تحلیل روان‌شناختی شخصیتهای قصه‌ی اولدوز و کلاغ‌ها با تکیه بر نظریه‌ی "فروید، یونگ وآدلر"
الموضوعات :
فرشته احمدی
1
(گروه آموزشی زبان و ادبیات فارسی دانشگاه یاسوج)
یوسف نیک‌روز
2
(گروه اموزشی زبان و ادبیات فارسی دانشگاه یاسوج)
الکلمات المفتاحية: روان‌کاوی, فروید, آدلر, یونگ, نقد روان‌شناختی,
ملخص المقالة :
آثار ادبیات کودک در شعر و نثر همچون آثار ادبی بزرگسالان می‌تواند از جنبه‌های گوناگون، مطالعه و بررسی شود. قصه‌های کودکان در روایت معمولاً ساده است و دریافت آن به آسانی صورت می‌گیرد، اما در زیر ساخت می‌تواند سرشار از نکات روان‌شناختی و تأویل پذیر در حوزه‌ی علم روان‌شناسی باشد. ادبیات کودک بستری مناسب برای طرح غیرمستقیم مسائل روان‌شناسی است؛ چرا که ناخودآگاه کودک را مخاطب قرار می‌دهد و با جایگزین کردن مسائل روانی مثبت با منفی، او را برای رویارویی با جهان بیرون آماده می‌کند. نقد روان‌شناختی یکی از شاخه‌هایی است که می‌تواند در کنار دیگر شیوه‌های نقد، سرنخ‌های بسیاری را برای فهمیدن و حل مسائل و معماهای یک اثر در اختیارمان قرار دهد.به این منظور، در این مقاله ابتدا مقدمه‌ای درباره‌ی اهمیت و جایگاه نقد روان‌شناختی و ارائه‌ی نظریات صاحب‌نظران در این‌باره مطرح گردید، سپس به پیشینه علمی پژوهش و تحقیقات صورت گرفته پرداخته شده است. در ادامه خلاصه‌ای از قصه‌ی اولدوز و کلاغ‌ها آورده‌ایم؛ و پس از تبیین نظر فروید، یونگ و آدلر به طور جداگانه به نقد و تحلیل روان‌شناختی شخصیتهای قصه پرداخته‌ایم. نتایج این پژوهش نشان می‌دهد که آرای فروید همچون مکانیسم‌های دفاعی، کهن‌الگوهای یونگ و مفاهیم عقده‌ی حقارت طبق نظریه‌ی آدلر در شخصیتهای قصه تبلور یافته است. این نقد و تحلیل حاکی از آن است که در ژرفای قصه‌های کودکان و به ویژه قصه‌ی مورد بحث ظرفیت نقد روان‌شناختی نهفته است و می‌توان برای پی بردن به ژرفای عمیق شخصیت آن‌ها از این نوع نقد بهره برد.
منابع
آدلر، آلفرد(1370) «روان‌شناسی شخصیت»، ترجمه‌ی حسن زمانی و شرف شاهی، تهران، تصویر.
اتونی،بهروز(1390) «پاگشایی قهرمان در حماسه‌های اسطوره‌ای،ادب پژوهی»، شماره 16، صص105-81.
اسپربر، مانس(1379) تحلیل روان‌شناختی استبداد و خودکامگی، ترجمه‌ی دکتر علی صاحبی، تهران، انتشارات ادب و دانش.
اقبالی،ابراهیم و قمری گیوی، حسین و مرادی، سکینه(1386) «تحلیل داستان سیاوش بر پایه‌ی نظریات یونگ»، فصل‌نامه‌ی پژوهش زبان و ادبیات فارسی، شماره 8، صص85-69.
بهرنگی،صمد(1395) قصه‌های بهرنگ، چاپ چهارم، تهران، انتشارات نگاه.
پاینده، حسین و صنعتی، محمد(1386) «نقد روان‌کاوانه»، پنجمین نشست مرکز تحقیقات زبان و ادبیات فارسی دانشگاه تربیت مدرس تهران، خبرگزاری اینترنتی فارسwww.farsnews.
پور افکاری،نصرت الله(1373) فرهنگ جامع ران‌شناسی- روان‌پزشکی، چاپ1، تهران، علمی فرهنگی.
تایسن، لوییس(1387) «نظریه‌های نقد ادبی معاصر»، ترجمه‌ی مازیار حسین زاده، تهران، نگاه امروز.
جونز، ارنست(1350) اصول روان‌کاوی، ترجمه‌ی هاشم رضی، تهران، انتشارات نگاه.
دادستان، پریرخ(1382) روان‌شناسی مرضی تحولی: از کودکی تا بزرگسالی، چاپ پنجم، تهران، سمت.
ستاری، جلال(1348) «سه مفهوم اساسی در روان‌شناسی یونگ(عقده و صور نوعی و نماد»، نشریه جامعه‌شناسی و علوم اجتماعی، شماره2، صص150-127.
شاملو، سعید(1374) مکتب‌ها و نظریه‌ها در روان‌شناسی شخصیت، چاپ پنجم،تهران، نشر رشد
شمیسا، سیروس(1383) نقد ادبی، چاپ چهارم، تهران، فردوسی
شولتز،دوان(1386) روان‌شناسی کمال(الگوهای شخصیت سالم)، ترجمه‌ی گیتی خوشدل، تهران، پیکان.
فریدا، فوردهام(1388) مقدمه‌ای بر روان‌شناسی یونگ، چاپ اول، ترجمه‌ی حسین یعقوب پور، تهران، انتشارات اوجا.
فروید، زیگموند(1381) پنج گفتار در بیان روان‌کاوی، ترجمه‌ی فرشاد امانی نیا، اصفهان، نقش خورشید.
فروید، زیگموند(1382) «شرحی کوتاه درباره‌ی روان‌کاوی و جرم‌شناسی»، مجله ارغنون، شماره 21، صص39-21.
فریزر، جیمز جرج(1383) شاخه زرین، ترجمه‌ی کاظم فیروزمند، تهران، آگاه.
کارور، چارلز.اس و مایکل.اف، شمایر(1375) نظریه‌های شخصیت، ترجمه‌ی احمد رضوانی، مشهد، انتشارات آستان قدس رضوی.
کریمی، یوسف(1373) روان‌شناسی شخصیت، تهران، دانشگاه پیام نور.
گورین، ویلفرد آل و دیگران(1370) راهنمای رویکردهای نقد ادبی، ترجمه‌ی زهرا میهن خواه، تهران، اطلاعات.
مکاریک(1383) دانش‌نامه نظریه‌های ادبی، ترجمه‌ی مهران مهاجر و محمد نبوی، تهران، آگه
منصور، محمود(1358) احساس کهتری، تهران: رشد.
ولک، رنه و آوستن، وارن(1382) نظریه ادبیات، چاپ اول، ترجمه‌ی ضیاء موحد و پرویز مهاجر، تهران، علمی فرهنگی.
هندرسن، جوزف لوییس(1386) انسان و اسطوره‌هایش، چاپ اول، ترجمه‌ی حسن اکبریان طبری، تهران، دایره.
یاوری، حورا(1386) روان‌کاوی و ادبیات(دو متن دو جهان دو انسان)، تهران، نشر تاریخ ایران.
یونگ، کارل گوستاو(1383) روان‌شناسی ضمیر ناخودآگاه، چاپ سوم، ترجمه‌ی محمدعلی امیری، تهران، علمی فرهنگی.
یونگ، کارل گوستاو(1386) چهار صورت مثالی(مادر، ولادت مجدد، روح مکار)، چاپ اول، ترجمه‌ی پروین فرامرزی، مشهد، انتشارات آستان قدس رضوی.
Carducci, Bernardo J. (2009). The Psychology of Personality: Viewpoints Reserch, and Applications, Edition: 2, Bhackwell.
Mosak, Harold; Michael .P. Maniacci, (1999). A Primer of Adlerian Psychology. (The analytic – behavioral – conitive psychology Adler). London: Routledge.
_||_References
Adler, Alfred (1991) "Personality Psychology", translated by Hassan Zamani and Sharaf Shahi, Tehran, Image.
Atoni, Behrooz (2011) "The unveiling of the hero in mythical epics, literary research", No. 16, pp. 105-81.
Sperber, Mans (2000) Psychological analysis of tyranny and authoritarianism, translated by Dr. Ali Sahebi, Tehran, Adab va Danesh Publications.
Eghbali, Ebrahim and Ghamari Givi, Hossein and Moradi, Sakineh (2007) "Analysis of Siavash's story based on Jung's theories", Quarterly Journal of Persian Language and Literature Research, No. 8, pp. 85-69.
Behrangi, Samad (2016) Behrang Stories, Fourth Edition, Tehran, Negah Publications.
Payendeh, Hossein and Sanati, Mohammad (2007) "Psychoanalytic Criticism", the fifth session of the Persian Language and Literature Research Center of Tarbiat Modares University of Tehran, Fars Internet News Agency www.farsnews.
Poor Afkari, Nusratullah (1373) Comprehensive Culture of Psychiatry, Psychiatry, 1st Edition, Tehran, Scientific and Cultural.
Tyson, Lewis (2008) "Theories of Contemporary Literary Criticism", translated by Maziar Hosseinzadeh, Tehran, Today's Look.
Jones, Ernest (1350) Principles of Psychoanalysis, translated by Hashem Razi, Tehran, Negah Publications.
Prosecutor, Parikh (2003) Developmental pathological psychology: from childhood to adulthood, fifth edition, Tehran, Samat.
Sattari, Jalal (1348) "Three Basic Concepts in Jungian Psychology (Complexities and Forms and Symbols", Journal of Sociology and Social Sciences, No. 2, pp. 150-127.
Shamloo, Saeed (1374) Schools and Theories in Personality Psychology, Fifth Edition, Tehran, Roshd Publishing
Shamisa, Sirus (2004) Literary Criticism, Fourth Edition, Tehran, Ferdowsi
Schultz, Dovan (2007) The Psychology of Perfection (Healthy Personality Patterns), translated by Giti Khoshdel, Tehran, Peykan.
Frida, Fordham (2009) An Introduction to Jungian Psychology, First Edition, translated by Hossein Yaghoubpour, Tehran, Oja Publications.
Freud, Sigmund (2002) Five discourses in the expression of psychoanalysis, translated by Farshad Amaninia, Isfahan, The role of the sun.
Freud, Sigmund (2003) "A Brief Description of Psychoanalysis and Criminology", Journal of Organon, No. 21, pp. 39-21.
Fraser, James George (2004) The Golden Branch, translated by Kazem Firoozmand, Tehran, Agah.
Carver, Charles S. and Michael F., Shamayer (1375) Personality Theories, translated by Ahmad Rezvani, Mashhad, Astan Quds Razavi Publications.
Karimi, Yousef (1373) Personality Psychology, Tehran, Payame Noor University.
Gorin, Wilfred Al et al. (1991) Guide to Literary Criticism Approaches, translated by Zahra Mihankhah, Tehran, Information.
Makarik (2004) Encyclopedia of Literary Theories, translated by Mehran Mohajer and Mohammad Nabavi, Tehran, Ad
Mansour, Mahmoud (1979) Feeling Inferior, Tehran: Roshd.
Volk, René and Austen, Warren (2003) Theory of Literature, first edition, translated by Zia Movahed and Parviz Mohajer, Tehran, cultural science.
Henderson, Joseph Lewis (2007) Man and His Myths, First Edition, translated by Hassan Akbarian Tabari, Tehran, circle.
Yavari, Hora (2007) Psychoanalysis and Literature (Two Texts of Two Worlds, Two Humans), Tehran, Iran History Publishing.
Jung, Carl Gustav (1383) Psychology of the subconscious mind, third edition, translated by Mohammad Ali Amiri, Tehran, cultural science.
Jung, Carl Gustav (2007) Four Exemplary Faces (Mother, Rebirth, Cunning Spirit), First Edition, translated by Parvin Faramarzi, Mashhad, Astan Quds Razavi Publications.
Carducci, Bernardo J. (2009). The Psychology of Personality: Viewpoints Reserch, and Applications, Edition: 2, Bhackwell.
Mosak, Harold; Michael .P. Maniacci, (1999). A Primer of Adlerian Psychology. (The analytic – behavioral – conitive psychology Adler). London: Routledge.
