درنگی بر تاثیر قبول نیابت در وصایت حج

الموضوعات : فقه و تاریخ تمدّن

زینب یپرم ¹ (دانشگاه آزاد)
حسین میرسعیدی ² (گروه آموزشی الهیات و معارف اسلامی ، دانشگاه فرهنگیان، مشهد، ایران. (نویسنده مسؤول).)
بهنام عباسی اول ³ (استادیار گروه معارف اسلامی ، دانشگاه فرهنگیان ، مشهد،)

تاريخ الإرسال : 22 الثلاثاء , رمضان, 1442 تاريخ التأكيد : 17 الأحد , ذو القعدة, 1442 تاريخ الإصدار : 18 الإثنين , شعبان, 1443

الکلمات المفتاحية: حج, وصیت عهدی, نیابت, ایجاب و قبول,

ملخص المقالة :

یکی از موضوعاتی که فقها در آن اختلاف دارند ، وصایت و موضوع قبول در آن است. نظر مشهور فقها بر این است که در وصایت قبول شرط نیست. ماده 834 قانون مدنی جمهوری اسلامی ایران نیز همین دیدگاه را پذیرفته است. این ماده و همچنین نظر مشهور فقها با تعدادی از قواعد مسلم فقهی مانند: اصل حاکمیت و آزادی اراده، لزوم انضمام قبول در عقود ، قاعده نفی ضرر و قاعده عسر و حرج مغایرت دارد. از سوی دیگر نادیده گرفتن ایجاب موصی از جهتی که وصیت برای حج بلا تکلیف می ماند و برای او ضرر ایجاد می کند نیز جای تامل دارد.قول دیگر در این مساله این است که وصی پس از فوت موصی در صورتی که وصایت را نپذیرفته باشد، حق رد دارد ویا هنگامی که پسر وصی پدر باشد ویا اینکه اگر وصی وصایت را انجام ندهد انجام وصایت توسط شخص دیگری ممکن نباشد باید وصایت را قبول کند.کلید واژه ها: وصایت، وصیت عهدی، نیابت، ایجاب و قبول، حج.در ﺣﻘﯿﻘﺖ ﻣﺎ در ﻣﻮﺿﻮع ﺗﻐﺎﯾﺮ وﺻﯿﺖ ﺗﻤﻠﯿﮑﯽ ﺑﺎ وﺻﺎﯾﺖ، در دو ﻣﻮﺿﻊ، دﭼﺎر ﭼـﺎﻟﺶ ﻫﺴـﺘﯿﻢ: ﯾﮑـﯽ اﯾﻦ ﮐﻪ وﺻﺎﯾﺖ از ﻧﻈﺮ ﻣﻔﻬﻮﻣﯽ، ﺑﺎ وﺻﯿﺖ ﺗﻤﻠﯿﮑﯽ در ﺗﻐﺎﯾﺮ اﺳﺖ ﺑﻪ اﯾﻦ ﻣﻔﻬﻮم ﮐـﻪ در وﺻـﺎﯾﺖ، اﯾﺼـﺎء ﺑـﻪ وﻻﯾﺖ ﻣﯽﺷﻮد وﻟﯽ در وﺻﯿﺖ ﺗﻤﻠﯿﮑﯽ، ﺗﻤﻠﯿﮏ ﺻﻮرت ﻣﯽﭘﺬﯾﺮد ﺑﻨﺎ ﺑﺮ اﯾﻦ، اﻧﺪراج آن دو در ﯾـﮏ ﺗﻌﺮﯾـﻒ، ﻧﺎﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ. از دﯾﮕﺮ ﺳﻮ، وﺻﯿﺖ ﺗﻤﻠﯿﮑﯽ ﺑﻪ ﻋﻘﯿﺪه ﻣﺸﻬﻮر، ﻋﻘـﺪ اﺳـﺖ وﻟـﯽ وﺻـﺎﯾﺖ، ﻣـﻮرد اﺧـﺘﻼف اﺳﺖدر این مقاله پس از بحث و بررسی نظرات فقها دیدگاهی را می پذیرد که می گوید: موصی شرعا و قانونا در جهت آگاه کردن وصی از مورد وصایت (نیابت حج)و اخذ قبول از وی قبل از فوت خود اجبار دارد، در این صورت نه در حق وصی و نه در حق موصی ستمی وارد نخواهد شد و تعارض دو قاعده نفی ضرر و عسر و حرج نیز مرتفع می شود.