بررسی سمیت و اثرات زیرکشندگی اسانس پنج‌انگشت به‌‌عنوان یک ترکیب شبه هورمون جوانی روی لمبه‌ گندم

الموضوعات :

سیاوش تیرگری ¹ (گروه حشره شناسی، دانشکده علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی تهران، تهران، ایران)
علیرضا رحیم‌زاده ² (گروه حشره شناسی، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی تهران، تهران، ایران)
سهراب ایمانی ³ (گروه حشره شناسی، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی تهران، تهران، ایران)
یعقوب فتحی‌پور ⁴ (گروه حشره شناسی کشاورزی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران)

تاريخ الإرسال : 09 الجمعة , جمادى الثانية, 1442 تاريخ التأكيد : 22 الأحد , شعبان, 1442 تاريخ الإصدار : 10 السبت , شوال, 1442

الکلمات المفتاحية: chemical composition, سمیت تنفسی, fumigant toxicity, پارامترهای جدول زندگی, اسانس روغنی, Essential oil, محتوای شیمیایی, واژه‌های کلیدی: لمبه‌ گندم, Keywords: The Khapra beetle, life-table parameters,

ملخص المقالة :

لمبه‌ گندم، Trogoderma granarium Everts (Coleoptera: Dermestidae)، یک آفت مهم غلات از قبیل گندم می ‌باشد. در مطالعه‌ حاضر، اثرات کشندگی و زیرکشندگی اسانس روغنی Vitex agnus-castus L. علیه لاروهای سن اول T. granarium بررسی شد. برای بررسی اثرات زیرکشندگی، لاروهای سن اول در معرض غلظت LC30 اسانس قرار گرفتند و پارامترهای زیستی حشرات زنده مانده بررسی شد. اسانس پنج‌انگشت سمیت تنفسی بالایی برای لاروهای سن اول T. granarium داشت (LC50: 14/132 میکرولیتر بر لیتر هوا). به ‌علاوه، زمان کشندگی V. agnus-castus L. پایین بود (LT50: 27/17 ساعت) که نشان‌ دهنده‌ تاثیرات سریع ترکیب می ‌باشد. دوره‌ی لاروی افراد حاصل از لاروهای سن یک قرارگرفته در معرض اسانس پنج‌انگشت به‌ طور معنی ‌داری طولانی‌تر از افراد شاهد بود. همچنین، در معرض قرارگیری با غلظت زیرکشنده اسانس آزمایش شده به ‌طور معنی ‌داری زنده ‌مانی مراحل نابالغ، طول دوره‌ بالغین و زادآوری افراد ماده‌ بالغ را کاهش داد. نرخ خالص تولیدمثل (R0)، نرخ ذاتی افزایش جمعیت (r) و نرخ متناهی افزایش جمعیت (λ) در جمعیت حاصل از لاروهای در معرض با اسانس پنج‌انگشت به ‌ترتیب 02/4 تخم بر فرد، 016/0 بر روز و 016/1 بر روز به ‌دست آمد که به ‌طور معنی‌ داری کمتر از جمعیت شاهد بود (به ‌ترتیب 55/27 تخم بر فرد، 055/0 برروز و 056/1 بر روز). همچنین، میانگین طول یک نسل در جمعیت تیمار شده با اسانس حدودا 22 روز بیشتر از جمعیت شاهد بود. مطابق با یافته ‌های ما، اسانس پنج‌انگشت سمیت بالایی برای لاروهای T. granarium دارد و به ‌نظر می‌ رسد ترکیبات شبه هورمون جوانی دارد که قابلت دارد برای کنترل مؤثر جمعیت T. granarium در انبارها مورد استفاده قرار گیرد.