بررسی عناصر موسیقیایی در کیمیای سعادت

الموضوعات :

حسین اتحادی ¹ (نویسنده)
مریم شعبان زاده ² (نویسنده)

تاريخ الإرسال : 14 السبت , صفر, 1436 تاريخ التأكيد : 06 الأحد , ربيع الأول, 1436 تاريخ الإصدار : 01 الجمعة , جمادى الأولى, 1436

الکلمات المفتاحية: وزن عروضی, تکرار, repetition, جناس, Prosody, سجع, کیمیای سعادت, mohammad ghazali, kimiyaye sa'adat, riming prose, pun,

ملخص المقالة :

نثر صوفیه یکی از انواع نثر است که به دلیل برخورداری از انواع جلوه‌های موسیقی درونی به ویژه تکرار و سجع و جناس، زبانی آهنگین دارد. افزون بر این در برخی از متون صوفیه، عبارات موزون عروضی هم به کار رفته که، سبب نزدیکی هر چه بیشتر آن به زبان شعر شده است. این عناصر یعنی پاره‌های موزون عروضی و موسیقی درونی، افزون بر این‌که سبب زیبایی موسیقیایی نثر می‌شوند، از عوامل تمایز زبان کلیشه‌ای است که موجب برجستگی و غرابت کلمات می‌شوند. در این پژوهش کتاب کیمیای سعادت اثر محمد غزالی، که یکی از متون مهم نثر صوفیه است از این دیدگاه، یعنی میزان برخورداری از عناصر موسیقی‌ساز مطالعه و بررسی شده است. این پژوهش نشان می‌دهد، غزالی از همة عناصری که در ساخت موسیقی کلام تأثیر‌گذارند، در کیمیای سعادت بهره برده است. وی با استفاده از هماهنگی‌های آوایی و واژگانی و فراوانی جمله‌ها و عبارت‌های موزون، نثری موسیقیایی و آهنگین خلق کرده است. غزالی از این طریق در موارد زیادی، در انتقال مؤثرتر مفاهیم و القای احساس مورد نظرش، تأثیر گذاشته است

المصادر:

منابع و مآخذ

1ـ پورنامداریان، تقی. سفر در مه. تهران: سخن، 1390.

2ـ رجایی، محمدخلیل. معالم البلاغه. شیراز: نشر دانشگاه شیراز، 1376.

3ـ زرین‌کوب، عبدالحسین. فرار از مدرسه. تهران: امیرکبیر، 1388.

4ـ شفیعی کدکنی، محمدرضا. موسیقی شعر. تهران: آگه، 1379.

5ـ ـــــــــــ . ادوار شعر فارسی. تهران: سخن، 1387.

6ـ ــــــــــ.. زبان شعر در نثر صوفیه. تهران: سخن، 1392.

7ـ شمیسا، سیروس. نگاهی تازه به بدیع. تهران: میترا، 1386.

8ـ صفا، ذبیح الله. تاریخ ادبیات در ایران. تهران: فردوس، 1373.

9ـ غزالی، ابوحامد محمد. مکاتیب فارسی غزالی. به تصحیح و اهتمام عباس اقبال. تهران: کتابخانة طهوری و کتابخانة سنایی، 1363.

10ـ ــــــــــ . کیمیای سعادت. به تصحیح احمد آرام. تهران: گنجینه، 1372.

11ـ غلامرضایی، محمد. سبک‌شناسی نثرهای صوفیانه. تهران: دانشگاه شهید بهشتی، 1388.

12ـ متحدین، ژاله، «تکرار ارزش صوتی و بلاغی آن»، مجلة دانشکدة ادبیات و علوم انسانی دانشگاه فردوسی، شمارة سوم، سال یازدهم، صص530 ‌ـ‌483، 1354.

13ـ ملاّح، حسین علی. پیوند موسیقی و شعر. تهران: نشر فضا، 1385.

14ـ همایی، جلال‌الدین. غزالی نامه. تهران: کتابفروشی فروغی، بی‌تا.

15ـ وحیدیان کامیار، تقی. بدیع از دیدگاه زیبایی‌شناسی، تهران: دوستان، 1379.

16ـ یوسفی، غلامحسین. کاغذ زر. تهران: سخن، 1387.

 

---

* دانشگاه سیستان و بلوچستان، گروه زبان و ادبیات فارسی، سیستان و بلوچستان، ایران.

** دانشگاه آزاد اسلامی، واحد زابل، دانشجوی دوره دکتری روزانه دانشگاه سیستان و بلوچستان

تاریخ دریافت: 15/9/1393                                                                          تاریخ پذیرش