بررسی داستان شمسه و قهقهه براساس نطریه روایت شناسی ژنت
الموضوعات :
فراست دژداه
1
(
زبان و ادبیات فارسی، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه سمنان
)
داوود محمدی
2
(
دانشگاه سمنان، دانشکده علوم انسانی، گروه زبان و ادبیات فارسی
)
الکلمات المفتاحية: زمان و تداوم, شمسه و قهقهه, روایتشناسی ژنت, وجه و لحن, بسامد,
ملخص المقالة :
در دهه‌های اخیر روایت و روایتشناسی، به بحث‌های نسبتا نوینی در نقد ادبی تبدیل شده است. کسانی مانند ولادیمیر پراپ، ای. جی گرماس و تزوتان تودورف پیشگامان رویکرد ساخت‌گرا هستند. بر نظریه-پردازانی مانند ژرار ژنت تاثیر گذاشته‌اند. نظریه ژنت بر پنج مفهوم محوری که شامل نظم، تداوم ، بسامد، وجه و لحن استوار است. این پنج اصل ژنت را بر داستان شمسه و قهقهه- از کتاب محبوب القلوب - به عنوان یکی از متون داستانی قرن دهم، با شیوۀ کتابخانه‌ای و تحلیلی بررسی نمودیم. تا قابلیت و شگردهای روایی را با بررسی و تحلیل متن کشف نمائیم و به ساختار منسجم و دقیق روایت اثر پی ببریم.نتایج این پژوهش بعد از بررسی و تطبیق متن با نظریه ژنت، بدین شرح است که، این متن از نظر زمانی عدول از روال خطی را ندارد، روایت گذشته‌نگر است، حوادث با شخصیت‌ها پیش می‌رود. در بحث تداوم به علّت توجه نویسنده در همۀ قسمت‌های داستان به درنگ توصیفی و شرح وقایع با جزئیات، شتاب منفی است و این روند تا پایان داستان ادامه می‌یابد. بسامد نیز از نوع مکرر است که تاکیدی بر اهداف نویسنده در درون‌مایه داستان است. راوی دانای کل است، نوع کانونی‌شدگی آن متغیر و به شخصیت‌های داستان وابسته است. در ابتدا داستان ، لحن اول شخص دارد ، اما در حکایت‌های اپیزودی با روایت‌های سوم شخص ادامه می‌یابد.
منابع
اته هرمان (بی تا) تاریخ ادبیات فارسی، ترجمه و حواشی دکتر رضازاده شفق، تهران: بنگاه ترجمه و نشر کتاب
اسکولز رابرت(1393) درآمدی بر ساختارگرائی در ادبیات، ترجمۀ فرزانه طاهری، چاپ سوم، تهران: انتشارات آگاه.
ایگلتون تری (1368) پیشدرآمدی بر نظریه ادبی، ترجمۀ عباس مخبر، چاپ اول، تهران: چاپخانه علامه طباطبائی.
بامشکی سمیرا (1393) روایتشناسی داستانهای مثنوی، چاپ دوم، تهران: انتشارات هرمس.
برتنس یوهانس ویلم (1387) مبانی نظریهی ادبی، ترجمۀ محمدرضا ابوالقاسمی، چاپ دوم، تهران: نشر ماهی.
تایسن لیس(1387) نظریههای نقد ادبی معاصر، مترجمان مازیار حسینزاده و فاطمه حسینی، چاپ اول، تهران: نگاه امروز/ حکایت قلم نوین
پاینده حسین(1398) نظریه و نقد ادبی، جلد اول، تهران: سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاهها (سمت).
داد سیما(1395) فرهنگ اصطلاحات ادبی، چاپ هفتم، تهران: انتشارات مروارید.
ریمون کنان، شلومیت (1387) روایت داستانی؛ بوطیقای معاصر، ترجمۀ ابوالفضل حرّی، تهران: انتشارات نیلوفر،
ژنت ژرار (1392) تخیل و بیان؛ نقد زبانشناختی، ترجمۀ الله شکر اللهی تجرق، چاپ اول، تهران: انتشارات سخن.
شیروانی شاعنایتی الهام (1394) نظریه روایتشناختی ژرار ژنت (بررسی تطبیقی دو رمان خشم وهیاهو و سمونی مردگان)، چاپ اول، تهران: نشر وانیا،
صفا ذبیحالله (1370) تاریخ ادبیات ایران(جلد پنجم- بخش اول) از آغاز سدۀ دهم تا میانه سدۀ دوازدهم هجری، چاپ پنجم، تهران: انتشارات فردوس
مقالات
رجبی زهرا(1392) تحلیل کانون روایت در روایت یوسف در قرآن براساس نظریه ژنت، فصلنامه پژوهشهای ادبی سال 10، شماره 42،صص33-55
ژنت ژرار(1384) حکایت قصوی و حکایت واقعی، مترجم: انوشیروان گنجیپور، مجله زیباشناخت، سال 9، شماره 12، صص 75-95
وهابی دریاکناری رقیه و مهدی نیکمنش(1396) مولفههای روایت در سه شعر بلند«اخوان ثالث» با تاکید بر دیدگاه «ژرار ژنت» ، پژوهشنامه ادب غنایی دانشگاه سیستان و بلوچستان، سال15، شماره28، صص 207-187.
صدیقی لیقوان جواد و مهیار علوی مقدم (1394) بررسی روایتشناسی طبقات الصوفیه براساس نظریۀ «زمان در روایت» ژرار ژنت، متن شناسی ادب فارسی(علمی -پژوهشی) دانشکدۀ ادبیات و علوم انسانی دانشگاه اصفهان، دوره جدید، شماره 2، صص 98-85.
_||_References
Ateh Herman (Bita) History of Persian Literature, Translation and Notes by Dr. Rezazadeh Shafaq, Tehran: Book Translation and Publishing Company
Scholes Robert (2014) An Introduction to Structuralism in Literature, translated by Farzaneh Taheri, third edition, Tehran: Agah Publications.
Eagleton Terry (1989) An Introduction to Literary Theory, translated by Abbas Mokhber, first edition, Tehran: Allameh Tabatabai Printing House.
Bamshki Samira (2014) Narrative of Masnavi Stories, Second Edition, Tehran: Hermes Publications.
Bertens Johannes Willem (2008) Fundamentals of Literary Theory, translated by Mohammad Reza Abolghasemi, second edition, Tehran: Mahi Publishing.
Tyson Liss (2008) Theories of Contemporary Literary Criticism, Translated by Maziar Hosseinzadeh and Fatemeh Hosseini, First Edition, Tehran: Today's Look / The Story of a New Pen
Payendeh Hossein (1398) Literary Theory and Criticism, Volume One, Tehran: Organization for the Study and Compilation of University Humanities Books (Position).
Dad Sima (2016) Dictionary of Literary Terms, seventh edition, Tehran: Morvarid Publications.
Raymond Kenan, Shlomit (2008) Narrative; Contemporary Poetry, translated by Abolfazl Hori, Tehran: Niloufar Publications,
Genet Gerard (2013) Imagination and Expression; Linguistic Criticism, translated by Allah Shokrollahi Tajrg, first edition, Tehran: Sokhan Publications.
Elham (1394) Gerard Genet's Narrative Theory of Geography (A Comparative Study of the Two Novels of Anger, Pandemonium, and the Semitism of the Dead), First Edition, Tehran: Vanya Publishing,
Safa Zabihullah (1991) History of Iranian Literature (Volume 5 - Part 1) from the beginning of the tenth to the middle of the twelfth century AH, fifth edition, Tehran: Ferdows Publications
articles
Rajabi Zahra (2013) Analysis of the Center of Narration in Yousef's Narration in the Quran Based on Genet Theory, Quarterly Journal of Literary Research Volume 10, Number 42, pp. 33-55
Genet Gerard (2005) Storytelling and True Storytelling, Translator: Anoushirvan Ganjipour, Journal of Beauty, Volume 9, Number 12, pp. 75-95
Wahhabi seafaring Roghayeh and Mehdi Nikomanesh (2017) Components of narration in three long poems of the "Third Brotherhood" with emphasis on the views of "Gerard Genet", Journal of Lyrical Literature, Sistan and Baluchestan University, Volume 15, Number 28, pp. 207-187.
Sedighi Liqvan Javad and Mahyar Alavi Moghadam (2015) A Study of the Narratology of Sufi Classes Based on Gerard Genet's Theory of Time in Narration, Textology of Persian Literature (Scientific-Research) Faculty of Literature and Humanities, University of Isfahan, New Volume, Number 2, pp. 98-85
