رویکرد زنانه نگر به جایگاه زنان در عرفان مسیحی و اسلامی
الموضوعات :مریم السادات سیاهپوش 1 , لیلا هوشنگی 2
1 - دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات تهران، گروه الهیات، تهران، ایران.
2 - دانشگاه الزهراء تهران، گروه ادیان و عرفان، تهران، ایران.
الکلمات المفتاحية: عرفان اسلامی, عرفان مسیحی, رویکرد زنانه نگر,
ملخص المقالة :
هدف پژوهش حاضر بررسی رویکرد زنانه نگر به جایگاه زنان در عرفان مسیحی و اسلامی بود. جامعه‌ی مورد مطالعه زنان عارفی بودندکه در عرفان این دو دین تاثیر ویژه‌ای داشتند. نمونه پژوهش ترزا آویلایی و کاترین سی‌ینایی در مسیحیت و رابعه عدویه و ایمنه خاتون در اسلام بود. طرح پژوهش توصیفی ـ تحلیلی است. برای گردآوری اطلاعات از روش کتابخانه‌ای و فیش برداری بر اساس دیدگاه‌های متون مقدس و کتبی که به شرح حال عارفان پرداخته‌اند استفاده شد. تحلیل داده ها با روش کیفی انجام گرفت. نتایج یافته‌ها حاکی از آن بود که نه تنها زنان از نگاه بنیانگذاران و کتب مقدس توانایی شهود را دارند، بلکه حوزه‌ی فعالیت‌های این زنان عارف در دو دین مذکور، دارای مشابهت‌هایی است. این مشابهت‌ها در سه ساحت بررسی شد: تجردی که زمینه‌ی استقلال زنانه است، نقش پویایی که در امور اجرایی مراکز عرفانی عهده‌دار شدند و جایگاهی که در کشف و شهود به دست آوردند. از این رو، این زنان عارف در این حیطه‌ها توانسته بودند که در کنار مردان به فعالیت در جامعه‌ی دینی بپردازند.
- قرآن کریم.
- کتاب مقدس.
- آلستون، ویلیام. (۱۹۹۱).تجربهی دینی، دربارهی دین. ترجمهی مالک حسینی. (۱۳۹۳). چاپ سوم، تهران: هرمس.
- آندرهیل، اولین. (۱۹۲۵). عارفان مسیحی. ترجمهی حمید محمودیان و احمدرضا مویدی. (۱۳۹۲). چاپ سوم، قم: دانشگاه ادیان و مذاهب.
- بدوی، عبدالرحمن. (۱۹۶۶). شهید عشق الهی، رابعهی عدویه، ترجمهی محمد تحریرچی. (۱۳۷۷). چاپ دوم، تهران: مولی.
- تامبورلو، دنیس. (۲۰۱۳). دیدگاه اصلاحگران پروتستان دربارهی عرفان، دربارهی عرفان مسیحی؛ مقالاتی از برنارد مک گین و دیگران. ترجمه محمد صبائی. (۱۳۹۷). چاپ اول، تهران: ققنوس.
- دیوی، گریس. (۲۰۰۶). جامعه شناسی دین، راهنمای دین پژوهی: آشنایی با ده رویکرد در مطالعهی ادیان، ویراستهی رابرت سگال. ترجمه محسن زندی و محمد حقانی فضل. (۱۳۹۱). چاپ اول، قم، دانشگاه ادیان و مذاهب.
- ردلر، شارلوت. (۲۰۱۲). عمل و نظر، دربارهی عرفان مسیحی؛ مقالاتی از برنارد مک گین و دیگران. ترجمهی محمد صبائی. (۱۳۹۷). چاپ اول، تهران: ققنوس.
- زرکوب، عبدالحسین. (۱۳۸۵). ارزش های میراث صوفیه. تهران: امیرکبیر
- حدادی، بهروز. (۱۳۹۷). عرفان و آزادی،تفکر عرفانی زنانه درقرون وسطی و پیدایش جنبش های زنانه نگر معاصر، زنان پژوهش نامه ،پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی فصلنامه علمی-پژوهشی، 9(4)،۱-۲۶.
- شیمل، آنماری. (۱۹۹۵). زن در عرفان و تصوف اسلامی. ترجمه فریده مهدوی دامغانی. (۱۳۸۱). چاپ دوم، تهران: موسسهی نشر تیر.
- طاهری، زهرا. (۱۳۹۰). حضور پیدا و پنهان زن در متون صوفیه: زنان صوفی از آغاز سدههای نخستین هجری تا دوران قبل از انقلاب مشروطه، چاپ اول، تهران: ثالث.
- علیجانی، رضا. (۱۳۸۹). زن در متون مقدس؛ زن در آیین مسیحیت. چاپ اول، تهران: روشنگران و مطالعات زنان.
- فریترز، ویرل. (۲۰۱۲). شهود، دربارهی عرفان مسیحی؛ مقالاتی از برنارد مک گین و دیگران، ترجمه محمد صبائی. (۱۳۹۸). چاپ اول، تهران: ققنوس.
- فورشت، اینگر، رپستاد، پل. (۲۰۰۶). درآمدی بر جامعه شناسی دین: چشم اندازهای کلاسیک و معاصر. ترجمه مجید جعفریان. (۱۳۹۴). چاپ اول، قم: دانشگاه ادیان و مذاهب.
- کونگ، هانس. (۲۰۰۱). زن در مسیحیت، ترجمهی طیبه مقدم و حمید بخشنده. (۱۳۸۹). چاپ اول، قم: دانشگاه ادیان و مذاهب.
- مجلسی، محمد باقر. ( ۱۴۰۳ ق). بحارالانوار. بیروت: دار احیاء التراث العربی.
- مکگراث، آلیستر. (۲۰۱۱). درسنامهی الهیات مسیحی. جلد اول، ترجمهی بهروز حدادی. (۱۳۹۳). چاپ دوم، قم: انتشارات دانشگاه ادیان و مذاهب.
- هولم، جین، بوکر، جان. (۱۹۹۴). زن در ادیان بزرگ جهان. ترجمه علی غفاری. (۱۳۸۴). چاپ اول، تهران: امیر کبیر.
- Carr, A. )1993(. The New Vision of Feminist Theology - Method-, Freeing Theology: The Essentials of Theology in Feminist Perspective, edited by Catherine Lacugna, San Francisco: Harper One.
- Dupre, L. (2005). Mysticism. in Encyclopedia of religion, second edition, Lindsay Jones (ed.), Vol: 9, USA, Macmillan.
- Elias, J. (1988). Female and Feminine in Islamic Mysticism. The Muslim World, Vol. 78(3): 209-224.
- Foskett, M. (2002). A virgin conceived : Mary and classical representations of virginity, Indianapolis: Indiana University Press.
- Helminski, A. (2013). Women of Sufism: A Hidden Treasure, Boston & London: Shambhala.
- Rubin, M. (2009). Mother of God: A History of the Virgin Mary, New Haven & London: Yale University Press.
_||_