بازتاب حکمت ایران باستان بر زیبایی و عشق عرفانی سهروردی با تکیه بر زیباییشناسی
الموضوعات : کاوش های عقلی"
1 - استادیار گروه هنر، واحد اهواز، دانشگاه آزاد اسلامی، اهواز، ایران
الکلمات المفتاحية: سهروردی, عشق عرفانی, حکمت, زیباییشناسی, هنر, فلسفه,
ملخص المقالة :
چکیده حکمت و فلسفه در ایران، از قدمت کهنی، برخوردار است. در ایران باستان، به‌ویژه در عهد خسرو انوشیروان، تلاش زیادی برای توسعه فلسفه و حکمت در ایران انجام گرفت. با آمدن اسلام به ایران نیز این روند تداوم پیدا کرد تا به سهروردی رسید. سهروردی، عامل پیوند بین فلسفه یونان باستان، ایران باستان و فلسفه اسلام است. او با دسترسی به منابع کهن، به‌ویژه اوستای زرتشت و شاهنامه فردوسی، پیوند قابل تأملی بین فلسفه شرق و غرب به وجود آورد. سهروردی به عنوان احیاگرِ حکمت ایران باستان، با آگاهی کامل از اندیشه فلسفی ایرانیان، تفسیری عرفانی از شخصیت و کردار پهلوانان اساطیری ایران، مانند: کیخسرو، فریدون و کیومرث ارائه می‌دهد. همچنین، توجه ویژه سهروردی به نورالانوار، مبیّن انس وی با قرآن و فرهنگ ایران باستان است. وصفی که سهروردی از زرتشت و مفاهیم زرتشتی در زمینه توجه به نور، آتش، فرّ ایزدی، تقسیم عالم به دو بخش مینوی و گیتی، و همچنین فرشتگان زرتشتی ارائه می‌دهد، به‌وضوح، بیان‌گر میزان تأثیرپذیری او از حکمت ایران باستان است. در بحث زیباییشناسی، سهروردی به تمام جنبه‌های کارکرد اخلاقی عالم مثال زیبایی و عشق ومعرفت‌شناسی توجه ویژه‌ای دارد. که می‌توان بااحتیاط آنها را علم ویژه منبعث از زیباییشناسی به‌حساب آورد. در این پژوهش تلاش بر این است که بازتاب حکمت ایران باستان و بر زیبایی و عشق عرفانی سهروردی با تکیه بر فلسفه زیباییشناسی، مورد بررسی قرار دهد.
- اردالن، نادر؛ بختیار، الله، )1633(، حس وحدت، سنت عرفانی در معماری ایرانی، ترجمه حمید
شاهرخ، تهران: نشر خاک.
- اسفندیاری، سیمین، )1622(، »تطبیق زیباییشناسی در فلسفه افالطون و دکارت« نشریه فلسفه،
شماره ،1 بهار و تابستان .1622
- افالطون، )1633(، دوره آثار افالطون، ترجمه محمد حسن لطفی، تهران: خوارزمی.
- افالطون، )1633(، مجموعه آثار، ترجمه محمد حسن لطفی و رضا کاویانی، تهران: خوارزمی.
- برکشلی، مهدی، )2766(، اندیشه های علمی فارابی درباره موسیقی، تهران: فرهنگستان ادب و
هنر ایران.
- بلخاری قهی، حسن، )1633(، مبانی عرفان هنر و معماری اسالمی، دفتر اول و دوم: وحدت
وجود وحدت شهود، کیمیای خیال، تهران: سازمان تبلیغات اسالمی حوزه هنری سوره مهر.
- بورکهات، تیتوس، )1662(، »نظری به اصول و فلسفه هنر اسالمی«، ترجمه غالمرضا اعوانی،
در مبانی هنر معنوی: مجموعه مقاالت، تهران: چاپ دفتر مطالعات دینی هنر.
- بهار، مهرداد، )1631(، پژوهشی در اساطیر ایران، تهران: انتشارات آگاه.
- پاکباز، روئین، )1661(، در جستجوی زبان نو، )تحلیل از سیر تحول هنر نقاشی در عصر جدید(،
تهران: موسسة انتشارات نگاه.
فصلنامة علمی کاوشهای عقلی، مقاله پژوهشی، سال دوم، شمارة اول، فصل بهار ، 0422ص44-97 / 99
- پاکباز، روئین، )1631(، دایره المعارف هنر، )نقاشی،پیکره سازی،گرافیک(، تهران:فرهنگ معاصر.
- پورنامداریان، تقی، )1621(، رمز و داستآنهای رمزی در ادب فارسی: تحلیلی از داستآنهای
عرفانی فلسفی ابنسینا و سهروردی، تهران: علمی و فرهنگی.
- توحیدی، ابوحیان، )1633(، المقاسبات، حققه و قدم له محمد توفیق حسین، تهران: مرکز نشر
دانشگاهی. - تولستوی، لئون، )1666(، هنر چیست؟، ترجمه کاوه دهگان، تهران: موسسه انتشارات
امیر کبیر.
- حکمت، نصراهلل، )1631(، حکمت و هنر در عرفان ابن عربی: عشق، زیبایی و حیرت، تهران:
فرهنگستان هنر.
- رجبی، محمدعلی؛ خوشنظر، رحیم، )1636(، »حکمت نوری و تأثیر آن بر نگارگری ایرانی«،
کتاب ماه، هُنر، شماره،116 خرداد.1636
- رضی، هاشم، )1626(، حکمت خسروانی، سیر تطبیقی فلسفه و حکمت و عرفان در ایران
باستان از زرتشت تا سهروردی و استمرار آن تا امروز، تهران: انتشارات بهجت.
- سارتر، ژان پل، )1623(، زیبایی شناسی، ترجمه، رضا شیرمرز، تهران، نشر قطره، چاپ اول.
- سهروردی، شهابالدین، )1631(، حکمت اشراق، شرح و ترجمه سید جعفر سجادی، تهران:
دانشگاه تهران.
- سهروردی، شهابالدین، )1662(، مجموعه مصنفات شیخ اشراق، جلدهای ،1-6 به کوشش
سید حسین نصر، با مقدمه هانری کوربن، تهران: مؤسسه مطالعات و تحقیقات فرهنگی.
- سهروردی، شهابالدین، )1632(، حکمتاشراق جلد 1،2 گزارش، شرح و سنجش دستگاه
فلسفی، سید یداهلل یزدانپناه، قم: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه؛ تهران: سازمان مطالعه و تدوین کتب
علوم انسانی دانشگاهها )سمت(، مرکز تحقیق و توسعه علوم انسانی.
- شارپ، نورمن، )1631(، فرمانهای شاهنشاهان هخامنشی، شیراز: دانشگاه شیراز.
- شفیعی، فاطمه، فاضلی، علیرضا، )1622(، »زیبایی و شأن وجودی آن نزد سهروردی«،
پژوهشهای هستی شناختی، سال دوم، شماره،6 بهار و تابستان ،22 صص -122 .131
گیالنی / بازتاب حکمت ایران باستان بر زیبایی و عشق عرفانی سهروردی با تکیه بر زیباییشناسی
- عبدالباقی، محمد فؤاد، )1661(، المعجم الفهرست اللفاظ القرآن الکریم، تهران: نشر
- غزالی، ابی حامد محمد بن محمد، )1631(، کیمیای سعادت: نمونه کمنظیر نثر و شیوه نگارش
اخالق در سدة پنجم هجری، ج،1 تصحیح احمد آرام، تهران: کتابخانه مرکزی.
- فهیمی فر، علی اصغر، )1623(، تسالی زیبایی، مباحثی در فلسفه هنر، تهران: دانشکدة صدا و
سیمای جمهوری اسالمی ایران.
- قرآن کریم
- کمالی زاده، طاهره، )1632(، مبانی حکمی هنر و زیبایی از دیدگاه شهابالدین سهروردی،
تهران: مؤسسه تألیف، ترجمه و نشر آثار هنری »متن«.
- کِوُرکیان، ا.م.و سیکر،ژ.ب، )1666(، باغ های خیال، ترجمه: پرویز مرزبان، تهران: فرزان.
- معتمدی، احمدرضا، )1622(، » نقد افالطون بر رئالیسم در هنر«، فصلنامه راهبرد، شماره ،33
بهار .1622
¬¬¬¬¬¬¬¬¬¬¬¬- مولوی، جاللالدین محمد بن محمد، )1663(، مثنوی معنوی، تصحیح
رینولد الین نیکلسن تصحیح مجدّد و ترجمه: حسن الهوتی، تهران: انتشارات علمی و فرهنگی
- نصر، سید حسین، )1632(، »تصوف و تأثیر آن در موسیقی«، جاودان خرد )مجموعه مقاالت(،
به اهتمام سید حسن حسینی، تهران: سروش.
- نصر، سید حسین، )1631(، سه حکیم مسلمان، مترجم احمد آرام، تهران: شرکت انتشارات
علمی و فرهنگی.
- نصر، سید حسین، )1621(، معرفت امر قدسی، ترجمه: فرزاد حاجی میرزائی، تهران: نشر فرزان
روز.
- نقی زاده، محمد، )1631(، مبانی هنر دینی در فرهنگ اسالمی )مبانی و نظام فکری(، تهران: دفتر
نشر فرهنگ اسالمی.
- نیون، اریک، )1666(، معنی زیبایی، ترجمه: پرویز مرزبان، تهران: شرکت انتشارات علمی
فرهنگی.
فصلنامة علمی کاوشهای عقلی، مقاله پژوهشی، سال دوم، شمارة اول، فصل بهار ، 0422ص44-97 / 97
- همتی، زهرا، )1633(، »رنگ احساس درونی مرا بیان میکند«، هنرهای تجسمی، شماره
.11،163
