بررسی زمینه‌های کاربست تمثیل در دیوان باباافضل کاشانی
الموضوعات : فصلنامه تخصصی زبان و ادبیات فارسی
1 - دانش آموخته دکترای زبان و ادبیات فارسی
الکلمات المفتاحية: عرفان, تمثیل, دیوان, اخلاق, باباافضل کاشانی,
ملخص المقالة :
تمثیل به عنوان یکی از مهم ترین ابزارهای ادبی برای بیان مفاهیم مختلف غنایی، تعلیمی، حماسی، عرفانی و ... مورد استفاده قرار می گیرد. این میزان از انعطاف پذیری، موجب ماندگاری نقش آفرینی تمثیل در حوزۀ ادبیات شده است. یکی از شاعران عارف مسلکی که در دیوان اشعارش برای تبیین و تشریح منظور خود، هدف مندانه از تمثیل استفاده کرده، باباافضل کاشانی است. در مقالۀ حاضر، با تکیه بر منابع کتابخانه ای و مقالات پژوهشی و نیز، روش توصیفی- تحلیلی، زمینه های کاربست تمثیل در دیوان باباافضل، بررسی و واکاوی شده است. نتایج تحقیق نشان می دهد که زمینه های کاربست تمثیل در اثر کاشانی عبارت است از: نقد کنش های غیرقابل قبول؛ تغییر الگوهای اخلاقی و معرفی الگوهای جدید؛ خلق تداعی های اثرگذار در ذهن و عینی سازی انتزاعیات؛ آموزش و تبیین غیرمستقیم آموزه های اخلاقی و منشی؛ ساده سازی مفاهیم غامض و دیریاب؛ تغییر چهارچوب معنایی یک مفهوم. استفاده از تمثیل، سطح کلام باباافضل را از روساخت به ژرف ساخت انتقال داده است.
