تحلیل عناصر تصویرساز در طنزآفرینی (با تکیه بر کاریکلماتورهای دهه‌ی نود)

الموضوعات :

لیلا محمدنژاد کلکناری ¹ , حسین پارسایی ² , حسام ضیایی ³

1 - دانشجوی دکتری ادبیات فارسی دانشگاه آزاد قائم شهر
2 - عضو هیئت علمی دانشگاه قائم شهر
3 - عضو هیات علمی دانشگاه قائم شهر

تاريخ الإرسال : 26 الأحد , ذو الحجة, 1441 تاريخ التأكيد : 12 الأحد , جمادى الأولى, 1442 تاريخ الإصدار : 07 الجمعة , رجب, 1442

الکلمات المفتاحية: تصویر, طنز, کاریکلماتور, دهه نود, بازی زبانی,

ملخص المقالة :

چکیده کاریکلماتور یکی از جریان‌های نو ظهور ادبیات معاصر است که از زیر مجموعه‌های طنز و مطایبه به شمار می‌رود. پیروان این جریان برای ایجاد فضاهای طنزآمیز، از بازی‌های زبانی به عنوان شگردی ویژه بهره می‌برند. این شگرد ،در سایه‌ی آرایه‌های بیانی و بدیعی شکل می‌گیرد. نویسندگان کاریکلماتور، با بهره‌گیری از تصاویر و ایماژهای شاعرانه ، موقعیت‌های طنز می‌آفرینند. این پژوهش ، بر آن است تا ارتباط‌ بازی‌های زبانی را با تصاویر و فضاهای کاریکلماتوری ، بررسی کند و تأثیر آن‌ها را در ایجاد مفاهیم طنزآمیز ، به شکل آماری تحلیل کند. نویسندگان با بررسی پنج مجموعه کاریکلماتور دهه‌ ی نود ، شگردهای ایجاد طنز را در مقوله‌های کنایه ، ایهام ، تضاد ، جناس ، تلمیح ، نقیضه‌‌ ی شعر و ضرب‌المثل ، حسن‌تعلیل و تجسّم دانسته‌اند که از بین این عناصر تصویرساز و طنزآفرین ، کنایه و ایهام، بیشترین فراوانی را در مجموعه کاریکلماتورهای دهه ‌ی نود دارند.

المصادر:

منابع و مآخذ

1ـ آزادیخواه، محمدعلی. خوشمزه‌ترین میوه درخت. تهران: آموت، 1390.

2ـ اخوان‌ثالث، مهدی. نقیضه و نقیضه‌سازان. به کوشش ولی‌الله درودیان، تهران: زمستان، 1374.

3ـ اخوت، احمد. نشانه‌شناسی مطایبه. اصفهان: نشر فردا، 1371.

4ـ استعلامی، محمد. شرح مثنوی. چاپ پنجم، تهران: زوار، 1375.

5ـ انوری، اوحدالدین محمد. دیوان. به اهتمام پرویز بابایی، چاپ دوم، تهران: نگاه، 1394.

6ـ انوشه، حسن. فرهنگ‌نامه‌ی ادب فارسی. ج2، تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، 1381.

7ـ بهرام‌پورعمران، احمدرضا. رفتنت برایم آمد نداشت. چاپ سوم، تهران: مروارید، 1397.

9ـ بهمنیار، احمد. داستان‌نامه بهمنیاری. تهران: دانشگاه تهران، 1369.

10ـ پورنامداریان، تقی. سفر در مه. تهران: نگاه، 1381.

11ـ تفتازانی، سعداالدین بن عمر. مطول. تهران، 1374 قمری.

12ـ حافظ، شمس‌الدین. دیوان شعر. به سعی سایه، تهران: کارنامه، 1375.

13ـ حسینی، سیدحسن، بیدل. سپهری. سبک هندی، چاپ چهارم، تهران: سروش، 1387.

14ـ خوش‌وقتی، امیر. اتو برای چروک صورت. تهران: افراز، 1390.

15ـ جرجانی، عبدالقاهر، به کوشش جلیل تجلیل، تهران: دانشگاه تهران، 1374.

16ـ دهقانیان، جواد، بررسی محتوا و ساختار طنز در نثر مشروطه (رساله دکتری زبان و ادبیات فارسی، استادان راهنما: دکتر محمدحسین کرمی و دکتر زهرا ریاحی‌امین، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه شیراز، 1386.

17ـ دیچز، دیوید. شیوۀ نقد ادبی. ترجمه محمدتقی صدقیانی و غلامحسین یوسفی، چاپ چهارم، تهران: علمی، 1373 ـ ذوالفقاری، حسن، فرهنگ بزرگ ضرب‌المثل‌های فارسی، جلد اول، تهران: معین، 1388.

18ـ شفیعی کدکنی، محمدرضا. صور خیال در شعر فارسی. تهران: آگاه، 1375.

19ـ شفیعی کدکنی، محمدرضا. موسیقی شعر. چاپ سیزدهم، تهران: آگاه، 1391.

20ـ شفیعی کدکنی، محمدرضا. ادوار شعر فارسی. تهران: سخن، 1380.

21ـ شمیسا، سیروس. انواع ادبی. چاپ پنجم، تهران: فردوس، 1376.

22ـ شمیسا، سیروس. نگاهی تازه به بدیع. چاپ چهاردهم، تهران: میترا، 1381.

23ـ صفا، ذبیح‌الله. تاریخ ادبیات ایران. چاپ یازدهم، جلد پنجم، تهران: فردوس، 1382.

24ـ طالبیان، یحیی تسلیم‌جهرمی، فاطمه، کاریکلماتور در گستره ادبیات فارسی، تهران: فصل پنجم، 1391.

25ـ عزیزمحمدی، فاطمه، «کاریکلماتور در وادی قابوس‌نامه» روزنامه آفتاب یزد، سال چهاردهم، شماره 1761، ص 7، 1385.

26ـ فتوحی، محمود. بلاغت تصویر. تهران: سخن، 1385.

27ـ فرج‌اللهی، مهدی. نانوا هم جوش شیرین می‌زند بیچاره فرهاد. تهران: نیلوفر، 1390.

28ـ کردبچه، لیلا شریفی، غلامحسین، «ایجاز و صنایع ادبی، زیربنای کاریکلماتور» ادبیات پارسی معاصر، سال چهارم، شماره سوم، صص 140 ـ 117، 1393.

29ـ گل‌هاشم، سهراب. قلم کم‌حرف. تهران: افراز، 1395.

30ـ مولوی، شمس‌الدین محمد. کلیات شمس تبریزی. تصحیح بدیع‌الزمان فروزانفر، تهران: نشر دانشگاهی، 1396.

31ـ هاشمی، سیداحمد. جواهرالبلاغه فی المعانی و البیان و البدیع. تهران: الهام، 1377.

32ـ همایی، جلال الدین. فنون بلاغت و صناعات ادبی. تهران: اهورا، 1389.

33ـ Abrams. m. h. (1999). A glossary of literary terms/ seventh. Ed. Boston: heinle.

34ـ Hegel. G. w. f (1979). Esthetique. Traduction originale par s. jankelevitch. Mparis: aubier.