حکمت وجود واسطه ها بین خالق و مخلوق

الموضوعات : کاوش های عقلی"

روح اله خدادادی ¹ , مصطفی خدادادنژاد ² , میثم پورفرج ³

1 - استادیار و عضو هیئت علمی گروه معارف اسلامی،دانشکده پزشکی، دانشگاه علوم پزشکی جندی شاپور اهواز،اهواز،ایران
2 - استادیار و عضو هیئت علمی گروه معارف اسلامی،دانشکده پزشکی، دانشگاه علوم پزشکی جندی شاپور اهواز،اهواز،ایران
3 - استادیار و عضو هیئت علمی گروه معارف اسلامی،دانشکده پزشکی، دانشگاه علوم پزشکی جندی شاپور اهواز،اهواز،ایران

تاريخ الإرسال : 23 السبت , شوال, 1444 تاريخ التأكيد : 19 الخميس , ذو القعدة, 1444 تاريخ الإصدار : 02 الإثنين , ذو القعدة, 1444

الکلمات المفتاحية: مخلوقء, توسل, حکمت, فعل خالق, واسطه ها,

ملخص المقالة :

از حقایق عالم هستی، وجود واسطه‌ها بین خدا و خلق است. در بسیاری از آیات قرآن و روایات به طور مفصل‌تری به وجود واسطه‌های مادی و معنوی (مانند فرشته‌‌ها) و نقش آنها اشاره شده و از عقل روح ،قلم و... به عنوان واسطه یاد شده است. موضوع حکمت واسطه‌ها و نقش آنها در عالم، جایگاهی ویژه و عالی در علوم اسلامی دارد. مفسران، متکلمان، فلاسفه و عرفا در لابه لای تالیفات خود و به طور غیر مستقل مباحث مختلفی در تبیین و بررسی این موضوع طرح کرده اند. این بحث مقدمه‌ای لازم برای حل بعضی دیگراز مسائل است. دانشمندان مسلمان به تبع قرآن و احادیث به این مسئله توجه کرده‌اند. بحث واسطه‌ها و نقش آنها در عالم و رابطه تأثیر آنها با فاعلیت خداوند، از اهمیت زیادی برخوردار می باشد. بسیاری از اشکالات وهابیان و وهابی مسلک‌ها با توضیح و تبیین این بحث حل می‌شود. دلیل این‌که وهابیان می‌گویند چرا با وجود خدای قادر به واسطه‌ها رو بیاوریم و چرا اصلاً به غیر خدا رو بیاوریم آن است که اینان بحث واسطه‌ها و نقش آنها را در عالم از نگاه آیات، روایات و عقل برای خویش حل نکرده‌اند. در این پژوهش بعد از تبیین انواع واسطه ها بین خداوند متعال و مخلوقات، درباره دلایل و حکمت های وجود این واسطه ها بحث کرده ایم.دلایل این‌که خداوند افعالش را از طریق واسطه‌ها انجام می‌دهد عبارتند از: عدم تحقق هدف خداوند از خلقت بدون برخی واسطه ها مثل انبیاء، معرفی عظمت مقام این واسطه ها برای ترغیب تمسک به آنها، نظامند بودن عالم هستی.

المصادر:

قرآن كریم
.6 قدسی، سید محی الدین،مالئکه در قران ، دانشگاه آزاد اسالمی فسا6831،
.3 نهایه الحکمه، طباطبایی، محمد حسین، موسسه نشر اسالمی، چاپ 61 6333هـ
.8 آموزش فلسفه، مصباح یزدی، محمد تقی، نشر بین الملل سازمان تبلیغات، چاپ اول، 6813
ش
.3 الحکمه المتعالیه فی االسفارالعقلیه االربعه، شیرازی، صدر الدین، دار احیاء الثراث العربی، بیروت
6838
.4 اعالم الدین، دیلمی، حسن، موسسه آل البیت »ع« 6383 هـ ق
.1 االختصاص، شیخ مفید، كنگره شیخ مفید، 6368 هـ ق
.1 تمهیدالقواعد، ابن تركه،علی بن محمد، موسسه ام القری چاپ اول، 6333 هـ
.3 الخصال، صدوق، ابی جعفر، انتشارات جامعه المدرسین 6388 هـ
1. الذخیره فی علم الکالم، علم الهدی، سید مرتضی، موسسه نشر اسالمی، 6366 هـ
.68 الرسائل التوحیدیه، طباطبایی، محمد حسین، موسسه النعمان 6361 هـ
.66 الصراط المستقیم، نباطی، علی بن یوسف، كتابخانه حیدریه، 6833 هـ ق
.63 المحاسن، برقی، بن محمد، دار الکتب االسالمیه، ،6816 هـ ق
.68 المیزان فی تفسیر القرآن، طباطبایی، محمد حسین، دفتر انتشارات اسالمی، 6361هـ
.63 امالی، شیخ طوسی،محمدبن حسن، انتشارات دار الثقافه قم، 6363 هـ
.64 ایضاح الحکمه، ربانی گلپایگانی، علی، انتشارات اشراق، چاپ اول
.61 باب الحادی عشر، حلی،علی بن مطهر، مترجم محسن صدر رضوانی، چاپ قائم، اول
فصلنامة علمی کاوشهاي عقلی، مقاله پژوهشی، سال دوم، شمارة اول، فصل بهار ، 0422ص002-031 / 031
.61 بحار االنوار، مجلسی، محمد باقر، موسسه الوفاء بیروت، 6383 هـ
.63 تحریر تمهید القواعد، جوادی عبد اهلل، انتشارات الزهرا، چاپ اول 6816 ش
.61 تفسیر ابی مسعود، العمادی، محمد بن محمد، دار الکتب العلیمه، 6111 م
.38 التوحید، شیخ صدوق، ابی جعفر، انتشارات جامعه مدرسین، 6813 هـ ق
.36 جامع االخبار، شعیری، تاج الدین، انتشارات رضی، 6818 هـ ش
.33 دروس شرح منظومه، انصاری شیرازی، یحیی، موسسه بوستان كتاب، چاپ اول، 6834 ش
.38 سیره پیامبران در قرآن، جوادی، عبداهلل، انتشارات اسراء 6811 ش
.33 شرح اصول كافی، شیرازی صدر الدین، پژوهشگاه علوم انسانی6838، ش
.34 شرح المنظومه، سبزواری مال هادی، تحقیق، حسن زاده املی، نشر ناب، چاپ اول
.31 شرح نهایـةالحکمه، شیروانی، علی، انتشارات دفتر تبلیغات اسالمی، چاپ پنجم، 6838ش
.31 شرح فصوص الحکم، قیصری داوود، تحقیق حسن زاده آملی، بوستان كتاب چاپ اول 6333
.33 شرح فصوص الحکم، جندی، مؤید الدین، بوستان كتاب چاپ دوم
.31 علوم قرآنی، معرفت، محمد هادی، انتشارات التمهید، چاپ اول 6813
.88 كاملالزیارات، قمی ابن قولویه، انتشارات مرتضویه، نجف 6841 هـ ق
86. كشفالمرادفیشرح تجرید العقائد، عالمه حلی، موسسهامامصادق»ع«، چاپدوم 6833ش
.83 كفایه االثر، خراز قمی، علی بن محمد انتشارات بیدار، 6386 هـ ق
.88 مرآهالعقول فی اخبارالرسول، مجلسی، محمدباقر، دارالکتباالسالمیه، چاپ دوم، 6818 ش
.83 مستدرك الوسائل، محدث نوری،حسین بن محمد تقی، موسسه آل البیت »ع« 6383 هـ
.84 من الیحضره الفقیه، شیخ صدوق، مکتبه صدوق 6813 ق طهران
.81 نهایه الحکمه، طباطبایی، محمد حسین، موسسه نشر اسالمی، چاپ 61 6333هـ