بررسی جلوه‌های نمادین طبیعت در اشعار محمدرضا شفیعی کدکنی
الموضوعات :
فصلنامه تخصصی زبان و ادبیات فارسی
احمد کریمی
1
,
هنگامه زال نژاد
2
1 - استادیار گروه زبان و ادبیّات فارسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد چالوس
2 - کارشناس‌ارشد زبان و ادبیّات فارسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد چالوس
تاريخ الإرسال : 02 الإثنين , جمادى الأولى, 1438
تاريخ التأكيد : 02 الإثنين , جمادى الأولى, 1438
تاريخ الإصدار : 17 الجمعة , شوال, 1437
الکلمات المفتاحية:
شعر,
نماد,
poetry,
symbol,
symbolism,
شفیعی کدکنی,
سمبولیسم,
جلوه‌های طبیعت,
manifestations of Nature,
Shafiei Kadkani,
ملخص المقالة :
نماد و نمادهای طبیعی در اشعار پیشینیان رواج داشته و کم یا بیش در شعر شاعران معاصر نیز یکی از آرایه‌های مهم شعری محسوب می‌شود. شفیعی نیز از شاعران سمبلیک و نمادپرداز طبیعی است. نماد در شعر شفیعی در خدمت واژه، مضمون، معنا و اجتماع است. نمادهای شفیعی خاستگاه‌های ملی- میهنی، مذهبی و طبیعی دارند که برجسته‌ترین آن‌ها، طبیعی است. تمثیلی بودن نمادها به شکلی نمادین، از شاخصه‌های شعری اوست. او فقط به توصیف مبادرت نمی‌کند بلکه توصیفِ طبیعت را با حالات و افکار انسان آمیخته، سپس در جلوه‌های سمبل بروز می‌دهد. از این رو در این پژوهش، از میان آثار او، دو مجموعة شعری اعم از آیینه‌ای برای صداها و هزاره دوم آهوی کوهی، مورد مداقه و نقد و بررسی قرار گرفته است.
المصادر:
الیاده، میرچا،(1368)، آیین‌ها و نمادهای آشناسازی، ترجمه نصر ا... زنگویی، تهران: نشر آگاه.
انوری، حسن،( 1383)،فرهنگ روز سخن، تهران: سخن.
. باری روزن،( 1379)،انقلاب ایران: ایدئولوژی و نمادپردازی، ترجمه سیاوش مریدی، تهران: مؤسسه فرهنگ و هنر و ارتباطات، مرکز بازشناسی اسلام و ایران (باز).
بشردوست، مجتبی،(1379)، در جستجوی نیشابور، تهران: نشر ثالث، نشر یوشیج.
پورنامداریان، تقی،(1389)، رمز و داستان‌های رمزی در ادب فارسی (تحلیلی از داستان‌های عرفانی- فلسفی ابن سینا و سهروردی)، تهران: شرکت انتشارات علمی و فرهنگی، چ هفتم.
ثروتیان، بهروز، (1369)، بیان در شعر فارسی، انتشارات برگ.
چدویک، چارلز، (1375)، سمبولیسم، (ترجمه مهدی سحابی)، تهران: نشر مرکز، چ اوّل.
حاکمی، اسماعیل،( 1382)، ادبیّات معاصر ایران، تهران: اساطیر، چ ششم.
دشتی، علی، (1381)، خاقانی، شاعر دیر آشنا، تهران: انتشارات امیر کبیر، چ چهارم.
دو بو کور، مونیک، (1376)، رمزهای زنده جان، ترجمه جلال ستاری، نشر مرکز: چ دوّم.
دهخدا، علی‌اکبر،(1390)، فرهنگ متوسط دهخدا، به کوشش غلامرضا ستوده- ایرج مهرکی- اکرم سلطانی، زیر نظر سیدجعفر شهیدی، تهران: نشر دانشگاه تهران.
دیچز، دیوید، (1370)، شیوه‌های نقد ادبی، ترجمه محمّدتقی صدقیانی و غلامحسین یوسفی، انتشارات علمی، چ سوّم.
روزبه، محمّد رضا، ( 1381)، ادبیّات معاصر ایران( شعر)، تهران: نشر روزگار.
زرّین کوب، حمید،(1358)، چشم‌انداز شعر نو، تهران: توس.
زمرّدی، حمیرا،(1387)، نمادها و رمزهای گیاهی در شعر فارسی، تهران: زوار.
ـــــ، ــــــ،(1382)، نقد تطبیقی ادیان و اساطیر ایران، نشر زوار، چ اوّل.
ژان شوالیه، آلن گربران،(1379)، فرهنگ نمادها، ترجمه و تحقیق سودابه فضائلی،5 ج، تهران: انتشارات جیحون.
شفیعی‌کدکنی، محمد رضا ( م. سرشک)(1376)، آیینه‌ای برای صداها، تهران: نشر سخن.
ــــ، ــــــ،(1380)، ادوار شعر فارسی از مشروطیت تا سقوط سلطنت، تهران: سخن.
ــــ ،ـــــ،(1376)، هزاره دوّم آهوی کوهی، تهران: نشر سخن.
شمیسا، سیروس،(1383)، انواع ادبی، انتشارات فردوسی، چ دهم.
ـــــ، ـــــ ،(1375)، فرهنگ تلمیحات، انتشارات فردوسی، چ پنجم.
ـــــ ،ـــــ،(1377)، فرهنگ اشارات، انتشارات فردوسی، چ اوّل.
شکیبا، پروین،(1373)، شعر فارسی از آغاز تا امروز، تهران: هیرمند، چ دوّم.
عابدی، کامیار،(1379)، تصویرها و توصیف‌ها در شعر معاصر، آیینه، چ دوّم.
ــــ ،ـــــ،(1381)، در روشنی باران‌ها، تهران: کتاب نادر.
عباسی، حبیب ا...،(1378)، سفرنامه باران، تهران: نشر روزگار.
فتوحی رود معجنی، محمود، (1385)، بلاغت تصویر، تهران: سخن.
ـــــــــــ، ـــــــــــ،(1378)، « شکل و ساختار شعر شفیعی»، سفرنامه باران به کوشش حبیب‌ا... عباسی، تهران: روزگار.
فولادوند، عزت ا... ،(1388)، مردی ست می‌سراید، تهران: نشر مروارید.
31. قبادی، حسینعلی،(1374)، نظری بر نمادشناسی، اختلاف و اشتراک آن با استعاره و کنایه، مجله دانشکده ادبیّات و علوم انسانی دانشگاه فردوسی مشهد، شماره سوّم و چهارم، سال بیست و هشتم.
قلی‌زاده، خسرو،(13870)، فرهنگ اساطیر ایرانی، تهران: کتاب پارسه.
کیانوش، محمود،(1355)، بررسی شعر و نثر فارسی معاصر، تهران: رز، چ چهارم.
لوفرد لاشو، مارگریت،(1364)، زبان رمزی افسانه‌ها، ترجمه: جلال ستاری، همدان: توس.
معین، محمد،(1387)، فرهنگ فارسی، تهران: کتاب پارسه، چ اوّل.
مهرگان، آروین،(1377)، دیالکتیک نمادها، اصفهان، نشر فردا، چ اوّل.
میرفخرایی، مهشید،(1367)، روایت پهلوی، موسسه مطالعات و تحقیقات علمی و فرهنگی.
هوهنه‌گر، آلفرد،(1376)، نمادها و نشانه‌ها، ترجمه: علی صلح‌جو، تهران: انتشارات سازمان چاپ و انتشارات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، چ اوّل.
یاحقّی، محمّد جعفر،(1386)، فرهنگ اساطیر و داستانواره‌ها در ادبیّات فارسی، تهران: فرهنگ معاصر.
یونگ، کارل گوستاو،(1387)، انسان و سمبل‌هایش، ترجمه محمود سلطانیه، تهران: نشر جامی. چاپ ششم.
_||_
