اثربخشی الگوی بالینی خلاقیت درمانی بر توجه و حافظه کودکان دارای اختلال یادگیری ریاضی
الموضوعات :علیرضا پیرخائفی 1 , شکوه باجلان 2
1 - دانشیار نوروسایکولوژی گروه روان شناسی بالینی. دانشگاه آزاد اسلامی. واحد گرمسار. گرمسار. ایران
2 - کارشناسی ارشد روانشناسی بالینی. دانشگاه آزاد اسلامی. واحد الکترونیکی. تهران. تهران. ایران
الکلمات المفتاحية: حافظه, توجه, اختلال یادگیری, الگوی بالینی خلاقیت درمانی,
ملخص المقالة :
هدف: هدف از این پژوهش بررسی اثربخشی الگوی بالینی خلاقیت درمانی بر توجه و حافظه ی کودکان دارای اختلال یادگیری ریاضی شهرستان شاهین‌شهر و حومه بود. روش: این پژوهش به روش شبه آزمایشی، از نوع پیش آزمون- پس آزمون با گروه آزمایش و گروه کنترل انجام شد. نمونه ای متشکل از 30 پسر دانش آموز مبتلا به اختلال یادگیری ریاضی شهرستان شاهین شهر و حومه، که در سال تحصیلی 97-96 به مرکز اختلالات یادگیری این شهرستان ارجاع داده شده بودند با استفاده از شیوه نمونه گیری تصادفی انتخاب و با شیوه گمارش تصادفی در دو گروه آزمایش و کنترل قرار داده شدند. گروه آزمایش 20 جلسه خلاقیت درمانی بالینی دریافت و گروه کنترل در فهرست انتظار قرار گرفت. ابزارهای سنجش عبارت بودند از: آزمون هوش وکسلر4 کودکان، تست خلاقیت تورنس (فرم ب تصویری)، آزمون حافظه ی کاری N-Back، آزمون توجه Stroop است. روش تجزیه و تحلیل داده های پژوهش تحلیل کوواریانس بود. یافته ها: داده های پژوهش با استفاده از نرم افزار SPSS23 مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. نتایج نشان داد که الگوی بالینی خلاقیت درمانی منجر به بهبود معنادار حافظه و توجه این کودکان شد. نتیجه گیری: الگوی بالینی خلاقیت درمانی در بهبود و ارتقا حافظه و توجه کودکان دارای اختلال یادگیری ریاضی مؤثر است.
آخوندی، زهرا و افهمی،رضا.(1396). الگوی کاربردی پرورش خلاقیت کودکان از طریق موسیقی توسط معلمان غیرمتخصص در مدارس ابتدایی. فصلنامه علمی پژوهشی ابتکار و خلاقیت در علوم انسانی دوره‌هفتم؛ شمارهی چهار، بهار 97،33-70.
اصلی آزاد، مسلم؛ فرامرزی،سارا، عارفی،مژگان، فرهادی،طاهره، فکار. عاطفه. (1393). اثربخشی آموزش دانش فراشناختی بر کاهش فزونکنشی و افزایش توجه کودکان دبستانی مبتلا به فزونکنشی و اختلال نارسایی توجه. فصلنامه تازههای علوم شناختی، سال 16، شماره 1، بهار 1393.
آقاجانی،نورا، حسین خانزاده؛ عباسعلی و کافی،سیدموسی. (1394). اثربخشی آموزش نرمافزار انبک بر بهبود حافظهی فعال دانشآموزان نارساخوان. مجلهی ناتوانیهای یادگیری، دورهی 4، شماره 3،21-7.
بیدگلی،زهرا اشرف السادات؛ نوروزی، داریوش و مقامی، حمیدرضا.(1396). تأثیر فناوریهای هوشمندسازی مدارس بر خلاقیت دانشآموزان. فصلنامهی علمی پژوهشی ابتکار و خلاقیت در علوم انسانی، دوره‌هفتم، شماره 4، بهار 1397، 241-262.
پیرخائفی، علیرضا. (1393). رسالهای در باب خلاقیت درمانی. تهران: انتشارات کتاب مهربان. چاپ اول.
پیرخائفی.علیرضا، برجعلی، دلاور.علی، اسکندری. حسین(1388) تأثیر آموزش خلاقیت برسطح مؤلفههای فراشناختی خلاقیت در دانشجویان. فصلنامه علمی پژوهشی رهبری و مدیریت آموزشی.پاییز 1388.
تبریزی، مصطفی.(1377). درمان اختلالات ریاضی. تهران: انتشارات شابک. چاپ بیست و هفتم.
تقیزاده،طیبه؛ نجاتی،وحید، محمدزاده؛علی و اکبرزاده باغبان،علیرضا. (1392). بررسی سیر تحولی حافظه کاری شنیداری و دیداری در دانشآموزان مقطع ابتدایی. پژوهش در علوم توانبخشی. سال 10.شماره 2.خرداد و تیر 1393.
حقیری،سمیرا. (1394). اثر بخشی آموزش الگوی بالینی خلاقیتدرمانی بر کاهش نشانگان اضطراب و افسردگی پس از زایمان. پایاننامه کارشناسی ارشد روانشناسی. دانشکده روانشناسی دانشگاه آزاد واحد گرمسار.
حبیبی کلیبر،رامین و بهادری خسروشاهی،جعفر. (1395). نقش توجه انتخابی، اضطراب امتحان و عملکرد شناختی در حافظهکاری دانشآموزان. فصلنامه علمی-پژوهشی عصبروانشناسی، سال 2، شماره 3، پاییز 1395.
خدامیفنغمه، عابدی؛ احمد و آتشپور،حمید. (1390). تأثیر آموزش حافظهی فعال و فراشناخت بر عملکرد تحصیلی دانشآموزان دختر ناتوان در یادگیری ریاضی. دانش و پژوهش در روانشناسی کاربردی، سال 12، شماره1، بهار 1390.
دانیل پی،هالاهان؛جان و، لوید؛ جیمز م. کافمن، مارگارت ویس؛ الیزابت ا. مارتیتز. (1395). اختلالهای یادگیری مبانی ویژگیها و تدریس مؤثر؛ مترجمان: دکتر حمید علیزاده، دکتر قربان همتی علمدارلو، دکتر ستاره شجاعی، دکتر صدیقه رضایی دهنوی. تهران: نشر ارسباران.
دلیری،کبری. (1394). اثربخشی آموزش الگوی بالینی خلاقیتدرمانی بر اضطراب و تنظیم هیجانی زنان متاهل مبتلا به اختلال اضطراب فراگیر. پایاننامه کارشناسی ارشد روانشناسی. دانشکده روانشناسی دانشگاه علم و فرهنگ تهران.
دهقانی اشکذری، مریم. (1394). اثربخشی آموزش الگوی بالینی خلاقیتدرمانی بر کاهش افسردگی و رفتارهای پرخاشگرانه دختران دبیرستانی شهر تهران. پایاننامه کارشناسی ارشد روانشناسی. دانشکده روانشناسی دانشگاه آزاد واحد گرمسار.
دائمی،حمیدرضا. (1390). اثربخشی آموزش راهبردهای فراشناختی بر بهبود خواندن، درک مطلب و سرعت خواندن دانشآموزان. فصلنامه روانشناسی تربیتی، شماره 24، سال هشتم، تابستان 91.
سلمانیپور، رضا. (1393). اثربخشی آموزش الگویبالینی خلاقیتدرمانی بر سطح تعارضات و رضایت مندی زناشویی. پایاننامه کارشناسی ارشد روانشناسی. دانشکده روانشناسی دانشگاه آزاد واحد گرمسار.
رجبی،سوران و پاکیزه، علی. (1393). مقایسهی نیمرخ حافظه و توجه دانشآموزان مبتلا به ناتوانیهای یادگیری با دانشآموزان عادی. مجلهی ناتوانیهای یادگیری، دورهی 1، شمارهی 3، 84-63.
رادبخش،ناهیدغ محمدیفر، محمدعلی و کیانارثی،فرحناز. (1391). اثربخشی بازی و قصهگویی بر افزایش خلاقیت کودکان. ابتکار و خلاقیت در علوم انسانی، دوره 2، شماره 4، بهار 1392.
زلفی، وحیده، رضایی،اکبر. (1393). اثربخشی مداخله رایانهیار حافظه کاری بر اضطراب ریاضی، حافظه کاری و عملکرد ریاضی دانشآموزان دارای اختلال یادگیری ریاضی (1393)، نشریه علمی-پژوهشی آموزش و ارزشیابی، سال8، شماره 30، تابستان 1394.
صادقی،زهرا. (1394). اثربخشی آموزش الگوی بالینی خلاقیتدرمانی بر ارتقای کارکردهای اجرایی و کاهش نشانگان افسردگی بیماران افسرده زن و مرد. پایان نامه کارشناسی ارشد روانشناسی. دانشکده روانشناسی دانشگاه آزاد واحد گرمسار.
صبوری، فاطمه. (1394). اثربخشی آموزش الگوی بالینی خلاقیتدرمانی بر کاهش اضطراب فراگیر و اختلال خواب در زنان مبتلا به سندرم پیش از قاعدگی. پایان نامه کارشناسی ارشد روانشناسی. دانشکده روانشناسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد گرمسار.
عابدی،احمد و آقابابایی،سارا. (1389). اثربخشی آموزش حافظه فعال بر بهبود عملکرد تحصیلی کودکان با ناتوانی یادگیری ریاضی.مجله روانشناسی بالینی، سال 2، شماره 4، زمستان 1398.
عطادخت.اکبر، یعقوبی. ولی. یعقوبی، بشرپور.سجاد و زارع.رقیه(1393) کارایی تشخیصی آزمون هوشی وکسلر کودکان در تشخیص زودهنگام مبتلایان به ناتوانی یادگیری خاص. مجلهی ناتوانیهای یادگیری دورهی 1، شمارهی ،69،2-55.
قلتاش،عباس؛ اوجینژاد،احمدرضا و برزگر،محسن. (1389). تأثیر آموزش راهبردهای فراشناخت بر عملکردهای تحصیلی و خلاقیت دانشآموز پسر پایه پنجم ابتدایی. فصلنامه روانشناسی تربیتی دانشگاه آزاد اسلامی واحد تنکابن، سال اول، شمار 4، زمستان 1389.
کسائیان،کوثر؛ کیامنش، علیرضا و بهرامی، هادی. (1393). مقایسهی عملکرد حافظهی فعال و نگهداری توجه دانشآموزان با و بدون ناتوانیهای یادگیری. مجلهی ناتوانیهای یادگیری، دورهی 3، شمارهی4 ،123-112.
کریمی،سمیه و عسکری، سعید. (1392). اثربخشی آموزش راهبردهای حافظهی فعال بر بهبود عملکرد خواندن دانشآموزان نارساخوان. مجلهی ناتوانیهای یادگیری، دورهی 3، شمارهی 1، 90-79.
کلانی، سارا،؛ اصغری نکاح، سید محسن و غنایی چمنآبادی، علی. (1393). اثربخشی برنامهی مبتنی بر بازیهای نرمافزاری با رویکرد زبانشناختی بر دقت خواندن و درک مطلب دانشآموزان با اختلال خواندن(1394). مجلهی ناتوانیهای یادگیری، دورهی 4، شمارهی 4، 84-66.
کریمی،یوسف.(1380). اختلالات یادگیری. تهران: انتشارات ساوالان.
کرک.ساموئل، چالفانت.جمیز.اختلالات یادگیری تحولی و تحصیلی(ترجمه سیمین رونقی، دکتر زینب خانجانی،مهین وثوقی) انتشارات سازمان آموزش و پرورش استثنایی.
لطفی،مونا. (1394). اثربخشی آموزش الگوی بالینی خلاقیتدرمانی بر رضایت زناشویی و کیفیت زندگی و افسردگی زنان مبتلا به سرطان پستان. پایاننامه کارشناسی ارشد روانشناسی. دانشکده روانشناسی دانشگاه علم و فرهنگ تهران.
میرزازاده،رقیه. (1393). اثربخشی آموزش الگوی بالینی خلاقیتدرمانی بر ارتقاء امید و شادکامی زنان مبتلا به سرطان پستان. پایاننامه کارشناسی ارشد روانشناسی. دانشکده روانشناسی دانشگاه آزاد واحد گرمسار.
محمودپور،آزیتا. (1394). روشها و راهبردهای تقویت دقت و توجه. تهران: انتشارات مدرسه برهان. چاپ شانزدهم.
محمودپور،آزیتا. (1394). روشها و راهبردهای تقویت حافظه. تهران: انتشارات مدرسه برهان. چاپ بیست و یکم.
محمدی درویش بقال، ناهید؛ حاتمی،حمیدرضا، اسدزاده، حسن و احدی،حسن. (1392). بررسی تأثیر آموزش راهبردهای خودتنظیمی(شناختی و فراشناختی) بر باورهای انگیزشی (انگیزش تحصیلی، خودکارآمدی، اضطراب آزمون) دانشآموزان دبیرستان. فصلنامه تربیتی. شماره 27. سال نهم. بهار 92.
نادری، عزت الله، سیف مریم. (1379). نارساییهای ویژهی یادگیری و چگونگی تشخیص و روشهای بازپروری.تهران: انتشارات مکیان.
نیکان،حمزه. (1394). اثر بخشی آموزش الگوی بالینی خلاقیت درمانی بر کاهش نشانگان خشم، خودفریبی و افزایش مقابله با فشارروانی بیماران دارای پرفشاری خون. پایاننامه کارشناسی ارشد روانشناسی. دانشکده روانشناسی دانشگاه آزاد واحد گرمسار.
نجاتی،وحید. (1394). ساخت و هنجاریابی آزمون ثبت توجه در کودکان. مجله تحقیقات علوم رفتاری؛ 13 (4):524-519.
نریمانی،محمد؛ مهاجری اول،نسترن و انصافی،الناز. (1395) بررسی اثربخشی نوروفیدبک در امواج مغزی، کارکردهای اجرایی و عملکرد ریاضی کودکان مبتلا به اختلال یادگیری خاص با اسپیسی‌فایر ریاضی. مجلهی ناتوانیهای یادگیری، دورهی 6، شمارهی 3، 142-122.
نریمانی، محمد، پوراسمعلی، اصغر، عندلیب کورایم،مرتضی و آقاجانی، سیفالله. (1391). مقایسه عملکرد استروپ در دانشآموزان دارای اختلال یادگیری با دانشآموزان عادی. مجلهی ناتوانیهای یادگیری، دورهی 2، شمارهی 1، 158-138.
نریمانی،محمد، سلیمانی، اسماعیل و تبریزچی،نرگس. (1394). بررسی اثربخشی توانبخشی شناختی بر بهبود نگهداری توجه و پیشرفت تحصیلی ریاضی دانشآموزان دارای اختلال ADHD. مجله روانشناسی مدرسه، تابستان 1394. دورهی 4، شمارهی 2، 134-118.
مساواتیآذر،پریسا، کیامنش،علیرضا و احدی،حسن. (1395). نقش کارکردهای توجهی اجرایی حافظهی فعال در عملکرد ریاضیات. فصلنامه پژوهشهای نوین روانشناختی، سال یازدهم شماره 42 تابستان 1395.
Claudia Maehler, Kirsten Schuchardt.(2016).The importance of working memory for school achievement in primary school children with intellectual or learning disabilities. University of Hildesheim, Universitätsplatz 1, D- 31141 Hildesheim, Germany.
Fabiana Silva Ribeiroa, Flávia H. Santos.(2016). Enhancement of numeric cognition in children with low achievement in mathematic after a non-instrumental musical training. Human Cognition Lab, School of Psychology, University of Minho, Campus de Gualtar, 4710-057 Braga, Portugal.
Li-Chih Wanga, Hung-Ju Tasia, b, Hsien-Ming Yanga,(2012). Cognitive inhibition in students with and without dyslexia and dyscalculia. A Department of Special Education at National University of Tainan, Taiwan, ROC. b Department of Rehabilitation (Occupational Therapy) at Jen-Teh Junior College of Medicine, Nursing and Management, Taiwan, ROC.
Helyn Kima, Abby G. Carlsonb,Timothy W. Curbyc, Adam Winslerc.(2015).Relations among motor, social, and cognitive skills in pre-kindergarten children with developmental disabilities. a University of Virginia, Curry School of Education, Center for Advanced Study of Teaching & Learning, PO Box 800784, Charlottesville, VA 22908-0784, USA. b AppleTree Institute for Education Innovation, Assessment and Evaluation, 415 Michigan Ave. NE, Washington, DC 20017, USA. c George Mason University, Department of Psychology, 4400 University Dr., MS 3F5, Fairfax, VA 22030-4444, USA.
Alice De Visscher, Marie-Pascale Noël .(2012). Serial-order learning impairment and hypersensitivity-to-interference in dyscalculia. Psychological Sciences Research Institute, Catholic University of Louvain, Belgium.
Jonathan Pool, MA, Helen Odell-Miller .(2011). Aggression in music therapy and its role in creativity with reference to personality disorder. a Anglia Ruskin University, Cambridge, UK. b Music and Performing Arts Department, Anglia Ruskin University, Cambridge, UK.
Naama Mayselessa, Judith Aharon-Peretzb, Simone Shamay-Tsoorya. (2014). Unleashing creativity: The role of left temporoparietal regions in evaluating and inhibiting the generation of creative ideas. Department of Psychology, University of Haifa, Haifa 31905, Israel. b Rambam Medical Center, P.O. Box 9602, Haifa 31096, Israel.
Greg Murraya, Sheri L. Johnson. (2010).The clinical significance of creativity in bipolar disorder. Swinburne University of Technology, Hawthorn, Australia. University of California, Berkeley, United States.
Joseph Matare. (2009). Creativity or musical intelligence? A comparative study of improvisation/improvisation performance by European and African musicians. A European Institute of African Methodologies/Music, Ingolstädterstrasse 2, D-86633 Neuburg a.d. Donau, Germany. Pädagogische Hochshule Freiburg (University of Education), Germany.
J.A. Plucker, M.A. Runco, C.B. Hegarty .(2011). Enhancement of Creativity. Indiana University, Bloomington, IN, USA. University of Georgia, Athens, GA, USA. University of New Hampshire, Durham, NH, USA.
_||_
