امکان‌سنجی حق اشتغال شهروندان معلول از منظر قوانین موضوعه و اسناد بین المللی
الموضوعات : دستاوردهای نوین در حقوق عمومیهدیه سادات میرترابی 1 , احسان آقامحمدآقایی 2 , خاطره قاسمی 3
1 - گروه حقوق، واحد تهران شرق، دانشگاه آزاد اسلامی ، تهران، ایران
2 - گروه حقوق، واحد تهران شمال، دانشگاه آزاد اسلامی ، تهران، ایران.
3 - کارشناس ارشد حقوق عمومی، واحد تهران شمال، دانشگاه آزاد اسلامی
الکلمات المفتاحية: اسناد بین المللی, تعهد دولت, قوانین موضوعه, حق اشتغال شهروندان معلول,
ملخص المقالة :
حق اشتغال معلولان از یک سو بنا به ملاحظات شهروندی، دغدغه اکثر اسناد عام و خاص حقوق بشری، اعم از بینالمللی و منطقه‌ای قرار دارد و از دیگر سو، به دلیل مقتضیات خاص جسمی و ذهنی شهروندان ، ممکن است نیازمند تعهدشناسی ویژه از جانب دولت ها ، بنا به ملاحظات رفتاری و الزامات حمایتی باشد. در این میان، اصل برابری فرصت شغلی و اصل منع تبعیض که بنیادی‌ترین اصل در تمامی اسناد حقوق بشری و قوانین داخلی هستند، دولت را به مثابه نهادی مسئول و متعهد هدف می‌گیرد و بر آن است که تعهد دولت در زمینه حقوق معلولان با عنایت به موجه بودن تبعیض مثبت، مستلزم باز تفسیری از حقوق و تکالیف مربوطه است. در نظام حقوقی ایران به موجب قانون جامع حمایت جامع حمایت از حقوق معلولان تقریباً تمام ارگان‌ها و سازمان‌های دولتی، نیمه دولتی، نهادهای عمومی و انقلابی و حتی بعضاً خصوصی و غیرانتفاعی را ملزم به حمایت فرهنگی، اقتصادی، اجتماعی و آموزشی شهروندان معلول می‌نماید و به عنوان نخستین قانون که چنین نگاه وسیع و گسترده‌ای به مسائل معلولان دارد، دارای اهمیت است. . با وجود این، در اجرای سیاست ها وقوانین کاستی هایی از جمله در به کارگیری شهروندان معلول در مشاغلی که استعداد و توانایی انجامشان را دارند به خاطر نداشتن ظاهر مورد قبول جامعه، مشاهده می‌شود. از این رو نگارندگان در نوشتار حاضر،در تلاشند تا در پرتو قوانین موضوعه و تأکید بر تعهدات دولت، امکان بهره مند سازی شهروندان معلول را از حق اشتغال ایشان در جامعه، بسنجند.
_|بدی، سعیدرضا، آگاه، وحید، حقوق کار افراد دارای معلولیت در ایران: از نخستین تالشهای بینالمللی تا کار شایسته،
فصلنامه توانبخشی،)1391 ،)دوره سیزدهم، شماره اول، شماره مسلسل 51 ،صص 101-۸۸.
- ابراهیمی، محمد، )1392 ،)قواعد استاندارد درباره برابرسازی فرصتها برای معلوالن، تهران، مراکز جامعه معلولین ایران
- امیدی، رضا، غفاری، غالمرضا، )1390، )کیفیت زندگی شاخص توسعه اجتماعی، چاپ دوم، تهران، نشر شیرازه
- امیرارجمند، اردشیر، )13۸۶ ، )مجموعه اسناد بینالمللی حقوق بشر، چاپ دوم، تهران، انتشارات دانشگاه شهید بهشتی
- بهری خیاوی، بهمن، عابدینی،عبداهلل،اشتغال معلولین از منظر حقوق بینالملل، فصلنامه تحقیقات حقوقی
.109-142 صص، 3 شماره(،1397(،معاهده
- بیگدلی، محمدرضا، )1379 ،)حقوق کودک و حقوق کودکان معلول در قوانین داخلی و بینالمللی، تهران، پژوهشکده
کودکان استثنایی
- پروین، خیرااهلل، )1395 ،)حقوق بشر از نظر تا عمل، تهران، نشرمیزان.
- پروین، خیراهلل، حسن آبادی، مسعود، حق بر استخدام معلوالن در دستگاههای اجرایی ایران با تاکید بر بررسی موردی آرای
هیات عمومی دیوان عدالت اداری، فصلنامه حقوق اداری،)139۸ ، )سال ششم، شماره 1۸ ،صص 31-9.
- توسل نائینی، منوچهر، کاویار، میرحسین، تاملی بر حقوق معوالن از منظر کنوانسیون حقوق معلوالن و سایر اسناد بینالمللی،
اندیشههای حقوق خصوصی، )13۸7 ، )دوره 5 ،شماره 13 ،صص50-29.
- حسینی، سید حسن، صفری، فاطمه، معلولیت، فقر و طرد اجتماعی، فصلنامه رفاه اجتماعی،)13۸7 ، )شماره 31 ،صص 2۸4-
.2۶5
- رحمت الهی، حسین، آقامحمدآقایی، احسان، )1399 ،)دوره پیشرفته حقوق عمومی مکتب حقوق طبیعی و حقوق موضوعه
و آثار آن در ساختار قدرت و حقوق عمومی، تهران، انتشارات حقوقی مجد.
- السان، مصطفی، حقوق بشر و حقوق کارگران معلول در مقررات داخلی و بینالمللی، فصلنامه علمی پژوهشی رفاه اجتماعی،
)13۸3 ،)سال سوم، شماره 13 ،صص ۸0-57.
- طباطبایی سید احمد، نوری نشاط، سعید، تعهدات جمهوری اسالمی ایران در زمینه حقوق فرهنگی افراد معلول، مجله حقوق
.105-131 ،15 شماره، ۶ دوره(، 13۸۸( ،خصوصی
- عراقی، عزت اهلل، رنجبران، امیرحسین، )1391 ،)تحول حقوق بینالمللی کار، چاپ اول، تهران، موسسه کار و تأمین اجتماعی
- عمرانی، سلمان،بکشلو، رضا،محمدی، محمدرضا، ،تبعیض مثبت با تبعیض روا؟ تاملی بر مفهوم شناسی تبعیض در نظام
حقوقی ایران، فصلنامه حقوق اداری، )1401 ،)سال 9 ،شماره 30 ،صص 120-99.
- قاری سید فاطمی، سیدمحمد، تحول گفتمانی: حقها و آزادیهای معلوالن در آیینه حقوق بشر معاصر، مجله پژوهشهای
.1۸5-20۸ صص، 13 شماره، 7 دوره(، 13۸7( ،حقوقی
- قاری سیدفاطمی، سیدمحمد، )13۸7 ،)حقوق بشر در جهان معاصر، چاپ دوم، تهران، موسسه مطالعات و پژوهشهای
حقوقی شهر دانش
- مصفا، نسرین، اقدامات بینالمللی در حمایت از حقوق افراد دارای معلولیت، مجله دانشکده حقوق و علوم سیاسی، )13۸1 ،)
.253-270 صص، 5۸ شماره
فصلنامه دستاوردهای نوین در حقوق عمومی، سال سوم، شماره نهم، بهار 1403
19
- موسوی بافتی، عاطفه سادات، حقوق استخدامی و اجتماعی کارگران معلول در مقررات داخلی و اسناد بینالمللی، دانشگاه
مازندران، دانشکده حقوق و علوم سیاسی، 1394.
- موسوی، عاطفه، بررسی حقوق استخدامی معلوالن در مقررات داخلی با نگاهی به اسناد بینالمللی، مجله مطالعات علوم
سیاسی، حقوق و فقه، )139۶،)دوره 3 ،شماره 2/1 ،صص100-۸۸.
- نصیب، سید محمدحسین، جهانبین، سید عباداهلل، جهانبین، سید فخرالدین، نگرش بر وضعیت حقوق معلوالن در ایران )در
پرتو حمایتهای رفاهی و مدنی دولت، نشریه حقوق اساسی، )1390 ،)شماره 1۶ ،صص1۶۸-141.
- نوسباوم، مارتا، سن، آمارتیا )1400 ،)کیفیت زندگی، حسن فشارکی، تهران، نشر شیرازه.
- یوسفیان، الهام، تاملی بر قانون جامع حمایت از حقوق معلوالن در پرتو مقررات کنوانسیون حقوق اشخاص دارای معلولیت،
مجله پژوهشهای حقوقی،)13۸7 ،)دوره 7 ،شماره 13 ،صص219-209.
- Nubberger, Angelika, work, right to , international protecyion, max planck encyclopedia of
public international law ( online version, march 2007, para 37)
- OREILY, A, 2007, The right to decent work of persons whit disabilities, International
Labour office, Geneva|_
