بررسی و تحلیل کارکرد پی‌رفت‌ها در منظومة مجنون و لیلی اثر امیرخسرو دهلوی از دیدگاه رولان بارت

الموضوعات :

شهلا ایرانپور ¹ , مریم محمودی ² , پریسا داوری ³

1 - دانشجوی دکتری زبان و ادبیات فارسی، واحد دهاقان، دانشگاه آزاد اسلامی، دهاقان، ‌ایران.
2 - دانشیار زبان و ادبیات فارسی، واحد دهاقان، دانشگاه آزاد اسلامی، دهاقان، ایران.
3 - استادیار زبان و ادبیات فارسی، واحد دهاقان، دانشگاه آزاد اسلامی،‌ دهاقان، ایران.

تاريخ الإرسال : 29 السبت , ربيع الأول, 1445 تاريخ التأكيد : 02 الجمعة , ذو القعدة, 1445 تاريخ الإصدار : 24 الأربعاء , صفر, 1446

الکلمات المفتاحية: امیر خسرو دهلوی, مجنون و لیلی, روایت شناسی, رولان بارت, پیرفت, کارکرد,

ملخص المقالة :

در ساختارگرایی از نظریة زبانی در زمینة موضوعات و فعالیت‌های غیرزبانی استفاده می‌شود. روایت-شناسی یکی از جنبه‌های موفقیت ساختارگرایانْ محسوب می‌شود. یک تحلیل ساختارگرا با بررسی عناصر روایی و قوانین ترکیب آن ساختار حاکم بر اشکال روایی را مشخص می‌کند. روایت و کیفیت آن از دید نظریه‌پرداز ادبی فرانسه، رولان بارت مبتنی بر سه عنصر کارکرد، کنش و روایت است. در این میان، آثار روایی شاعر و عارف پارسی‌زبان هند، امیر خسرو دهلوی از جمله مجنون و لیلی را می‌توان با کمک نظریه‌های جدید نقد مانند نظریة مذکور بارت بررسی و تحلیل کرد. در این مقاله که با روش توصیفی- تحلیلی و رویکرد روایت‌شناختی انجام شده، از نظریة رولان بارت در بعد کارکرد به منظور مطالعة منظومة مجنون و لیلی استفاده شده است. نتایج این تحقیق نشان می‌دهد که اثر امیرخسرو دهلوی قابلیت تطبیق با نظریة بارت را دارد و این مطابقت مفاهیم نهفته در متن و زیبایی‌های آن را نمایان‌تر می‌کند. در منظومة روایی مجنون و لیلی دو کارکرد عمدة توزیعی – خود شامل بنیادین و کنشیار- و ترکیبی، به یاری هم متن کاملی را شکل می‌دهند. در داستان این شعر سیزده پی‌رفت با کارکرد بنیادین یا هسته‌ای حضور دارند که عبارتند از: تولد قیس(مجنون)، رفتن قیس(مجنون) به مکتبخانه، عشق قیس(مجنون) و لیلی، برملا

المصادر:

منابع
- آلن، گراهام (1385) رولان بارت. ترجمه پیام یزدانجو، تهران: نشر مرکز.
- اسکولز، رابرت (1383) درآمدی بر ساختارگرایی در ادبیّات، ترجمۀ فرزانه طاهری، تهران: آگاه، چاپ دوم.
-امیر خسرو دهلوی (1362) خمسه، تصحیح امیر احمد اشرفی، تهران: شقایق
-ایگلتون، تری (1388) پیش درآمدی بر نظریۀ ادبی، ترجمه عباس مخبر،چاپ پنجم،تهران:مرکز
-بارت، رولان (1400) درآمدی بر تحلیل ساختاری روایت¬ها و کشتی با فرشته، ترجمه محمد راغب، تهران: ققنوس
- بارت، شکلوفسکی و دیگران (1388) گزیده مقالات روایت، گردآوری مارتین مکوئیلان، ترجمۀ فتّاح محمّدی، تهران: مینوی خرد.
- برتنس، هانس (1384) مبانی نظریّه ادبی، ترجمۀ محمدرضا ابوالقاسمی، تهران: ماهی.
- پاشایی، محمد رضا؛ کجانی حصاری، حجت (۱۳۹۸) «تحلیل روایی نمایشنامه ایرانیان اثر آیسخیلوس بر مبنای دیدگاه ساختاری رولان بارت»، زبان پژوهی، سال 11، شمارة 33، صص84-104.
-پراپ، ولادیمیر (1386) ریخت¬شناسی قصه¬های پریان، ترجمه فریدون بدره¬ای، چ2، تهران: انتشارات توس‌.
- ترکمانی، حسینعلی، شکوری، مجتبی، مهیمنی، بازیار(1396) «تحلیل روایت¬شناختی سورة نوح (ع) ‏بر مبنای دیدگاه رولان بارت و ژرار ژنت»، پژوهش¬های ادبی- قرآنی، دورة 5، شمارة 3، صص 91-116.
- تودوروف، تزوتان (1382) بوطيقاي ساختارگرا، ترجمة محمد نبوي، تهران: آگه.
-تولان، مایکل (1383) درآمدی بر روایت، ترجمه ابوالفضل حری، تهران: انتشارات فارابی.
- جامی، عبدالرحمان (1382) بهارستان، تهران:پیک فرهنگ.
- چتمن، سیمور (1384) «داستان و متن: ساختار روایی در ادبیات داستانی و فیلم»، ترجمة ابوالفضل حری، کتاب ماه ادبیات و فلسفه، سال9، شمارۀ، 97، صص 60-65.
-ریپکا،یان (1382) تاریخ ادبیات ایران، ترجمه دکتر ابوالقاسم سرّی، جلد اول، تهران: سخن.
- ستاری، جلال (1366) حالات عشق مجنون، توس، تهران.
- سيرجاني، سعيد (1386) سيماي دو زن. چاپ يازدهم، تهران: نشرپيكان.
- صفیئی، کامبیز (1388) «کاربرد تحليلِ ساختاري روايت: تحليل روايي نمايشنامه ملاقات بانوي سالخورده اثر فريدريش دورنمات با تکيه بر ديدگاه رولان بارت»، مطالعات ادبیات تطبیقی، سال 3، شمارة 11، صص145- 166.
- فلکی، محمود (1382) روایت داستان (تئوری¬های پایه¬ای داستان¬نویسی)، تهران: بازتاب نگار.
- میرصادقی، جمال(1385) عناصر داستان، تهران: سخن.
- وكيلي¬فرد، اميررضا و زهراسادات حسيني(1396) «درك متون كهن روايي فارسي با راهبرد نگاشت داستاني با تكيه بر كليه و دمنه»، كهن¬نامه ادب پارسي، سال 8، شمارة 3، صص 105-125.
- هادی¬خواه، فاطمه، اسفندیارپور، هوشمند، یوسفی¬پور کرمانی، پوران (1402) «ساختار روایت در آثار نظامی براساس نظریة رولان بارت»، سبک¬شناسی متون نظم و نثر فارسی، شمارة 84، صص 57-75.
- هارلند، ريچارد(1381) «درآمدي تاريخي بر نظرية ادبي از افلاطون تا بارت»، ترجمة علي معصومي، ناهيد اسلامي و غلامرضا امامي، تهران: چشمه.
-یوسفی¬پور، پوران (1397) «نقد و تحلیل پی¬رفت در منظومة غنایی مجنون و لیلی امیرخسرو دهلوی»، جستارنامة ادبیات تطبیقی، شمارة 3، صص 61-79.
- یونسی، ابراهیم (1365) هنر داستان¬نویسی، تهران: سهروردی، چ چهارم.

Sources
- Allen, Graham (1385) Roland Barthes. Translated by Payam Yazdanjou, Tehran: Center Publishing.
- Scholes, Robert (1383) Dramatī bir Sakhtārgrayi dar Adabiyat, translated by Farzaneh Taheri, Tehran: Agah, Chap Dom.
- Amir Khosrow Dehlawi (1362) Khamsah, edited by Amir Ahmad Ashrafi, Tehran: Shaqayeq - Eagleton, Three (1388) What is Dramatized in Literary Theory, translated by Abbas Mokhber, Chap Najm, Tehran: Center - Barthes, Roland (1400). ) Dramadi for analysis I will choose a novel, translated by Muhammad Ragheb, Tehran: Qaqnus-Bart, Shklovsky and Degran (1388) Gazideh, articles of the novel, Gardawari Martin McQuillan, translated by Fattah Mohammadi, Tehran: Minavi Khord .
- Bertens, Hans (1384) Buildings of Literary Theory, translated by Muhammad Reza Abul-Qasimi, Tehran: What is it.
- Pashaei, Muhammad Reza; Kajani Hisari, Hajjat (1398) “Analysis of two Iranian novels based on the influence of Aeschylus based on Didgah Sakhtari and Roland Barthes,” Zaban Pzohi, Sal 11, Shamara 33, pp. 84-104.
-Prap, Vladimir (1386) Rekht-e-Shanasi, the Story of Hi-Prian, translated by Fereydoun Badrah, vol. 2, Tehran: Tus Publications.
- Turkmani, Hussein Ali, Shukuri, Mojtaba, Muhaymini, Baziar (1396) “Analysis of the Narration of Surat Noah (peace be upon him) based on the principles of Didgah, Roland Barthes, and Gerard Gant,” Qur’anic Literary Studies, a course 5, Shamara 3, ff 91-116.
- Todorov, Tzotan (1382) Butiqai Sakhtargra, translated by Muhammad Nabavi, Tehran: Agha.
Tolan, Michael (1383) Dramadi Bar Rawayat, translated by Abul-Fadl Hurri, Tehran: Farabi Publications.
- Jami, Abd al-Rahman (1382) Baharestan, Tehran: Bey Farhang.
- Chetman, Seymour (1384) “Dastani and Matn: I will choose a novel from Dastani literature and a film”, translated by Abul Fadl Hurri, Book of Literature and Philosophy, Sal 9, Shamara, 97, pp. 60-65.
- Rebecca, Yan (1382) History of Iranian Literature, translated by Dr. Abul-Qasim Sari, first volume, Tehran: Sakhn.
- Sattari, Jalal (1366) Cases of Crazy Love, Tus, Tehran.
- Sirjani, Said (1386) Simai Du Zen. Chap Yazdham, Tehran: Sharpekan.
- Safi’i, Cambys (1388) “A comprehensive analysis of Sakhtari’s novel: A narrative analysis of the novels of Banawi Salkhurdeh, according to Friedrich Dürrenmatt, based on the words of Roland Barthes,” Applied Literary Reviews, Sal 3, Shamara 11, pp. 145-166. - Falaki, Mahmoud (1 382 ) Dastan’s novel (Ta’wari hay bayah a dastan nawisi), Tehran: Baztab Nagar.
- Mirsadeghi, Jamal (1385) Elements of Dastan, Tehran: Sakhn.
- Vakilifard, Amirreza and Zahrasadat Hosseini (1396) “A Compendium of the Texts of a Persian Novelist, by Rahbard Naghasht Dastani, by Takiyeh Bar Kulliyya wa Dimna,” “Kohnama Parsi Literature”, Sal 8, Shamara 3, pp. 105-125.
- Hadi Khwah, Fatima, Esfandiarpour, Houshmand, Yusufipour Kermani, Puran (1402) “I will choose a novel based on the works of Nizami Brassas and the theory of Roland Barthes”, Sabak Shinasi Texts of Persian Prose and Prose, Shamara 84, pp. 57-75.
- Harland, Richard (1381) “Historical Dramatism and Literary Theory as Plato Parts”, translated by Ali Masoumi, Nahid Islami and Gholamreza Emami, Tehran: Cheshmeh.
-Youssefipour, Poran (1397) “Criticism and Analysis of the System of the Songs of Majnun and Layla Amirkhosrow Dehlawi,” Jastarnameh Applied Literature, Shamara 3, pp. 61-79.
- Younesi, Ibrahim (1365) Hanar Dastan-Nawisi, Tehran: Suhrawardi, Chaharam.