واکنش دمایی نرخ ذاتی افزایش جمعیت (r) در زنبور پارازیتویید Habrobracon hebetor (Say)

الموضوعات :

منتظری محمد محسن ¹ , شیلا گلدسته ² , جلال شیرازی ³ , الهام صنعتگر ⁴

1 - ﮔﺮوه ﺣﺸﺮهﺷﻨﺎﺳﻲ، دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی، داﻧﺸﮕﺎه آزاد اﺳﻼﻣﻲ، واحد اراک، اراک، اﻳﺮان
2 - ﮔﺮوه ﺣﺸﺮهﺷﻨﺎﺳﻲ، دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی، داﻧﺸﮕﺎه آزاد اﺳﻼﻣﻲ، واحد اراک، اراک، اﻳﺮان
3 - بخش تحقیقات کنترل بیولوژیک، موسسه تحقیقات گیاهپزشکی کشور، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، تهران، ایران
4 - ﮔﺮوه ﺣﺸﺮهﺷﻨﺎﺳﻲ، دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی، داﻧﺸﮕﺎه آزاد اﺳﻼﻣﻲ، واحد اراک، اراک، اﻳﺮان

تاريخ الإرسال : 28 الخميس , صفر, 1442 تاريخ التأكيد : 05 الجمعة , ربيع الثاني, 1442 تاريخ الإصدار : 06 السبت , ربيع الثاني, 1442

الکلمات المفتاحية: نرخ ذاتی افزایش جمعیت, Habrobracon hebetor, واژه‌های کلیدی: دما, مدل‌های دمایی, Keywords: Temperatures, Intrinsic rate of population increase, Thermal models,

ملخص المقالة :

نرخ ذاتی افزایش جمعیت (r) یکی از شاخص های مهم زیستی حشرات به شمار می رود. در این بررسی واکنش نرخ ذاتی افزایش جمعیت زنبور Habrobracon hebetor (Say) (Hym., Braconidae) به 6 دما (20، 5/22، 25، 5/27، 30 و 5/32 درجه سلسیوس) در رطوبت نسبی 5±65 درصد و دوره نوری 16 ساعت روشنایی و 8 ساعت تاریکی، روی لارو های Galleria mellonella L. (Lep., Pyralidae) بررسی شد. برای هر دما تعداد 80 تا 250 تخم زنبور به عنوان گروه همزاد پرورش داده شد و نرخ ذاتی افزایش جمعیت در هر تیمار با استفاده از نرم افزار TOWSEX-MSChart محاسبه شد. سپس، نتایج به دست آمده در مدل های دمایی بریر-2 و لکتین-2 برازش شدند. نتایج نشان داد مقدار r از 0387/0 واحد بر روز در دمای 20 درجه سلسیوس به 0899/0 واحد بر روز در دمای 5/22 درجه سلسیوس رسید که تقریبا 3/2 برابر شد. اما این نسبت از دمای 5/22 تا دمای 25 درجه سلسیوس (1120/0 واحد بر روز) 25/1 برابر شد. به طور مجدد، از دمای 25 تا 5/27 درجه سلسیوس این نسبت به 8/1 برابر و حداکثر مقدار خود (2001/0 واحد بر روز) رسید. به هر حال، در دماهای 30 و 5/32 درجه سلسیوس این نرخ به ترتیب حدود 5/7 و 10 درصد نسبت به دمای 5/27 درجه سلسیوس کاهش یافت. به طور کلی، مقادیر برآورد شده نرخ ذاتی افزایش جمعیت در دو مدل دمایی در دماهای 20 تا 25 درجه سلسیوس تقریبا مساوی همان در مقادیر محاسبه شده بود اما در دما های بالاتر مقادیر برآورد شده کمتر از مقادیر محاسباتی بودند. به هر حال، حداکثر مقدار r طبق پیش بینی مدل بریر-2 و لکتین-2 به ترتیب برابر 1918/0 و 1922/0 روز1- در دمای 30 درجه سلسیوس بود که کمتر از همان در مقایسه با مقدار محاسبه شده r در دمای 5/27 درجه سلسیوس بود. یافته ها نشان داد که برآوردهای مدل های دمایی از صفات زیستی و جدول زندگی همیشه با هم برابر نیستند و باید همراه مقادیر واقعی به کار گرفته شوند.