بررسی و مقایسۀ تطبیقی عشق و حضور آن در منظومه‌های حماسی کوش نامه و بهمن نامه

الموضوعات :

مریم آیین ¹ (دانشجوی دکتری گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد جیرفت، دانشگاه آزاد اسلامی، جیرفت، ایران)
حمید طبسی ² (استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد جیرفت، دانشگاه آزاد اسلامی، جیرفت، ایران)
نعمت اصفهانی عمران ³ (استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد جیرفت، دانشگاه آزاد اسلامی، جیرفت، ایران)

تاريخ الإرسال : 30 الثلاثاء , محرم, 1443 تاريخ التأكيد : 17 الثلاثاء , جمادى الثانية, 1444 تاريخ الإصدار : 08 الأربعاء , جمادى الأولى, 1445

الکلمات المفتاحية: حَماسه, عشق, کوش‌نامه, ادبیات غنایی, بهمن‌نامه,

ملخص المقالة :

دو منظومۀ حماسی بهمن نامه و کوش نامه، از حماسه‌های ملی است که بعد از شاهنامۀ فردوسی و به پیروی از آن در اواخر قرن پنجم و ششم به نظم کشیده شده و در کامل کردن روایات و داستان‌های شاهنامه نقش به سزایی داشته است. با دقت و تأمل در این دو اثر می‌توان به‌ضرورت نظم و چاپ آثار پس از شاهنامه در زنده نگه‌داشتن زبان فارسی و داستان‌های ایران باستان پی برد که ایرانشاه بن ابی الخیر، با علاقه و دل‌بستگی تمام به نظم و سرودن آن همت گماشته است. در این دو منظومه حماسی به مناسبت کشمکش‌ها و کینه‌توزی‌های فراوان بین شخصیت‌های اصلی داستان و دشمنان آن‌ها با صحنه‌های متعدد جنگ و نبرد روبرو هستیم؛ به‌طوری‌که می‌توان اصلی‌ترین شاخصۀ موجود در بهمن نامه و کوش نامه را مقولۀ رزم و پیکار دانست و بهترین توصیف‌های موجود در این دو کتاب را خاص میدان‌های رزم قلمداد کرد؛ اما در لابه‌لای این داستان‌های حماسی به صحنه‌هایی غنائی و عاشقانه برمی‌خوریم که درواقع محل تلاقی حماسه و غنا است. این داستان‌ها در عین حماسی بودن، ویژگی داستان‌های غنائی را در خود دارند. نویسنده در این پژوهش به شیوۀ توصیفی- تطبیقی و ابزار کتابخانه‌ای درصدد آن است تا عشق و جلوه‌های عاشقانه را در این دو منظومه بررسی نماید، نتایج پژوهش حاکی از آن است که این دو منظومه در عین حال که یک منظومۀ حماسی می‌باشند؛ ولی جلوه‌های عشق و روابط عاشقانه هم در جای‌جای این دو اثر دیده می‌شود.

المصادر:

منابع و مآخذ

کتاب

اسلامی ندوشن، محمّدعلی (1381)، چهار سخنگوی وجدان ایران: فردوسی، مولوی، حافظ و سعدی، تهران: قطره.

ایرانشاه بن ابی­الخیر (1371)، بهمن نامه، ویراستۀ رحیم عفیفی، تهران: علمی و فرهنگی.

• ­­­­­­­­­_______________ (1377)، کوش نامه، به کوشش جلال متینی، تهران: علمی

آیدنلو، سجّاد؛ خالقی مطلق، جلال (1386)، نارسیده ترنج، تهران: نقش مانا.

حمیدیان، سعید، (1373)، درآمدی بر اندیشه و هنر فردوسی، تهران: مرکز.

روح الأمینی، محمود.(1375 )، نمودهای فرهنگی و اجتماعی در ادبیّات فارسی، تهران: آگاه.

سرّامی، قدمعلی.(1388 )، از رنگ گل تا رنج خار، تهران: انتشارات علمی و فرهنگی..

صفا، ذبیح‌الله (1389)، تاریخ ادبیات در ایران ج 2، چاپ چهارم، تهران: امیرکبیر.

_______ (1369)، حماسه سرایی در ایران، چاپ پنجم، تهران: امیرکبیر.

عفیفی، رحیم (1371)، مقدمه بر بهمن­نامه، اثر ایرانشاه بن ابی­الخیر، تهران:‌ علمی فرهنگی.

هدایت، رضا قلی خان (بی‌تا)، مجمع الفصحاء جلد 5، به کوشش مظاهر مصفا، چاپ دوم، تهران: امیرکبیر.

مقالات

احمدیان دیزجی، رقیه (1395)، «پیوند عشق و حماسه در سه منظومۀ شاهنامه، بهمن­نامه و کوش­نامه»، پایان‌نامۀ کارشناسی ارشد، به راهنمایی دکتر عاتکه رسمی، دانشگاه شهید مدنی آذربایجان.

استاجی، ابراهیم (1391)، «ساختار و ویژگیهای داستانهای عاشقانه  حماسی»، درّ دری (ادبیّات غنایی- عرفانی)، دورۀ 1، ش 1، صص 26 -47.

- ایمانی، گیتی (1398)، «مقایسۀ ساختاری و محتوایی جنبه­های غنایی شاهنامه (بخش پهلوانی)و بهمن­نامه»، رسالۀ دکتری، به راهنمایی دکتر بهناز پیامنی، دانشگاه پیام نور.

جعفرپور، میلاد (1393)، «تحلیل ژرف‌ساخت گونۀ عشق و پیوند در حماسه»، شعر پژوهی، دورۀ 6، ش 4، صص 81 -47.

جعفری قریه علی، حمید (1388)، سنجش بهمن نامه با شاهنامه، مطالعات ایرانی، ش 15، صص 222 -197.

سلیمانی، قهرمان (1378)، «حماسۀ کوش نامه»، از کتاب ماه ادبیّات و فلسفه، ش 19، صص 30 -31.

شفیعی کدکنی، محمدرضا (1352)، «انواع ادبی و شعر فارسی‌» خرد‌ و کوشش، ش 11، صص.96-119.

هاشمیان، لیلا، اتونی، بهزاد، (1389)،«آموزه­های حکمی و اخلاقی در بهمن­نامه و جستاری در ریشه­های ایرانی و اسلامی آن»، زبان و ادبیّات فارسی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد سنندج، سال 1، ش 2، صص 157-172.

Sources and references

Book

Eslami Nadushan, Mohammad Ali (2002), Four Spokesmen of Iran's Conscience: Ferdowsi, Molavi, Hafez and Saadi, Tehran: Qathr.

Iranshah bin Abi-al Khair (1993), Bahman Nameh, edited by Rahim Afifi, Tehran: Scientific and Cultural.

______________ (1999), Kushmaneh, by Jalal Metini, Tehran: Scientific

Aydanlu, Sajjad; Khaleghi Mutlaq, Jalal (2008), Narsideh Taranj, Tehran: Naqsh Mana.

Hamidian, Saeed, (1995), an introduction to Ferdowsi's thought and art, Tehran: Center.

Rooh Amini, Mahmoud. (1997), cultural and social manifestations in Persian literature, Tehran: Aghaz.

Sarrami, Gadhamali. (2008), From the color of flowers to the pain of thorns, Tehran: Scientific and Cultural Publications.

Safa, Zabihullah (2011), History of Literature in Iran Vol. 2, 4th edition, Tehran: Amir Kabir.

_______ (1991), Hamase Saraei in Iran, 5th edition, Tehran: Amir Kabir.

Afifi, Rahim (1993), Introduction to Bahman-nameh, by Iranshah bin Abi-al-Khair, Tehran: Ilmi Farhangi.

Hedayat, Rezaqoli Khan (Bita), Majma al-Fashah, volume 5, by the efforts of Mazaher Musfa, second edition, Tehran: Amir Kabir.

articles

Ahmadian Dizji, Ruqiya (2015), "The link between love and epic in the three poems of Shahnameh, Bahmannameh and Kushnameh", Master's thesis, under the guidance of Dr. Atke Rasmi, Shahid Madani University of Azerbaijan.

Staji, Ebrahim (2013), "Structure and characteristics of epic love stories", Dar Dari (lyrical-mystical literature), period 1, vol. 1, pp. 26-47.

Imani, Giti (2018), "Structural and content comparison of the lyrical aspects of Shahnameh (Pahlavi section) and Bahmannameh", doctoral dissertation, under the guidance of Dr. Behnaz Payamani, Payam Noor University.

Jafarpour, Milad (2013), "In-depth analysis of the type of love and bond in the epic", Poetry Research, Volume 6, Vol. 4, pp. 47-81.

Jafari Qoriya Ali, Hamid (2010), Evaluating Bahmannameh with Shahnameh, Iranian Studies, Vol. 15, pp. 197-222.

Soleimani, Kahraman (2000), "Epic of Kush Nameh", from the book of the month of literature and philosophy, vol. 19, pp. 30-31.

Shafiei Kodkani, Mohammad Reza (1974), "Literary Genres and Persian Poetry", Khrod wa Sooreh, Vol. 11, pp. 119-96.

Hashemian, Leila, Atoni, Behzad, (2009), "The moral and ruling doctrines in Bahmannameh and a survey of its Iranian and Islamic origins", Persian language and literature, Islamic Azad University, Sanandaj branch, year 1 2, pp. 157-172.