کاربرد طرح‌واره‌های تصویری در رباعیات وحشی بافقی از دیدگاه معناشناسی

الموضوعات :

الخاص ویسی ¹ (نویسنده)
فاطمه دریس ² (نویسنده)

تاريخ الإرسال : 06 السبت , رجب, 1436 تاريخ التأكيد : 29 الخميس , رمضان, 1436 تاريخ الإصدار : 01 السبت , جمادى الثانية, 1436

الکلمات المفتاحية: معناشناسی, طرح‌واره‌های تصویری, طرح‌واره‌های حرکتی, طرح‌واره‌های حجمی, طرح‌واره‌های قدرتی, cognitive semantics, Image Schema, path schema, containment,

ملخص المقالة :

پژوهش حاضر بر آن است تا با تحلیل اشعار وحشی بافقی، در چارچوب نظریه معناشناسی، میزان کاربرد هر یک از طرح واره های تصویری حرکتی، حجمی و قدرتی را در شعر این شاعر جهت خلق معنا بررسی کند. به این منظور تعداد 66 رباعی وحشی بافقی گزینش شده و مورد تحلیل قرار گرفته اند. از تعداد 264 مصراع پیکرة برگزیده از مجموع 66 رباعی، در 114 مورد از طرح واره های تصویری جهت مفهوم‌سازی استفاده شده است که بیش‌ترین سهم را نیز طرح‌واره های حرکتی داشته اند. افعالی نظیر گذشتن، شتافتن و رفتن که بر حرکت دلالت داشته و بسته به موضوع سخن شاعر، استفاده شده اند، نشان از اهمیت موضوع مقاله حاضر دارد. پس از آن طرح واره های حجمی با دلالت بر موضوعاتی چون دام و عزلت در مکانی محصور و عمدتاً همراه با غم و اندوه و طرح واره های قدرتی با در بر گرفتن مفاهیمی چون هجران و فراق و آن‌چه از نظر شاعر ممنوع نامیده شده بیش ترین فراوانی را دارند.

المصادر:

منابع و مآخذ

1ـ باقری خلیلی، علی‌اکبر؛ محرابی کاله، منیره، «طرح وارة چرخشی در غزلیات سعدی و حافظ شیرازی»، فصل‌نامه نقد ادبی، سال ششم، شماره بیست و سوم، 1392.

2ـ جلالیان، سارا، «بررسی برخی طرح‌واره‌های تصویری داستان سیاوش شاهنامه بر اساس نظریة جانسون»، پایان‌نامة کارشناسی ارشد، دانشگاه فردوسی مشهد، 1394.

3ـ راسخ مهند، محمد. درآمدی بر زبان‌شناسی شناختی، نظریه‌ها و مفاهیم. تهران: سمت، چاپ چهارم، 1393.

4ـ روشن، بلقیس؛ یوسفی‌راد، فاطمه؛ شعبانیان، فاطمه، «مبتای طرح‌واره‌ای استعاره‌های موجود در ضرب‌المثل‌های شرق گیلان»، زبان شناخت، سال چهارم، شمارة دوم، 1392.

5ـ محمدی آسیابادی، علی؛ صادقی، اسماعیل؛ طاهری؛ معصومه، «طرح‌وارة حجمی و کاربرد آن در بیان تجارب عرفانی»، پژوهش‌های ادب عرفانی (گوهر گویا)، سال ششم، شماره دوم، پیاپی 22، 1391.

 

6- Johnson, M. (1987). The body In the Mind: The Bodily Basis of Meaning, Reason and Imagination, Chicago: Chicago University Press.

7- Loebner, S. (2002). Understanding Semantics (Understanding Language), first edition, Rutledge.

8- Saeed, J.I. (2013). Semantics, Oxford: Blackwell.

9- Talmy, Leonard (2000). Towards a Cognitive Semantics, London: Cambridge.

 

---

* استادیار دانشگاه پیام ‌نور، گروه زبان­شناسی، ایران.

** دانشجوی دوره دکتری زبان‌شناسی دانشگاه آزاد اسلامی اهواز.

تاریخ دریافت: 5/2/94                                                                                      تاریخ پذیرش: 25/4/94

[1]- Sebastian Loebner

[2]- Metaphore

[3]- Metonemy

[4]- categorization

[5]- conceptualization

[6]- Encyclopedic meanings

[7]- Mental Spaces

[8]- Radial categories

[9]- George Lakoff

[10]- Leonard Talmy

[11]- Ronald Langacker

[12]- Charles J. Fillmore

[13]- Eve E. Sweetser

[14]- Gilles Fauconnier

[15]- Mark Turner

[16]- compulsion

[17]- blockage

[18]- Removal of restraint