مطالعه ژئوشیمی، کانی شناسی و سیالات درگیر ژیپس و نمک با معرفی کانی های گلوبریت و ساسولیت در گنبد های نمکی منطقه لارستان، جنوب ایران

الموضوعات : فصلنامه زمین شناسی محیط زیست

علی نخبه الفقهائی ¹ , نیما نظافتی ² , منصور قربانی ³ , بیژن اعتمادی ⁴ , رضا ارجمندزاده ⁵

1 - دکتری زمین شناسی اقتصادی، دانشگاه آزاد واحد علوم و تحقیقات تهران
2 - استادیار گروه زمین شناسی ، دانشکده علوم پایه دانشگاه آزاد واحد علوم و تحقیقات تهران
3 - دانشیار گروه زمین شناسی، دانشکده علوم زمین، دانشگاه شهید بهشتی
4 - دانشیار گروه زمین شناسی، دانشکده علوم ، دانشگاه شیراز
5 - استادیار، گروه زمین‌شناسی، دانشگاه پیام نور، ایران

تاريخ الإرسال : 22 الأربعاء , رجب, 1438 تاريخ التأكيد : 22 الأربعاء , رجب, 1438 تاريخ الإصدار : 21 الإثنين , صفر, 1438

الکلمات المفتاحية: ساسولیت, گلوبریت, سیالات درگیر, سیالات هیدروترمال, فومارل, گنبد نمکی, لارستان,

ملخص المقالة :

گنبد های نمکی یکی از مهمترین سیماهای کمربند چین خورده زاگرس در جنوب ایران هستند. در این تحقیق ژیپس و نمک های گنبدهای نمکی دهکویه، کرمستج و پاسخند در منطقه لارستان واقع در جنوب ایران به تفکیک رنگ و به منظور تعیین ژنز آنها بر اساس بررسی های صحرایی، کانی شناسی، ژئوشیمی، سیالات درگیر و دورسنجی مورد مطالعه قرار گرفتند. در مطالعات کانی شناسی دو کانی گلوبریت (Na2Ca(SO4)2) و ساسولیت B(OH)3 که شاخص فومارول های امروزی در نقاط مختلف دنیا می باشند برای اولین بار در در گنبد دهکویه به همراه نمک های سازند هرمز شناسایی شدند. بر اساس مطالعات ژئوشیمیایی، استرانسیم دارای بیشترین فراوانی عناصر کمیاب و بیشترین همراهی با انیدریت و گچ است. همچنین در بین تمام عناصر، آهن بیشترین تاثیر را در تغییر رنگ نمک داشته است. در مطالعات سیالات درگیر در ژیپس، شوری بین 7/9 تا 3/25 درصد وزنی نمک طعام و دماهای همگن شدن از 8/78 تا 230 سانتی گراد در تغییر است. در نمک های همراه کانی های ساسولیت و گلوبریت نیز سیالات با دمایی (گستره دمایی 50 تا 60 درجه سانتی گراد) شناسایی شدند. بر اساس نتایج فوق ژیپس احتمالا به صورت یک فرایند ثانویه غیر رسوبی (هیدروترمالی) تشکیل شده است. همچنین دودخان های کف دریا در تشکیل نمک های هرمز در زمان اینفراکامبرین نقش موثری داشته اند. به احتمال قوی این دودخان ها تامین کننده یون های مورد نیاز تشکیل نمک ها بوده و پیدایش حجم زیاد نمک های سازند هرمز در زمان نسبتا کوتاه را توجیه می‌کنند.