دیدگاه نظامی دربارۀ سخن، سخنوری و شاعری
الموضوعات : فصلنامه تخصصی زبان و ادبیات فارسی
سیدعلی کرامتی مقدم
1
(دبیر انجمن علمی آموزشی معلمان زبان و ادبیات فارسی خراسان رضوی، استادیار دانشگاه فرهنگیان – پردیس شهید بهشتی مشهد)
سیده‌آمنه حسینی جهانگیر
2
(دانشجوی دکترای زبان و ادبیات فارسی)
الکلمات المفتاحية: نظامی گنجوی, سخن, مخزنالاسرار, سخنوری و شاعری,
ملخص المقالة :
نظامی گنجوی از شاعران بزرگ سدۀ ششم در حوزۀ ادبی آذربایجان است. خمسه یا پنج گنج مهمترین آثار به جا مانده از اوست. در این میان مخزنالاسرار منظومهای زاهدانه و شبه عارفانه است که ویژگیهای منحصر به فردی دارد. یکی از مهم ترین نکات بارز و برجستۀ این کتاب تبیین جایگاه سخن و سخنوری به خصوص مرتبۀ شاعری در دیدگاه سراینده است. سخنسرای گنجه بر ارزش فوقالعادۀ سخن و شعر تأکید ورزیده به حدّی که قطعه شعری با عنوان در فضیلت سخن و مرتبت سخنوری سروده و دیدگاههای خود را دربارۀ مقام و مرتبۀ سخن و جایگاه آن در نظام هستی بیان کرده است. سئوال پژوهش آن است که آیا دیدگاه نظامی دربارۀ سخنوری و شاعری با واقعیت منطبق بوده یا با اغراق شاعرانه بدان نگریسته و بر اساس تعصّب شاعری خویش بدان پرداخته است؟ در این مقاله اشعار آغاز مخزنالاسرار دربارۀ سخنوری و شاعری، مورد نقد و بررسی قرار گرفته و اندیشههای مختلف او همراه با تصاویر شاعرانهای که از سخن ارائه داده مورد تجزیه و تحلیل واقع شده است تا خوانندگان محترم بتوانند درک بهتری از اندیشههای نظامی در این موضوع داشته باشند.
