود که مفاهیم انسانی مطرح شده به‌وسیلۀ عنصرالمعالی، قرن ها قبل از بیان این مفاهیم در روان‌شناسی، رواج داشته و مورد بحث و تبادل نظر قرارگرفته است. این مسئله حاکی از غنای فرهنگی و ادبی زبان و ادبیات فارسی است که متأسفانه در جامعۀ ما مورد بی توجّهی قرار گرفته و به‌جای آن، علوم پیش رفتۀ روان‌شناسی و غربی مؤیّد این مباحث و نظریّات شده است.
_||_
