بررسی و تحلیل تصویر‌پردازی از عقل در اشعار سنایی

الموضوعات :

مرتضی رزاق پور ¹ (نویسنده)
رضا صادقی شهپر ² (نویسنده)
اکرم مصفا ³ (نویسنده)

تاريخ الإرسال : 21 السبت , صفر, 1436 تاريخ التأكيد : 23 الإثنين , جمادى الأولى, 1438 تاريخ الإصدار : 01 الجمعة , جمادى الأولى, 1436

الکلمات المفتاحية: عقل, Illustration, تصویرسازی, Intellect, شعر سنایی, poems Anonymous,

ملخص المقالة :

امتزاج و آمیختگی اصطلاحات عرفانی و فلسفی و تبیین آن با زبان شاعرانه و هنرمندانه، زوایا و دیدگاه‌‌های مختلفی را جهت بررسی و ارزیابی این گونه آثار فراهم می‌آورد. کاربرد مفاهیم انتزاعی و دشوار حکمی و فلسفی در آثار منظوم عرفانی به طرق و شیوه‌‌های مختلفی در قالب حکایت‌‌های تمثیلی، داستان‌‌های تعلیمی و موعظه‌‌های اخلاقی مرسوم بوده است، از آن‌جا که سنایی هم شاعر است هم صوفی و هم حکیم بنا بر این آثارش را می‌توان از سه دیدگاه عرفانی، فلسفی و ادبی بررسی کرد. آثار سنایی چون حدیقه، دیوان اشعار و مثنوی‌‌های او از جمله آثار عرفانی است که شاعر به فراخور موضوع از مضامین و اصطلاحات حکمی و فلسفی در آن بهره گرفته است؛ او هم چنین جهت مؤثّر‌کردن کلام خود از عناصر تصویر‌پردازی به وفور سود جسته است. در این گفتار نحوة تصویر‌سازی و شیوة کاربرد عناصر خیال هم‌چون تشبیه، استعاره، کنایه، تلمیح، پارادکس، تجسم، تمثیل و… در خصوص واژة عقل ارزیابی شده است.

المصادر:

منابع و مآخذ

1ـ امیر المؤمنین. نهج‌البلاغه. ترجمه محمد دشتی، تهران: دیوان، چاپ اوّل، 1388.

2ـ خاقانی شروانی، افضل‌الدین بدیل بن‌علی. دیوان خاقانی. به کوشش ضیاء‌الدین سجادی. تهران: زوّار، چاپ ششم، 1378.

3ـ رودکی، ابو عبدالله. برگزیده اشعار. به کوشش خلیل خطیب‌رهبر. تهران: انتشارات صفی علیشاه، 1369.

4ـ ریاحی، پری. عقل از دیدگاه مولانا. تهران: انتشارات مؤسسة پژوهشی حکمت و فلسفة ایران، چاپ اوّل، 1384.

5ـ زرقانی، سیّد مهدی. بوطیقای کلاسیک. تهران: سخن، چاپ اوّل، 1391.

6ـ سنایی غزنوی، ابوالمجد مجدود بن آدم. دیوان اشعار. به اهتمام مدرّس رضوی. تهران: سنایی، چاپ هفتم، 1388.

7ـ ـــــــــــــ . مثنوی‌های حکیم سنایی. تصحیح مدرّس رضوی. چاپ دوم، 1360.

8ــــــــــــــ . حدیقه الحقیقه. تصحیح مدرّس رضوی. انتشارات: دانشگاه تهران، 1368.

9ـ شفیعی‌کدکنی، محمدرضا. صور خیال در شعر فارسی. تهران: نشر آگاه، چاپ سیزدهم، 1388.

10ـ ـــــــــــــــــــــــ.. شاعر آیینه‌ها. تهران: نشر آگاه، 1389.

11ـ ـــــــــــــــــــــــ.. تازیانه‌های سلوک. تهران: آگاه، چاپ نهم، 1372.

12ـ شمیسا، سیروس. سبک‌شناسی شعر، تهران: فردوس، چاپ چهارم، 1378.

13ـ شیخ، سعید. فرهنگ اصطلاحات فلسفة اسلامی. ترجمه سعید رحیمیان. تهران: ‌مرکز، چاپ اوّل، 1390.

14ـ عین‌القضات همدانی، عبدالله بن محمد. نامه‌های عین‌القضات همدانی. به اهتمام علینقی منزوی و عفیف عسیران. تهران: اساطیر، چاپ دوم، 1387.

15ـ فتوحی، محمود. بلاغت تصویر. تهران: سخن، چاپ دوم، 1389.

16ـ قنایی، ابو بشر متی بن یونس. بوطیقای کلاسیک. ترجمه سیّد مهدی زرقانی. تهران: سخن، چاپ اوّل، 1391.

17ـ کمال‌الدّین اسماعیل. دیوان اشعار. به اهتمام بحر العلومی. تهران: دهخدا، 1348.

18ـ محمد خانی، علی اصغر. شوریده‌ای در غزنه. تهران: سخن، چاپ اوّل، 1385.

19ـ نجم رازی، عبدالله بن محمد. مرصاد العباد. به اهتمام محمّد امین ریاحی. تهران: علمی و فرهنگی، چاپ چهارم، 1371.