بررسی و تحلیل تطبیقی کارکردهای آرایۀ تضاد(طباق) در بوستان سعدی و دیوان متنبّی
الموضوعات : فصلنامه تخصصی زبان و ادبیات فارسی
حسین گیاهی
1
(دانشجوی دکتری زبان وادبیات فارسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد تربت حیدریه ، ایران)
حمیدرضا سلیمانیان
2
(استادیار زبان و ادبیّات فارسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد تربت‌حیدریّه)
حسن دلبری
3
(دانشیار دانشگاه حکیم سبزواری سبزوار ایران)
الکلمات المفتاحية: سعدی, بوستان, تضاد, تطبیق, متنبّی, دیوان اشعار,
ملخص المقالة :
در گسترۀ شعر و ادبی فارسی و عربی دو شخصیت برجسته حضور دارند که از آرایه های ادبی متنوع جهت بازنمایی دیدگاه های خود استفاده کرده اند. سعدی و متنبی را باید از شاخص ترین چهره ها در این زمینه دانست. در اشعار این دو، آرایۀ تضاد و طباق در کنار دیگر آرایه ها نمودی ویژه دارد. به طوری که بارها در ابیات گوناگون مصداق های آن به کار گرفته شده است. سعدی و متنبّی از استخدام این آرایه و کاربست آن در اشعار خود، اهدافی را پیگیری می کردند که بررسی آن، مسألۀ اصلی تحقیق حاضر است. سؤال اصلی پژوهش آن است که چه وجه یا وجوه اشتراک و افتراق بین کارکردهای آرایۀ مذکور در بوستان سعدی و دیوان متنبّی وجود دارد؟ یافته های تحقیق حاضر که با استناد به منابع کتابخانه ای و روش توصیفی- تحلیلی انجام شده است، نشان می دهد که رویکرد شاعران نسبت به این آرایه، بیشتر حول محور مسائل انسان ساز می گردد. بر این اساس، اصلی ترین کارکردها در آثار مذکور این دو شاعر عبارت است از: کارکردهای تعلیمی و اندرزی، کارکردهای انتقادی، کارکردهای غنایی و عاشقانه.
