تحلیل مؤلفه‌های سوررئالیستی منطق‌الطیر عطار نیشابوری

الموضوعات :

حسن سلطانی کوهبنانی ¹ ( استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی دانشگاه ایلام )
سارا حسینی ² ( دانش آموخته ی دکتری زبان و ادبیات فارسی )

تاريخ الإرسال : 02 الإثنين , ربيع الأول, 1442 تاريخ التأكيد : 26 الأحد , رجب, 1443 تاريخ الإصدار : 18 الإثنين , شعبان, 1443

الکلمات المفتاحية: منطق الطیر, سوررئالیسم, عرفان اسلامی, منطق‌الطیر, ساختار صوری,

ملخص المقالة :

مکتب سوررئالیسم را واکنشی به نومیدی انسان معاصر از عقل‌گرایی و ماده‌گرایی محض عصر مدرن دانسته‌اند و گریز به جهان ناخودآگاه را، بهترین راه‌حل او در برابر رنج این سال‌ها به شمار می‌آورند. از سوی دیگر، عرفان اسلامی نیز نوعی مکتب فکری و معرفتی است که در مسیر کشف حقیقت، بیش از هر چیز بر ذوق و اشراق اعتماد می‌ورزد و ترسیم رابطۀ خالق و مخلوق را از رهگذر عبور از عین به ذهن و از جهان محسوس به ذهنیت مطلق ممکن می‌داند. نتایج این پژوهش نشان می‌دهد که کتاب منطق‌الطیر به عنوان یکی از نمایندگان این روش فکری، در خرده‌روایت‌هایش دارای نشانه‌ها و مؤلفه‌هایی از سوررئالیسم است که تأیید‌کنندۀ پیوند و همبستگی دو مکتب فکری سوررئالیسم و عرفان، حداقل در ساختار صوری آن‌هاست، همچنین از مؤلفه‌هایی چون: لامکانی و لازمانی، عشق، آزادی، رؤیا و تخیل، امر شگفت و جادو، جنون و دیوانگی و ... می‌توان به عنوان دیگر نشانه‌های اشتراک ساختاری و معنایی این اثر عرفانی با آثار سوررئالیستی مدرن، یاد کرد.

المصادر:

منابع

-اسدی و بزرگ‌بیگدلی، علیرضا و سعید، (1391)، سوررئالیسم در حکایت‌های صوفیانه (معرفی یک نوع روایی کهن)، فصلنامه‌‌ی نقد ادبی، سال پنجم، شماره‌ی 17، صص 127-105.

-ادونیس(علی احمد سعید)، (1385)، تصوف و سوررئالیسم، ترجمه‌ی حبیب‌الله عباسی، تهران، نشر سخن.

-براهنی، رضا، (1344)، طلا در مس، چاپ اول، تهران چاپخانه‌ی چهر.

-ثروت، منصور، (1385)، آشنایی با مکتب‌‌های ادبی، چاپ اول، تهران، نشر سخن.

-حسن‌زاده میرعلی و عبدی، (1392)، عبدالله و محمد‌رضا، نگاهی گذرا به جلوه‌های سوررئالیستی هشت کتاب، فصلنامه‌ی ‌ادبیات پارسی معاصر، سال سوم، شماره‌‌ی اول، صص95-77.

-حسینی، سیدحسن، (۱۳۸۸)، مشت در نمای درشت(معانی و بیان در ادبیات و سینما)، چاپ سوم، تهران، سروش(انتشارات صدا و سیما).

-سیّد‌حسینی، رضا، (1387)، مکتب‌های ادبی، جلد دوم، تهران، چاپ پانزدهم، انتشارات نگاه.

-زرین‌کوب، عبدالحسین(۱۳۸۲)، ارزش میراث صوفیه، چاپ یازدهم، تهران: انتشارات امیرکبیر.

-عطار(فریدالدین محمد‌بن‌ابراهیم نیشابوری)(1383)، منطق‌الطیر، تصحیح محمد‌رضا شفیعی‌کدکنی، چاپ اول، تهران، نشر سخن.

-فتوحی، محمود(1384)، بوطیقای سوررئالیستی مولوی (مقایسه‌ی اندیشه‌های شعری مولانا با نظریه‌ی شعری سوررئالیسم)، مجله‌ی مطالعات و تحقیقات ادبی، سال دوم، شماره 5 و 6، صص 123-99.

-مشتاق‌مهر و دستمالچی، رحمان و ویدا(1389)، عرفان و سوررئالیسم از منظر زمینه‌های اجتماعی، فصلنامه مطالعات عرفانی دانشگاه کاشان، شماره 12، صص 200-183.

-موسوی‌شیرازی، سیدجمال(1387)، تأثیر سوررئالیسم بر تفکر معاصر، پژوهش زبان‌های خارجی، شماره‌ی 50، صص 157-147.

-نوری، نظام‌الدین(۱۳۸۶)، مکاتب ادبی جهان، از کوبیسم تا سوررئالیسم، چاپ سون، تهران: نشر زهره.

Sources- Asadi and Bozorgbegdeli, Alireza and Saeed, (2012), Surrealism in Sufi Tales (Introduction to an Ancient Narrative), Literary Criticism Quarterly, Fifth Year, No. 17, pp. 127-105.-Adonis (Ali Ahmad Saeed), (2006), Sufism and Surrealism, translated by Habibaullah Abbasi, Tehran, Sokhan Publishing.-Brahni, Reza, (1344), Gold in Copper, first edition, Tehran Chehr Printing House.- Sarvat, Mansour, (2006), Introduction to Literary Schools, First Edition, Tehran, Sokhan Publishing.-Hassanzadeh Mir Ali and Abdi, (2013), Abdullah and Mohammad Reza, A Brief Look at the Surrealist Effects of Eight Books, Quarterly Journal of Contemporary Persian Literature, Third Year, First Issue, pp. 95-77.- Hosseini, Seyed Hassan, (2009), Fist in the big picture (meanings and expression in literature and cinema), third edition, Tehran, Soroush (Radio and Television Publications).- Seyed Hosseini, Reza, (2008), Literary Schools, Volume 2, Tehran, Fifteenth Edition, Negah Publications.- Zarrinkoob, Abdolhossein (2003), The Value of Sofia Heritage, Eleventh Edition, Tehran: Amirkabir Publications.- Attar (Farid al-Din Mohammad Ibn Ibrahim Neyshabouri) (1383), Al-Tair region, edited by Mohammad Reza Shafiee Kadkani, first edition, Tehran, Sokhan Publishing.- Fotouhi, Mahmoud (2005), Rumi's Surrealist Poetics (Comparison of Rumi's Poetic Thoughts with the Poetic Theory of Surrealism), Journal of Literary Studies and Research, Second Year, Nos. 5 and 6, pp. 123-99.- Mushtaqmehr and Dastmalchi, Rahman and Vida (2010), Mysticism and Surrealism from the Perspective of Social Contexts, Quarterly Journal of Mystical Studies, Kashan University, No. 12, pp. 200-183.-Mousavieh Shirazi, Seyed Jamal (2008), The Impact of Surrealism on Contemporary Thought, Research in Foreign Languages, No. 50, pp. 157-147.- Nouri, Nizamuddin (2007), World Literary Schools, from Cubism to Surrealism, Sun Publishing, Tehran: Zohreh Publishing.