ارزیابی میزان مختلف علف‌کش گلیفوسیت در مراحل رشد رویشی - زایشی و عملکرد گیاهان خیار چنبر(Cucumis melo var. Flexuosus) ، گوجه فرنگی (Lycopersicum esculentum) و باقلا (Vicia faba)

الموضوعات :

عین اله حسامی ¹ , هادی چم حیدر ²

1 - گروه مهندسی تولید و ژنتیک گیاهی، واحد شوشتر، دانشگاه آزاد اسلامی، شوشتر، ایران.
2 - استاديار، گروه خاکشناسی، واحد شوشتر، دانشگاه آزاد اسلامی، شوشتر، ايران

تاريخ الإرسال : 11 السبت , جمادى الأولى, 1445 تاريخ التأكيد : 09 الثلاثاء , رمضان, 1445 تاريخ الإصدار : 09 الثلاثاء , رمضان, 1445

الکلمات المفتاحية: آسیب دیدگی, زیست توده, عملکرد تجاری,

ملخص المقالة :

در این تحقیق میزان های مختلف علف‌کش گلیفوسیت در زمان مختلف رشد گیاهی گیاهان انجام شد. در کشاورزی به عنوان یک علف‌کش غیرانتخابی در دهه‌های گذشته و حال به دلیل توسعه علف‌های هرز مقاوم و سمج استفاده از آن افزایش یافته است. این پژوهش علمی بصورت فاکتوریل دو عاملی در قالب طرح بلوک کامل تصادفی با چهار تکرار در شهرستان شوشتر با کاربرد میزان‌های مختلف علف‌کش گلیفوسیت برای ارزیابی خسارت و عملکرد روی گیاهان خیار چنبر، گوجه فرنگی و باقلا انجام شد. علف‌کش گلایفوسیت اعمال شده در میزان‌های ۱.۵۱، ۲.۵۱، ۴.۵۶، ۶.۵۵، ۸.۵۰ گرم ماده موثر در هکتار مصرف شد. گلیفوسیت در مراحل اولیه رویشی و اولیه زایشی استفاده شد. نتایج نشان داد گباه خیار محلی چنبر تحت تاثیر کاربرد علفـکش دارای حداقل آسیب، اما دارای کاهش رشد و عملکرد در تیمارهای با دوز بالاتر است. ۱۴روز پس از اعمال تیمار با میزان ۶.۵۵ و۸.۵۰ گرم در هکتار، آسیب دیدگی به گوجه فرنگی با ۲۸ تا ۴۲درصد، با کاربرد ۸.۵۰ گرم در هکتار کاهش ۶۸ درصدی عملکرد تجاری مشاهده شد. گوجه فرنگی همچنین در هنگام قرار گرفتن در معرض این علف‌کش در مرحله زایشی نسبت به مرحله رویشی حساسیت بیشتری نشان داد. باقلا حساس ترین محصول مورد بررسی در این آزمایش بود. آسیب دیدگی۱۴روز پس از اعمال تیمار پس از مصرف علف‌کش با میزان های کاربردی برای باقلا در مرحله رشد رویشی در مقایسه با مرحله زایشی بیشتر بود. نیزکاهش ارتفاع بوته و تجمع زیست توده برای باقلا اتفاق افتاد. از طرفی با کاربرد ۸.۵۰ گرم در هکتار ۱۳ درصد عملکرد تجاری نسبی باقلا مشاهده شد.

نص كامل:



21        پژوهش‏های علوم کشاورزی پایدار/جلد 3/شماره 4/زمستان 1402/ ص 31-21

 

ارزیابی میزان مختلف علف‌کش گلیفوسیت در مراحل رشد رویشی - زایشی و عملکرد گیاهان خیارچنبر (Cucumis melo var. Flexuosus) ، گوجه‌فرنگی (Lycopersicum esculentum) و باقلا (Vicia faba)

عین اله حسامی*1 و هادی چم حیدر 2

1- استاديار، گروه زراعت و اصلاح نباتات، واحد شوشتر، دانشگاه آزاد اسلامی، شوشتر، ايران

مرکز تحقیقات گیاهان گرمسیری و نیمه گرمسیری

2- استاديار، گروه خاکشناسی، واحد شوشتر، دانشگاه آزاد اسلامی، شوشتر، ايران

*ایمیل نویسنده مسئول: [e-mail]

(تاریخ دریافت: 4/9/1402- تاريخ پذيرش: 29/12/1402)

 

چکیده

در این تحقیق میزان‌های مختلف علف‌کش گلیفوسیت در زمان مختلف رشد گیاهی گیاهان انجام شد. در کشاورزی به‌عنوان یک علف‌کش غیرانتخابی در دهه‌های گذشته و حال به دلیل توسعه علف‌های هرز مقاوم و سمج استفاده از آن افزایش‌یافته است. این پژوهش علمی به‌صورت فاکتوریل دوعاملی در قالب طرح بلوک کامل تصادفی با چهار تکرار در شهرستان شوشتر با کاربرد میزان‌های مختلف علف‌کش گلیفوسیت برای ارزیابی خسارت و عملکرد روی گیاهان خیارچنبر، گوجه‌فرنگی و باقلا انجام شد. علف‌کش گلایفوسیت اعمال‌شده در میزان¬های ۱.۵۱، ۲.۵۱، ۴.۵۶، ۶.۵۵، ۸.۵۰ گرم ماده مؤثر در هکتار مصرف شد. گلیفوسیت در مراحل اولیه رویشی و اولیه زایشی استفاده شد. نتایج نشان داد گیاه خیار محلی چنبر تحت تأثیر کاربرد علف‌کش دارای حداقل آسیب، اما دارای کاهش رشد و عملکرد در تیمارهای با دوز بالاتر است. ۱۴ روز پس از اعمال تیمار با میزان ۶.۵۵ و۸.۵۰ گرم در هکتار، آسیب‌دیدگی به گوجه‌فرنگی با ۲۸ تا ۴۲ درصد، با کاربرد ۸.۵۰ گرم در هکتار کاهش ۶۸ درصدی عملکرد تجاری مشاهده شد. گوجه‌فرنگی همچنین در هنگام قرار گرفتن در معرض این علف¬کش در مرحله زایشی نسبت به مرحله رویشی حساسیت بیشتری نشان داد. باقلا حساس‌ترین محصول موردبررسی در این آزمایش بود. آسیب‌دیدگی۱۴ روز پس از اعمال تیمار پس از مصرف علف‌کش با میزان‌های کاربردی برای باقلا در مرحله رشد رویشی در مقایسه با مرحله زایشی بیشتر بود. نیزکاهش ارتفاع بوته و تجمع زیست‌توده برای باقلا اتفاق افتاد. از طرفی با کاربرد ۸.۵۰ گرم در هکتار ۱۳ درصد عملکرد تجاری نسبی باقلا مشاهده شد.

 

واژه‌های کلیدی: آسیب‌دیدگی، زیست‌توده، عملکرد تجاری

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

مقدمه

عملیات کشاورزی فشرده در سال‌های اخیر منجر به پیامدهای ناخواسته‌ای مانند کاهش گرده¬افشانی، کاهش تنوع زیستی و تکامل علف‌های هرز مقاوم به علف¬کش‌ها شده است (Menne, 2012). استفاده از علف‌کش می‌تواند منجر به نتایجی مانند: مقاومت به علف‌کش، تغییر در ساختار جامعه علف‌های هرز و پراکنش و بادبردگی علف¬کش می‌شود. (William et al., 1997) گليفوسيت علف¬كشي سیستمیک، عمومی، بدون بقايای فعال در خاک و از نظر زیست‌محیطی نيز بی¬خطر است که به‌طور وسيعي در سراسر جهان مورداستفاده قرار می‌گیرد و امروزه به‌عنوان پرمصرف‌ترین علف‌کش مورداستفاده در کشاورزی شناخته می‌شود (Bernards et al., .2005) از گلیفوسیت برای کنترل طیف وسیعی از گونه‌های علفی باریک برگ و پهن‌برگ یک‌ساله، دوساله و چندساله و بوته‌های چوبی و حتی گونه‌های درختی به‌صورت پیش رویشی، پس رویشی و پس از برداشت استفاده می‌شود (Menne, 2012). امروزه با توجه به تولید گیاهان تراریخته مقاوم به گلیفوسیت و افزایش سریع سطح زیر کشت این گیاهان، به‌طور وسیعی به‌عنوان علف‌کش مورداستفاده قرار می‌گیرد (Culpepper et al., 2018) و پیش‌بینی می‌شود مصرف آن در آینده بیش‌ازپیش افزایش خواهد یافت. کارایی و خاصیت علف¬کش¬ها تحت تأثیر عوامل متعدد اقلیمی ازجمله شدت نور، دما، رطوبت نسبی و ویژگی‌های خاک ازجمله غلظت املاح قرار می‌گیرند.

 نتایج یک آزمایش مزرعه¬ای روی سه علف هرز Abutilon theophrasti، Datura stramonium، Ipomoea purpurea نشان داد که مقدار علف‌کش و نوع گیاه که در معرض پراکنش علف‌کش قرار می¬گیرد عکس‌العمل متفاوت دارند. جوامع علف¬های هرز طبیعی در معرض دوزهای پایین ۱ درصد دارای فراوانی و گل¬دهی پایین هستند، اما هیچ تغییری در منابع کلی گل در یک جامعه وجود نداشت، احتمالاً به این دلیل که گونه¬های پهن‌برگ حساسیت کمتری را دارند(Kniss, 2018).

پراکنش علف¬کش می‌تواند منجر به تأثیرات مستقیم و غیرمستقیم بر اندام‌ها و بافت های گیاهی، کمیت و کیفیت منابع شود. به‌عنوان مثال، علف‌کش دایکامبا می‌تواند برافزایش محتوای کلروفیل برگ Abutilon theophrasti و افزایش محتوای نیتروژن در برخی گونه‌های گیاهی دیگر باشد که احتمالاً نشان‌دهنده کیفیت بالاتر اثرات علف‌کش است (Johnson, 2022).

درختان میوه و سبزیجات در مناطق میانی اقیانوس اطلس، اغلب در نزدیکی مزارع سویا رشد می‌کنند که در معرض کاربرد علف‌کش گلیفوسیت خسارت و آسیب‌پذیری افزایشی داشته‌اند. نتایج نشان داد که گیاهان خانواده Fabaceae، Solanaceae و Cucurbitaceae به میزان مختلف به علف‌کش حساس هستند (Beckie et al., 2019) که کاربرد دایکامبا در مقدار ۷.۵ گرم در هکتار در مرحله یک تا دوبرگی به گیاه خیار باعث کاهش عملکرد شده است (Hand et al., 2012). استفاده از علف¬کش در مرحله رشد رویشی با میزان ۲.۲۴ و۷.۵ گرم در هکتار باعث کاهش عملکرد هندوانه بین ۱۳ تا ۲۰ درصد شد (Scholtes et al., 2019). نتایج پژوهشی نشان داد که دوز مصرفی ۱۱.۲ گرم در هکتار از علف‌کش، ارتفاع گیاه گوجه‌فرنگی (Solanum lycopersicum L) را تا ۵۰ درصد کاهش می¬دهد (Kniss et al., 2018). بنابراین ازآنجایی‌که حساسیت محصول به گلیفوسیت ممکن است بسته به شرایط محیطی و اقلیمی متفاوت باشد، سه گیاه از خانواده گیاهی متفاوت در این تحقیق به‌صورت مزرعه‌ای در سه مکان مختلف در شرایط زراعی و اقلیمی شمال خوزستان انتخاب و انجام شد. هدف از این تحقیق ارزیابی آسیب‌دیدگی، اندازه‌گیری تولید زیست‌توده و تعیین اثر کمی و کیفی بر عملکرد در پاسخ به میزان دوزهای مصرفی گلیفوسیت در دو مرحله رشد رویشی و زایشی در گیاهان خیارچنبر، گوجه‌فرنگی و باقلا بوده است.

 

موارد و روش‌ها

این پژوهش کاربردی برای بررسی اثرات کاربرد علف¬کش گلیفوسیت و با میزان¬ها در مراحل رشد مختلف بر درصد آسیب‌دیدگی، میزان رشد و عملکرد گیاهان خیارچنبر(Cucumis melo var. flexuosus)، گوجه‌فرنگی (Lycopersicum esculentum) و باقلا (Vicia faba) در سال‌های ۱۳۹۸ و ۱۳۹۹ در سه محل شامل منطقه کشاورزی میان آب شمالی، مرکز کشاورزی عقیلی و مرکز تحقیقات و آموزش دانشکده کشاورزی شوشتر انجام شد. قبل از اجرای آزمايش، به‌منظور تعيين خصوصيات فيزيكي و شيميايي خاك، از ۱۵ نقطه مزرعه و به‌طور تصادفی از عمق صفر الي ۳۰ سانتی‌متر نمونه‌برداری به عمل آمد كه نتايج آن در جدول ۱ ارائه شده است.

 

 

جدول ۱- مشخصات برخی خصوصیات فیزیکی و شیمیایی خاک مزارع

منطقه	نوع بافت خاک	ماسه %	سیلت %	رس %	ماده آلی %	PH
میان آبی شمالی	لوم سیلت	13	69	18	1.7	5.0
مرکز کشاورزی عقیلی	لومی	38	44	18	2.5	6.3
مرکز تحقیقات دانشکده کشاورزی	ماسه لومی	81	14	5	1	5.8

 

 

برای کشت گیاه خیارچنبر به‌عنوان رقم محلی در منطقه میان آب شمالی در اسفندماه به‌صورت ردیفی در عمق ۲.۵ سانتی‌متر بافاصله بوته‌ای ۲۵ سانتی‌متر و در مرکز تحقیقات دانشکده کشاورزی در فروردین‌ماه عملیات کاشت این گیاه انجام شد. برای کشت نشاء گیاه گوجه‌فرنگی در منطقه میان آب شمالی در اسفندماه به‌صورت ردیفی بافاصله ردیفی ۶۱ سانتی‌متر کاشته شد. کشت گیاه باقلا در منطقه میان آب شمالی در آبان ماه، به‌صورت ردیفی و روی ردیف با عمق ۲.۵ سانتی‌متر و فاصله بوته روی ردیف ۵ سانتی‌متر کاشته شد. گیاه باقلا در منطقه مرکز کشاورزی عقیلی در آبان ماه روی ردیف در ردیف‌های دوتایی بافاصله ۷۶ سانتی‌متر از یکدیگر در عمق ۲.۵ و فاصله بوته ۵ سانتی‌متر کاشته شد. اندازه کرت برای همه گیاهان زراعی۱.۵ در ۶ متر بود. کرت‌ها با ردیف‌های به عرض ۱.۵ متر از هم جدا شدند. برای جلوگیری از رقابت علف¬های هرز، کرت‌ها به‌صورت دستی وجین شدند. مدیریت حشرات و بیماری‌ها مطابق با توصیه‌های عرف منطقه و نظر کارشناسان دفع آفات انجام شد. طرح به‌صورت فاکتوریل دوعاملی در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با چهار تکرار انجام شد. فاکتورهای اصلی زمان کاربرد علف‌کش گلیفوسیت (مرحله رشد رویشی V2 و مرحله اولیه رشد زایشی R1) و فاکتور فرعی میزان علف‌کش (۱.۵۱، ۲.۵۱، ۴.۵۶، ۶.۵۵، ۸.۵۰ گرم در هکتار) بود. تاریخ‌های کاربرد در جدول ۲ نشان داده شد.

 

 

جدول ۲. تاریخ کاربرد گلیفوسیت در مراحل رویشی (V2) و زایشی (R1) برای گوجه‌فرنگی، خیارچنبر و باقلا در منطقه کشاورزی میان آب شمالی(MS)، مرکز کشاورزی عقیلی (KA)، مرکز تحقیقات دانشکده کشاورزی (MTK).

مراحل رشد گیاه	گوجه‌فرنگی		خیارچنبر			باقلا
	MS		MS		MTK	MS		KA
	1398	1399	1398	1399	1398	1399	1398	1399	1398
رویشیv2	23 فروردین	26 فروردین	6اردیبهشت	16اردیبهشت	26اردیبهشت	30آذر	22آذر	17آذر	20آذر
زایشیR1	16 اردیبهشت	28اردیبهشت	15 خرداد	24 خرداد	ا تیر	15بهمن	28 بهمن	6 بهمن	6 بهمن

 

 

خسارت به محصول،از طریق تشخیص ترکیبی از تغییرات شکل برگ، کوتاهی ساقه و بوته و اپیناستی و رنگ‌پریدگی، که به‌صورت چشمی در مقیاسی از ۰ تا ۱۰۰٪ ارزیابی شد که ۰٪ بدون آسیب و ۱۰۰٪ مرگ کل گیاه قابل‌مشاهده بود. خسارت قابل‌مشاهده در گیاهان گوجه‌فرنگی، خیارچنبر و باقلا پس از ۱۴ و ۲۸ هفته از کاربرد علف-کش ارزیابی شد. برای اندازه‌گیری طول خیارچنبر (۵ بوته در هر کرت) از پایه ساقه گیاه تا نوک ساقه اندازه‌گیری و تا کاهش رشد محصول بعد از کاربرد ارزیابی شود. در باقلا ارتفاع گیاه از ۱۴ روز بعد از کاربرد (۱۰ بوته در هر کرت) اندازه‌گیری شد. عملکرد میوه خیارچنبر؛ گوجه‌فرنگی و باقلا از ۵ بوته وسط در هر کرت جمع‌آوری و شمارش و وزن شدند. زیست‌توده گیاهان در هنگام برداشت با برش گیاهان در سطح خاک جمع‌آوری و وزن‌های تره آن‌ها ثبت شد. عملکرد تجارتی نسبی (RCY) برای هر گیاه در تیمارهای مختلف ازنظر زمان‌بندی و میزان کاربرد گلیفوسیت از طریق رابطه (۱) محاسبه شد:

 رابطه (1)     RCY=((CYi;n)/(CYo;n))×100 

CY i,t عملکرد تجاری برای میزان گلیفوسیت در هرکدام از تیمارها و CY 0,n عملکرد تجاری برای تیمارهای بدون اعمال علف‌کش گلیفوسیت است.

 از قبل به‌منظور اطمینان از یکنواختی واریانس اشتباه آزمایشی از آزمون بارتلت استفاده شد. تجزیه‌وتحلیل داده‌های آزمایش با نرم‌افزار SAS انجام گرفت. مقایسه میانگین‌ها با آزمون دانکن و در سطح احتمال پنج درصد انجام شد.

 

نتایج و بحث

برهمکنش‌های زمان‌ رشد و میزان کاربرد بر هرکدام از گیاهان خیارچنبر، گوجه‌فرنگی و باقلا مورد تجزیه‌وتحلیل قرار گرفت (جدول ۳). خسارت به خیارچنبر و گوجه‌فرنگی، طول ساقه خیارچنبر، ارتفاع باقلا، بیوماس باقلا و عملکرد گیاهان گوجه‌فرنگی و باقلا تحت تأثیر میزان کاربرد گلیفوسیت قرار گرفتند. زمان کاربرد این علف‌کش نیز بر طول خیار و باقلا تأثیر داشت. برهمکنش مرحله کاربرد در دو دوره رشد و میزان‌های گلیفوسیت بر صفت خسارت به محصولات در دوره درمان بعد ۱۴ و ۲۸ روز پس از کاربرد علف‌کش بر باقلا معنی‌دار بود (جدول ۳).

 

 

 

 

جدول ۳. نتایج تجزیه آنالیز خسارت، رشد طولی گیاه، بیوماس و عملکرد برای محصولات خیارچنبر، گوجه‌فرنگی و باقلا. داده‌ها از نتایج تحقیقات در سال‌های ۱۳۹۸ و ۱۳۹۹ از منطقه کشاورزی میان آب شمالی(MS)، مرکز کشاورزی عقیلی (KA) و مرکز تحقیقات دانشکده کشاورزی (MTK) بوده است. میزان علف‌کش گلیفوسیت در ۱.۵۱، ۲.۵۱، ۴.۵۶، ۶.۵۵، ۸.۵۰ گرم در هکتار که در مراحل رشد V2 و R1 گیاهان اعمال شد.

 

صفات تجزیه آنالیز	خسارت گیاه ۱۴ روز بعد از مصرف%	خسارت گیاه ۲۸ روز بعد از مصرف%	ارتفاع cm	عملکرد تجاری نسبی %	ماده خشک کل گیاه (گرم در بوته)	میوه در بوته %	تعداد میوه در بوته
خیارچنبر
میزان	*0.0523	*0.0102	*0.0672	*0.0298	ns 0.10362	ns 0.0987	ns0.2005
مرحله رشد	ns 0.1023	ns 0.604	**0.0012	ns 0.2905	ns 0.40021	ns 0.5986	ns 0.6099
میزان گلیفوسیت *مرحله رشد	ns0.901	ns 0.645	ns 0.6824	ns 0.8965	ns 0.9214	ns 0.8965	ns 0.9568
گوجه‌فرنگی
میزان گلیفوسیت	**0.0001	**0.0001	0.4207ns	0.825*	0.2310ns	ns0.8968	*0.0234
مرحله رشد	ns 0.8995	ns 0.869	ns 0.2054	*0.0096	ns 0.30251	ns 0.9356	ns 0.2924
میزان گلیفوسیت *مرحله رشد	ns 0.2054	ns 0.520	ns 0.3214	ns 0.7658	ns 0.23502	ns 0.6024	ns 0.8026
باقلا
میزان گلیفوسیت	**0.0001	**0.0001	**0.0001	**0.0001	**0.0001	**0.0001	*0.0425
مرحله رشد	**0.0001	*0.00690	**0.0001	ns 0.1654	ns 0.50281	ns 0.16581	ns 0.1901
میزان گلیفوسیت *مرحله رشد	**0.0001	*0.0568	ns 0.18960	ns 0.2998	ns 0.89975	ns 0.1634	ns 0.5452

ns و * و ** به ترتیب غیرمعنی‌دار معنی‌دار در سطح 5 و 1 درصد

 

 

خیار چنبر

نتایج نشان داد گیاه خیار چنبر در اثر اعمال تیمارها، کمترین خسارت را به بوته در طول ۱۴ و ۲۸ روز بعد از اعمال تیمارعلف‌کش نشان داد (۱٪ تا ۴٪) که در بین میزان‌های مصرفی دوز ۶.۵۵ و ۸.۵۰ گرم در هکتار میزان خسارت بالاتری را نشان داد (جدول ۴). با مقایسه میانگین در مرحله رشد و میزان کاربرد گلیفوسیت در میزان ۶.۵۵ و ۸.۵۰ گرم در هکتار بر طول خیار در ارزیابی ۱۴ روز پس از کاربرد اثر منفی و نیز بر عملکرد تجاری با کاربرد میزان ۸.۵۰ گرم در هکتار با میانگین ۷۹ درصد کاهش داشت. طول ساقه در مراحل رشد تحت تأثیر کاربرد علف‌کش قرار گرفت، به صورتی که کاربرد در زایشی۴۲درصد بیشتر نسبت به مرحله رویشی بود.

 

 

 

جدول ۴- داده‌های اثر میزان کاربرد گلیفوسیت در زمان‌بندی دوره‌های رشد رویشی و زایشی بر خسارت، طول رشد گیاه و عملکرد خیارچنبر در سال‌های ۱۳۹۸ و ۱۳۹۹ در منطقه کشاورزی میان آب شمالی(MS)، و در سال ۱۳۹۹ مرکز تحقیقات دانشکده کشاورزی (MTK) انجام شد.

 

میزان مصرف (گرم در هکتار)	درصد خسارت گیاه بعد از 14 روز بعد از مصرف	درصد خسارت گیاه بعد از 28 روز بعد از مصرف	ارتفاع بوته بعد از 14 روز بعد از مصرف (سانتی‌متر)	عملکرد تجاری نسبی %
1.51	c0	c0	a112	a105
2.51	c0	c0	b95	b96
4.56	b1	c0	b94	a100
6.55	ab2	ab2	c83	b95
8.50	a4	a3	d71	c79

*-میانگین‌های دارای حروف مشترک، در سطح احتمال 5 درصد، اختلاف معنی‌داری با یکدیگر ندارند.

 

 

تولید عملکردی خیار با کاربرد علف¬کش در اوایل فصل رشد رویشی روی رسیدگی میوه تأثیر و بلوغ را به تعویق می¬اندازد. عملکرد قابل‌فروش و تعداد میوه تحت تأثیر میزان‌های اولیه علف¬کش گلیفوسیت قرار نگرفت؛ که نتایج این پژوهش با نتایج (Barber Culpeper, 2018) ; (Scholtes, 2019) مطابقت داشته است. نتایج کار تحقیقی نشان داد که گلیفوسیت با میزان ۷.۶گرم در هکتار در خیار، میانگین تعداد میوه و طول ساقه به ترتیب ۵۳٪ و ۲۸٪ کاهش داشت   (Hand et al., 2021).

گوجه‌فرنگی

نتایج نشان داد ارزیابی خسارت و تعداد میوه در بوته در تیمار میزان کاربرد گلیفوسیت در مزرعه گوجه‌فرنگی در ۱۴ و ۲۸ روز پس از اعمال معنی‌دار است (جدول ۳)، در برهمکنش کاربرد میزان علف‌کش و در مراحل رشد بر صفت درصد عملکرد تجاری معنی‌دار بود (جدول ۳). بیشترین خسارت به محصول گوجه‌فرنگی در ۱۴ روز پس از اعمال تیمار و در میزان‌های ۶.۵۵ و ۸.۵۰ گرم در هکتار به ترتیب به میزان ۲۸ و ۴۲ درصد مشاهده شد (جدول ۵). درحالی‌که در ۲۸ روز پس از اعمال تیمار میزان خسارت به محصول در میزان‌های ۴.۵۶، ۶.۵۵ و ۸.۵۰ گرم در هکتار به ترتیب ۷، ۱۰ و ۱۹ درصد مشاهده شد (جدول ۵).

 

 

 

 

 

 

 

 

جدول 5- دادهای اثرات میزان و مرحله مصرف علف‌کش گلیفوسیت بر خسارت و عملکرد گوجه‌فرنگی در طول سال‌های ۱۳۹۸ و ۱۳۹۹ در مرکز کشاورزی میان آب

 

میزان مصرف (گرم در هکتار)	درصد خسارت گیاه بعد از 14 روز بعد از مصرف	درصد خسارت گیاه بعد از 28 روز بعد از مصرف	تعداد میوه در بوته	عملکرد تجاری نسبی %
1.51	d6	d3	a4.1	a122
2.51	d5	d3	a4	a118
4.56	c11	c7	b3.5	b90
6.55	b28	b10	c2.7	b86
8.50	a42	a19	d1.4	c68
مرحله رشد گیاه
رشد رویشی	c17	c6	a4	ab108
رشد زایشی	c18	c8	b3.6	bc72

*-میانگین‌های دارای حروف مشترک، در سطح احتمال 5 درصد، اختلاف معنی‌داری با یکدیگر ندارند.

 

 

 نتایج نشان داد به‌طور میانگین تیمار در میزان ۸.۵۰ گرم در هکتار عملکرد تجاری با میزان ۶۸ درصد و تعداد میوه در بوته با تعداد ۱.۴ کمترین را دارد. همچنین گوجه‌فرنگی ازلحاظ عملکرد تجاری به زمان مصرف گلیفوسیت در مرحله زایشی حدود ۷۲ درصد کمترین را نشان داد. تحقیقات مزرعه‌ای نشان داد، حساسیت گوجه‌فرنگی به میزان‌های ۷.۵ و ۱۱.۹ گرم در هکتار از علف¬کش در مرحله گلدهی در مقایسه با مرحله رویشی ۲۵ درصد کاهش عملکرد داشت (Knezevic et al., 2018) که نشان می‌دهد میزان‌های کاربردی علف¬کش، رسیدن میوه را به تأخیر می‌اندازد.

 

 

 

باقلا

نتایج نشان داد برهمکنش میزان علف‌کش و مرحله رشد گیاه بر خسارت ۱۴ و ۲۸ روز پس از اعمال تیمار معنی‌دار بود (جدول ۳). گیاه باقلا در مرحله رشد زایشی در ۱۴ روز پس از اعمال تیمار و زمان درمان حدود ۱۳ درصد در میزان ۱.۵۱ گرم در هکتار و ۵۲ درصد در میزان کاربردی ۸.۵۰ گرم در هکتار دیده شد (جدول ۶). در تحقیقی نتایج نشان داد لوبیا با میزان ۱.۱۴ گرم علف¬کش در هکتار (خسارت ۳۸٪ تا ۵۳٪) در مرحله رشد یک تا دوبرگی گزارش‌شده است (Colquhoun et al., 2014). خسارت بعد از ۱۴ روز پس از اعمال تیمار در زمان رشد زایشی با میزان¬های ۶.۵۵ و ۸.۵۰ گرم در هکتار به ترتیب ۴۹ و ۵۲ درصد مشاهده شد. همچنین باگذشت ۲۸ روز پس از اعمال تیمار، خسارت در تیمار اعمال علف¬کش در مرحله رشد زایشی با میزان ۱.۵۱ و ۲.۵۱ گرم در هکتار در حدود ۳ درصد و درحالی‌که بعد ۱۴ و ۲۸ روز پس از کاربرد تیمار در مرحله رویشی در میزان‌های مصرفی بیش از ۱.۵۱ گرم در هکتار درصد خسارت ۲۰ تا ۱ درصد مشاهده شد (جدول ۶).

 

جدول ۶- اثر متقابل دادهای میزان مصرف گلیفوسیت و مرحله رشد محصول بر خسارت برای باقلا در طول سال‌های ۱۳۹۸ و ۱۳۹۹ در منطقه کشاورزی میان آب و مرکز کشاورزی عقیلی

میزان علف‌کش گلیفوسیت (گرم در هکتار)	خسارت
	14 روز پس از اعمال علف‌کش		28 روز پس اعمال علف‌کش
	مرحله رویشی	مرحله زایشی	مرحله رویشی	مرحله زایشی
1.151	d20	c 13	b1	c3
2.51	c50	c16	b1	c3
4.56	b64	b31	a10	b13
6.55	a91	a49	a11	a29
8.50	a98	a52	a13	a31

*-میانگین‌های دارای حروف مشترک، در سطح احتمال 5 درصد، اختلاف معنی‌داری با یکدیگر ندارند.

 

 

نتایج اثر برهمکنش مرحله رشد و میزان کاربرد علف‌کش گلیفوسیت در گیاه باقلا نشان داد، خسارت پس ۱۴ روز از درمان معنی‌دار است (جدول ۳)؛ که در مرحله رویشی با کاربرد میزان ۱.۵۱ و ۸.۵۰ گرم در هکتار به ترتیب ۲۰ و ۹۸ درصد خسارت‌دیده شد (جدول ۶). در مرحله رشد رویشی در میزان‌های ۶.۵۵ و ۸.۵۰ گرم در هکتار به ترتیب ۹۱ و ۹۸ درصد خسارت به بوته‌ها مشاهده شد که نسبت به مرحله زایشی آسیب بیشتری زده شد (جدول ۶). نتایج آزمایش نشان داد گیاه سویا تحت تیمار با میزان کم دایکامبا در مرحله رشد رویشی، آسیب بالاتر در مقایسه با کاربرد در زمان‌بندی رشد زایشی داشت.(Griffin et al., 2013) به‌طور میانگین در طول زمان رشد گیاه باقلا، در میزان¬های کاربردی ۴.۵۶، ۶.۵۵ و ۸.۵۰ گرم در هکتار وزن خشک کمتری به مقدار ۸۹، ۶۲ و ۳۸ گرم در هر بوته مشاهده شد (جدول۷).

 

جدول ۷- دادهای اثر میزان و مرحله کاربرد علف‌کش گلیفوسیت بر ارتفاع بوته، زیست‌توده و عملکرد برای گیاه باقلا در طول سال‌های ۱۳۹۸ و ۱۳۹۹ در مرکز کشاورزی عقیلی

میزان مصرف (گرم در هکتار)	ارتفاع گیاه بعد از 14 روز بعد از مصرف (سانتی‌متر)	وزن خشک کل بوته (گرم در هر بوته)	عملکرد تجاری نسبی (%)
1.51	a62	a121	a96
2.51	a61	b92	a91
4.56	b57	c89	b51
6.55	c38	d62	c23
8.50	c33	e38	d13
مرحله رشد گیاه
رشد رویشی	b56	c89	ab81
رشد زایشی	a65	c87	b52

*-میانگین‌های دارای حروف مشترک، در سطح احتمال 5 درصد، اختلاف معنی‌داری با یکدیگر ندارند.

 

بازده عملکرد تجاری نسبی تحت تأثیر میزان کاربرد علف¬کش گلیفوسیت معنی‌دار بود (جدول۳). مقدار درصد بازده تجاری نسبی باقلا با کاربرد میزان بیش از ۴.۵۶ گرم در هکتار از این علف‌کش کاهش یافت. مشاهدات تحقیقی نشان داد عملکرد لوبیای تیمار با میزان۱.۴ گرم در هکتار از علف‌کش در مرحله زمانی یک تا سه ساقه دهی۸۳ درصد کاهش یافت (Colquhoun et al., 2014). باقلا با کاربرد علف¬کش در مرحله رشد زایشی در مقایسه با مرحله رشد رویشی باعث کاهش عملکرد درصد بازده تجاری نسبی بیشتر شد که میزان عدد بازده تجاری نسبی در مرحله زایشی ۵۲ درصد است (جدول ۷). این نتیجه با نتایج تحقیق بر سویا در سال 2014 مطابقت دارد که سویا در مرحله زایشی در مقایسه با مرحله رویشی، نسبت به کاهش عملکرد حساس‌تر بود (Solomon et al., 2014).

 نتیجه‌گیری

در نتیجه، اثر علف¬کش گلیفوسیت بر باقلا بیشترین خسارت، کاهش ارتفاع گیاه و تجمع ماده خشک و عملکرد را داشت. کاهش بازده تجاری نسبی عملکرد بیشتر با کاربرد میزان‌های ۴.۵۶، ۶.۵۵ و.۸.۵۰ گرم در هکتار مشاهده شد. بنابراین نیاز است از کاشت گیاهان خانواده حبوبات مثل باقلا در کنار مزارعی که به کاربرد علف¬کش گلیفوسیت مقاوم هستند، جلوگیری کرد. درحالی‌که کاشت خیارچنبر تحمل نسبت مناسبی را در محدوده کاربرد میزان¬های مصرفی گلیفوسیت نشان داد، اما گیاه گوجه‌فرنگی نسبت به کاربرد میزان‌های مصرفی علف¬کش گلیفوسیت خسارت کاهش عملکرد در میزان¬های کاربردی ۴.۵۶، ۶.۵۵ و ۸.۵۰ گرم در هکتار نشان داد.

 

 

REFRENCES

 

Bernards, M.L., Thelen, K.D. and Penner, D. 2005. Glyphosate efficacy is antagonized by manganese. Weed Technology, Vol, 19, No, 1, pp: 27-34.

Tu, M., Hurd, C. and Randall, J.M. 2001. Weed Control Methods Handbook: Tools and techniques for use in natural areas. The Nature Conservancy. Pp. 219.

Barber, LT, McCown, S, Norsworthy, and JK. 2018. Response of non–dicamba-resistant soybean to dicamba as influenced by growth stage and herbicide rate. Weed Technol. 32:513–519.

Beckie, HJ, Ashworth, MB, Flower, KC. 2019. Herbicide resistance management: recent developments and trends. Plants. 8:161.

Colquhoun, JB, Heider, DJ, Rittmeyer, RA. 2014. Relationship between visual injury from synthetic auxin and glyphosate herbicides and snap bean and potato yield. Weed Technol. 28:671–678.

Culpepper, AS, Sosnoskie, LM, Shugart, J, Leifheit, N, Curry, M, Gray, T. 2018. Effects of low-dose applications of 2,4-D and dicamba on watermelon. Weed Technol. 32:267–272.

Griffin, JL, Bauerle, MJ, Stephenson, DO, Miller, DK, Boudreaux, JM. 2013. Soybean response to dicamba applied at vegetative and reproductive growth stages. Weed Technol. 27:696–703.

Hand, LC, Vance, JC, Randell, TM, Shugart, J, Gray, T, Luo, X, Culpepper, AS. 2021. Effects of low-dose applications of 2, 4-D and dicamba on cucumber and cantaloupe. Weed Technol. 35:357–362.

Johnson N.M. and Baucom R.S. 2022. Dicamba drift alters plant–herbivore interactions at the agro-ecological interface. Ecosphere. 13: 4274

Johnson N. 2022. Dicamba drift alters patterns of chewing herbivory in three common agricultural weeds. BioRxiv. https://doi.org/10.1101/2022.08.21.504705

Knezevic, SZ, Osipitan, OA, Scott, JE. 2018. Sensitivity of grape and tomato to micro-rates of dicamba-based herbicides. J Hort. 5:1

Kniss, AR. 2018. Soybean response to dicamba: a meta-analysis. Weed Technol. 32:507–512.

Menne, H. and Kocher, H. 2012. HRAC classification of herbicides and resistance development, pp. 5-28. Modern Crop Protection Compounds. Published by Wiley-VCH Verlag GmbH and Co. KGaA.

Scholtes, AB, Sperry, BP, Reynolds, DB, Irby, JT, Eubank, TW, Barber, LT, Dodds, DM. 2019. Effect of soybean growth stage on sensitivity to sublethal rates of dicamba and 2,4-D. Weed Technol. 33:555–561

Solomon, CB, Bradley, KW. 2014. Influence of application timings and sublethal rates of synthetic auxin herbicides on soybean. Weed Technol 28:454–464.

William, R.D., Ball, D., Miller, T.C., Parker, R., Yenish, J.P., Callihan, R.H., Eberlein, C., Lee, G.A. and Morishita, D.W. 1997. Pacific North West Weed Control Handbook. Oregon State University Extension Publication.

 

 

Evaluation of Different Amounts of Glyphosate Herbicide in the Stages of Vegetative-Reproductive Growth and Yield of Tomato (Lycopersicum esculentum), Cucumber (Cucumis melo var. flexuosus) and Bean (Vicia faba) Plants.

Einollah Hesami*1 and Hadi Chamhaydar2

1Assistant Professor, Department of Agriculture and Plant Breeding, Shushtar Branch, Islamic Azad University, Shushtar, Iran

2Assistant Professor, Department of Agriculture, Shushtar Branch, Islamic Azad University, Shushtar, Iran

* Corresponding Author’s Email: [e-mail]

(Received: November. 25, 2023 – Accepted: March. 19, 2024)

 

 

ABSTRACT

In this research, different amounts of glyphosate herbicide were applied at different times of plant growth. It has been used as a non-selective herbicide in agriculture in the past and present decades due to the development of resistant and resistant weeds. This scientific research was carried out in Shushtar city with the use of different amounts of glyphosate herbicide to evaluate the damage and performance of Tomato, Cucumber and Bean. Glyphosate herbicide was applied in the amounts of 1.51, 2.51, 4.56, 6.55, 8.50 grams of effective substance per hectare. Glyphosate was used in early vegetative and early reproductive stages. The results showed that there was minimal to no damage, reduction in growth and yield for the local cucumber plant of Chambar with the use of herbicides. 14 days after applying the treatment with the amount of 6.55 and 8.50 g/ha, tomato damage was observed with 28-42%. With the application of 8.50 grams per hectare, a 68% decrease in commercial yield was observed. Tomato also showed more sensitivity when exposed to this herbicide in the reproductive stage than in the vegetative stage. Beans were the most sensitive product investigated in this experiment. Damage 14 days after application of treatment after using herbicide with application rates for beans was more in the vegetative growth stage compared to reproductive stage. Also, reduction of plant height and accumulation of biomass occurred for beans. On the other hand, with the application of 8.50 grams per hectare, 13% of the relative commercial yield of beans was observed.

 

Keywords: Biomass, Commercial yield, Damage