کلیشه زن شرقی در داستان زقاق المدق نجیب محفوظ

الموضوعات :

کامران قدوسی ¹ (استادیار گروه فقه و حقوق، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد شهرکرد)
طاهره نادری ² (استادیار گروه فقه و حقوق، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد شهرکردرر)

تاريخ الإرسال : 03 الجمعة , ذو القعدة, 1435 تاريخ التأكيد : 12 الأحد , ربيع الثاني, 1436 تاريخ الإصدار : 23 الخميس , رجب, 1435

الکلمات المفتاحية: تصویر, نجیب محفوظ, Naguib Mahfouz, pictures, کلیشه, زن شرقی, زقاق المدق, stereotype, Oriental women, Zoqaq Almadaq,

ملخص المقالة :

در عصر زندگی نجیب محفوظ که استعمار سلطهگری میکند مفهوم ملی و فرهنگی از بین رفته و نویسندگی مدرن و شرق شناسی رایج گردیده و جهان کفر و سکولار با حاکمیت اندیشه صهیونسم و دنیای غرب، آسیبی جدی بر فرهنگ مشرق زمین به حساب میآید. نجیب محفوظ هم شاید تحت تأثیر اندیشه‌های استعمارگرانه و کلیشه‌ای غرب نسبت به زنان شرقی، مشهورترین داستان خود را با نگاهی به طبقه متوسط و ضعیف جامعه نگاشته است. و در این داستان با بهرهگیری از شخصیت‌های زنانه، دنیایی را به تصویر می‌کشد که اگرچه برای مخاطب شرقی چندان بیگانه نیست اما وجود دیدگاههای منفی در آنها موج می زند. این نوشتار در پی آن است که با بررسی شخصیت‌ها و تصاویر زنان شرقی در داستان (زقاق المدق) صحته‌ها و تصاویر کلی موجود در داستان را نیز متأثر از شخصیت های یادشده مورد توجه قرار دهد و سیر طبیعی مقاله به آنجا خواهد رسید که بدانیم ترسیم تصاویر شخصیت های یادشده کاملا متأثر از اندیشه‌های استعمارگران غربی بوده است.

المصادر:

1-  بستانی، محمود، 1371، اسلام و هنر، ترجمه حسین صابری، جلد اول، انتشارات آستان قدس رضوی. مشهد

2-  حمود، ماجده؛1390، رویکردهای کاربردی در ادبیات تطبیقی، ترجمه مجتبی شاهسونی، روزگار، چاپ اول، تهران

3-  سعید، ادوارد،1371، شرق شناسی، ترجمه عبدالرحیم گواهی، چاپ اول، دفتر نشر فرهنگ اسلامی، تهران

4-  عبدی، صلاح الدین وشهلا زمانی، 1390، شخصیت پردازی زن درادبیات داستانی، مجله زن در فرهنگ و هنر، دوره 2، شماره 3، صص116-97

5-  کنگرانی، منیژه،1391، از شمایل شناسی تا آیکونولوژی، مجله سوره اندیشه، سال چهارم، ضمیمه 64

6-  لاج؛ دیوید، 1388، هنر داستان نویسی، ترجمه رضا رضایی، چاپ اول، نشر نی، تهران

7-  محفوظ، نجیب؛ 1371، شرارت شیطان و شش داستان دیگر، ترجمه محمد جواهر کلام، نشر سکه

8-  ـــــــــــــــ؛ 1378، کوچه مدق، ترجمه محمد رضا مرعشی پور، چاپ اول، نیلوفر، تهران

9-  مک آلیستر، ملانی، 1385، شرق شناسی و ادوارد سعید، ترجمه سبحان رضایی، مجله شرق، سال دوم، شماره 846

10- میر صادقی، میمننت؛ 1377، واژه نامه هنر شاعری، چاپ اول، مهناز، تهران

11-  وودز جان و الکس بارنا، 1392، کلیشه ها چگونه کار می کنند، ترجمه فرزانه سالمی، راسخون، تهران