تصویرهای هنری در اشعار عاشورایی اهلی شیرازی و بابافغانی شیرازی
الموضوعات :
سمایه پروائیان
1
(university khalkhal ardabil)
الکلمات المفتاحية: امام حسین(ع), تصویرهای ادبی, اهلی شیرازی, بابافغانی شیرازی, مرثیه,
ملخص المقالة :
مرثیه دراصطلاح بمعنای سرودن شعر در رثای شخص است و از نخستین ادوار شعر فارسی وجود داشته است. اینگونۀ ادبی در عصر صفوی با حادثۀ کربلا پیوند خورد و رفته‌رفته بصورت یک فرهنگ استوار درآمد. از آن زمان شاعرانِ شیعی به سرودن اشعار مذهبی، بویژه اشعار عاشورایی و شرح جزئیات وقایع آن، پرداختند. اهلی شیرازی و بابافغانی شیرازی ازجمله شاعران بزرگ عصر صفوی هستند که در رثای امام‌حسین(ع) و شهیدان کربلا اشعار شورانگیزی سروده‌اند. در این پژوهش 267 بیت از اشعار عاشورایی شاعران مذکور از دیدگاه تصویرهای ادبی با تحلیل آماری داده‌ها پژوهیده شده است؛ اهلی شیرازی نسبت به بابا فغانی شیرازی کاربردهای هنریتری دارد.اغلب مرثیه‌ها اوزان سنگین و لحنی آرام و غم‌انگیزدارند. بسامد واژگان عربی و نیز واژه‌هایی با گفتمان عزاداری عاشورا (مانند کربلا، خون، شهید، غم و...) در همۀ مرثیه‌ها چشمگیر است. ساختار نحوی بسیاری از جمله‌ها بضرورت شعر بهم ریخته، ولی این دگرگونیها در شعر متداول بوده و برجستگی محسوب نمیشود. از نظر فکری نیز همۀ مرثیه‌ها مؤیّد شیعی‌بودن شاعران است؛ نسبت‌دادن حادثۀ عاشورا به فلک که نوعی جبرگرایی است در این اشعار چشمگیر است. مهمترین برآیند پژوهش حاضر آشکارکردن شباهتها و تفاوتهای ادبی مرثیه‌های این دو شاعر و شناخت دیدگاه آنان نسبت به سیّدالشّهدا(ع) است .
_||_
