تحلیل سبک شناسی ترکیب‌بند «با کاروان نیزه» سرودۀ علیرضا قزوه

الموضوعات :

عزیز زیلابی ¹ (دبیر)
مسعود پاکدل ² (استادیار زبان و ادبیات فارسی. دانشگاه آزاد اسلامی واحد رامهرمز. رامهرمز.ایران)
سیما منصوری ³ (استادیار زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد رامهرمز، رامهرمز، ایران)
منصوره تدینی ⁴ (استادیار زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد رامهرمز، رامهرمز، ایران)

تاريخ الإرسال : 27 الإثنين , شعبان, 1441 تاريخ التأكيد : 19 الثلاثاء , ذو القعدة, 1442 تاريخ الإصدار : 16 الخميس , صفر, 1443

الکلمات المفتاحية: ادبیات آیینی, ادبیات معاصر, سبک‌شناسی لایه‌ای, علیرضا قزوه, شعر عاشورایی,

ملخص المقالة :

ترکیب‌بند با کاروان نیزه از علیرضا قزوه یکی از معروف‌ترین منظومه‌های ادبیات دینی معاصر به‌شمارمی‌رود. شاعر ضمن خلق شعری حماسی و پرشور، بیشتر اهداف و نتایج آن واقعه را بیان‌کرده و در بارۀ عوامل ایجاد آن صحبت‌می‌کند و آن را بستری برای بیان مفاهیم آزادی، دفاع از حق و مقاومت در برابر ظلم قرارمی‌دهد. در سطح ساختار، قوافی، ردیف‌ها و واژگزینی‌هایش همه در راستای همین هدف انتخاب‌شده‌است. مضامین شعر او نیز از این واقعه به‌عنوان یک انقلاب عظیم خبرمی‌دهد. توجه به موسیقی درونی، برجسته‌سازی مفاهیم و مضامین، استفاده از واژگان نشان‌دار، روانی و سادگی هوشمندانه، استفادۀ هنرمندانه از عناصر بلاغی، تصویرسازی مخیّل و عاطفی، مخاطب‌محوری، مفهوم‌گرایی، تأکید بر نهادینه‌ساختن مضامین دینی، انقلابی، انسانی و آرمانی از جمله ویژگی‌‌های سبکی شعر اوست. از آنجا که سبک‌شناسی ابزاری برای شناسایی هویت انسانی، علمی، ادبی و ایدئولوژیک شاعر است، از این رو این مقاله به روش توصیفی- تحلیلی و بر اساس سبک‌شناسی لایه‌ای (مدرن) به بررسی ویژگی‌های بارز سبکی ترکیب‌بند عاشورایی این شاعر پرداخته‌است. نتایج پژوهش نشان‌می‌دهد شاعر از تمام امکانات و عناصر شعر در جهت تبیین اندیشه‌های دین‌باورانه‌اش بهره‌برده‌است و بر اساس همین اندیشه‌ها و مضامین علوی، حسینی و عاشورایی، او را می‌توان شاعری مفهوم‌گرا نامید. نگاهی به جنبه‌های ادبی و زبانی شعر قزوه نشان‌می‌دهد که شاعر با موازین ادبی و زبانی گذشته و حال آشنایی دارد و برای افزودن بر تأثیر کلام خود هر کجا که مناسب دانسته از آنها بهره‌برده‌است.

المصادر:

منابع:

قرآن کریم.

بهار، محمدتقی(2536). سبک‌شناسی، چ4،ج1، تهران: پرستو-امیرکبیر.

تقوی، سید نصرالله(1363). هنجار گفتار، چ2، اصفهان: فرهنگسرای اصفهان.

داد، سیما(1371). فرهنگ اصطلاحات ادبی، تهران: مروارید.

سنگری، محمدرضا(1380). نقد و بررسی ادبیات منظوم دفاع مقدس، تهران: پالیزیان.

شفیعی کدکنی، محمد رضا (1350) ). صور خیال در شعر پارسی. تهران: نیل.

-----------، --------(1370). موسیقی شعر، چ3، تهران: آگاه.

 شمیسا، سیروس(1383). معانی و بیان، چ 8.، تهران: انتشارات فردوس.

------، ------ (1382). سبک‌شناسی شعر فارسی،چ 8.، تهران: فردوس.

غلامرضایی، محمد(1377). سبک­شناسی شعر پارسی از رودکی تا شاملو،  تهران: جامی. 

فتوحی، محمود(1391). سبک‌شناسی،نظریه‌ها، رویکردها و روش‌ها، تهران: سخن.

قزوه، علیرضا(1386). باکاروان نیزه،چ 5، تهران: انتشارات سوره ی مهر. 

----، -----1389). سورۀ انگور، تهران: نشر اتکا.

----، -----(1390). عشق علیه السلام، چ 3، تهران: انتشارات سوره ی مهر.

لنگرودی، شمس( 1379). تاریخ تحلیلی شعر نو، ج ۴، تهران: فردوس.

محدثی، جواد(1391). فرهنگ عاشورا، چ1 ، قم : نشر معروف.

محدثی خراسانی، زهرا(1388). شعرآیینی و تأثیر انقلاب اسلامی بر آن، چ1 ،تهران: مجتمع فرهنگی عاشورا.

مظفری، علیرضا(1381). خیل خیال، ارومیه: دانشگاه ارومیه.

وحیدیان کامیار، تقی(1375). فرهنگ نام آوایی فارسی، مشهد: دانشگاه فردوسی.

------------، --- (1372). وزن و قافیۀ شعر فارسی، تهران: مرکز نشر دانشگاهی.

وصال شیرازی، میرزاشفیع(1382). دیوان اشعار، به کوشش داریوش کاظمی، کرمان: انتشارات دانشگاه آزاد.

ورنداک، پیتر(1393). مبانی سبک‌شناسی، ترجمۀ محمد غفاری، چ2، تهران: نی.

همایی، جلاالدین، (1373). معانی و بیان، به کوشش ماهدخت بانو همایی، تهران: هما.

-----،-------، (1377). فنون بلاغت و صناعات ادبی، تهران: هما.

 

The Holy Quran.

Bahar, Mohammad Taghi (2536). Stylistics, Ch. 4, Vol. 1, Tehran: Prasto-Amirkabir.

Taqvi, Seyyed Nasrallah (1363). Norm of Speech, Vol. 2, Isfahan: Farhangsarai Isfahan.

Dad, Sima (1371). Dictionary of Literary Terms, Tehran: Marvarid.

Sangri, Mohammad Reza (2010). Literary review of holy defense poems, Tehran: Palizian.

Shafi'i Kodkani, Mohammad Reza (1350). Imagination in Persian poetry. Tehran: Nile.

-----------, --------(1370). Poetry Music, Ch3, Tehran: Aghaz.

  Shamisa, Siros (2013). Ma'ani and Bayan, Ch. 8., Tehran: Ferdous Publications.

------, ------ (1382). Stylistics of Persian poetry, Ch. 8, Tehran: Ferdous.

Gholamrezaei, Mohammad (1377). Stylistics of Persian poetry from Rudaki to Shamlu, Tehran: Jami.

Fatuhi, Mahmoud (2012). Stylology, theories, approaches and methods, Tehran: Sokhn.

Qazouh, Alireza (2006). Bakarvan Nizeh, Ch 5, Tehran: Surah Ya Mehr Publications.

----, -----1389). Surah Angoor, Tehran: Etka Publishing House.

----, -----(1390). Eshgh, peace be upon him, Ch 3, Tehran: Surah Ya Mehr Publications.

Langroudi, Shams (1379). Analytical History of New Poetry, Volume 4, Tehran: Ferdous.

Muhaddi, Javad (1391). Farhang Ashura, Ch 1, Qom: Marouf Publishing.

Mohaddasi Khorasani, Zahra (1388). Ritual poetry and the influence of the Islamic Revolution on it, Ch. 1, Tehran: Ashura Cultural Complex.

Mozafari, Alireza (1381). Khel Khayal, Urmia: Urmia University.

Vahidian Kamiyar, Taghi (1375). Dictionary of Persian Phonetic Names, Mashhad: Ferdowsi University.

------------, --- (1372). Weight and Rhyme of Persian Poetry, Tehran: Academic Publishing Center.

Wasal Shirazi, Mirza Shafi (1382). Divan of Poems, by Dariush Kazemi, Kerman: Azad University Press.

Verndak, Peter (2013). Basics of stylistics, translated by Mohammad Ghafari, Ch2, Tehran: Ni.

Homai, Jalaluddin, (1373). Meanings and expressions, by the effort of Mahdekht Bano Homaei, Tehran: Homa.

-----,-------, (1377). Rhetoric techniques and literary industries, Tehran: Hom