بررسی اثرات زیرکشندگی اسانس گیاهان دارویی رازیانه، کلپوره و مرزه روی برخی از ویژگی های زیستی سوسک چهار نقطه ای حبوبات Callosobruchus maculatus F

الموضوعات :

آرزو حیدرزاده ¹ (دانش آموخته کارشناسی ارشد حشره شناسی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه فردوسی مشهد، ایران)
غلامحسین مروج ² (گروه گیاه پزشکی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه فردوسی مشهد، ایران)
سعید هاتفی ³ (گروه گیاه پزشکی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه فردوسی مشهد، ایران)
سعیده سرباز ⁴ (گروه گیاه پزشکی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه فردوسی مشهد، ایران)

تاريخ الإرسال : 02 الأحد , محرم, 1433 تاريخ التأكيد : 27 السبت , ذو القعدة, 1433 تاريخ الإصدار : 12 الأربعاء , رجب, 1434

الکلمات المفتاحية: Essential oils, repellency, Oviposition deterrence, اسانس های گیاهی, دورکنندگی, سوسک چهار نقطه ای حبوبات, cowpea seed beetle, بازدارندگی تخم ریزی, بازدارندگی ظهور حشرات کامل, F1 progency deterrence,

ملخص المقالة :

طی چند دهه اخیر تحقیقات وسیعی روی ترکیبات گیاهی متعدد به منظور دست یابی به جایگزین های بی خطر یا کم خطر و موثرتر از حشره کش های شیمیایی برای کنترل آفات انباری صورت پذیرفته است. در این تحقیق اثر اسانس سه گیاه دارویی رازیانه Foeniculum vulgare Miller، کلپوره Teucrium polium Boiss و مرزه Satureja hortensis L روی برخی فعالیت های رفتاری و تولیدمثلی سوسک چهار نقطه ای حبوبات، در شرایط دمای °C2±28 و رطوبت نسبی 5±60 درصد، در تاریکی مورد بررسی قرار گرفت. نتایج تاثیر دورکنندگی اسانس ها نشان داد که در هر سه اسانس با افزایش غلظت، اثر دورکنندگی آن ها روی حشرات کامل نر و ماده افزایش می یابد. میانگین درصد دورکنندگی در بالاترین غلظت (08/23 میکرولیتر بر لیتر هوا) از اسانس های رازیانه، کلپوره و مرزه روی حشرات نر به ترتیب معادل 82/66، 93/84 و 92/95 درصد و روی حشرات ماده به ترتیب معادل 28/59، 06/76 و 8/88 درصد بود. حشرات نر در مقایسه با حشرات ماده حساسیت بیشتری نسبت به خاصیت دورکنندگی اسانس ها نشان دادند. اسانس های مرزه و رازیانه به ترتیب بیشترین و کمترین دورکنندگی را روی حشرات کامل سوسک چهار نقطه ای حبوبات نشان دادند. نتایج تاثیر اسانس ها روی فعالیت تولیدمثلی نشان داد که میزان تخم ریزی و ظهور حشرات کامل نسل F1 سوسک چهار نقطه ای حبوبات با افزایش غلظت اسانس ها، کاهش یافت. در بالاترین غلظت مورد آزمایش (45/45 میکرولیتر بر لیتر هوا)، در اثر اسانس های رازیانه، کلپوره و مرزه میزان بازدارندگی تخم ریزی به ترتیب 89/70، 69/63 و 85/56 درصد و میزان بازدارندگی ظهور حشرات کامل نسل F1 به ترتیب 16/76، 87/68 و 63/55 درصد به دست آمد. میزان بازدارندگی تخم ریزی و بازدارندگی ظهور حشرات کامل نسل F1 در اثر اسانس رازیانه به طور معنی داری بیشتر از اسانس های کلپوره و مرزه بود. کاهش شدید تخم ریزی و ظهور حشرات کامل در نمونه های تیمار شده با اسانس ها نشان دهنده تاثیر بالای اسانس ها به ویژه اسانس رازیانه روی مرگ و میر جنین می باشد.