بررسی تأثیر مؤلفه‌های کالبدی سایت-موزه بر توسعه‌ی اکوتوریسم پایدار (مطالعه موردی: سایت-موزه‌ی تخت‌جمشید)
الموضوعات :
1 - استادیار معماری، گروه معماری، واحد شیراز، دانشگاه آزاد اسلامی، شیراز، ایران
2 - دانشجوی دکتری معماری، گروه معماری، واحد شیراز، دانشگاه آزاد اسلامی، شیراز، ایران
الکلمات المفتاحية: سایت-موزه, اکوتوریسم, توسعه‌ی پایدار, تخت‌جمشید,
ملخص المقالة :
گردشگری امروزه یکی از اساسی‌ترین ارکان توسعه‌ی پایدار است که دارای انواع مختلفی از جمله اکوتوریسم پایدار می‌باشد. این نوع از گردشگری سبب درآمد ملی می‌شود و در عین حال منابع را حفظ و باعث احیاء و گسترش آن می‌شود، یکی از عواملی که می‌تواند بر صنعت گردشگری فرهنگی و تاریخی تأثیر گذاشته و از طریق جذب توریست موجب رونق اقتصادی و افزایش رفاه اجتماعی شود موزه می باشد که با اهداف و محتوای گوناگونی ساخته می‌شوند. موزه‌های فضای باز و یا سایت-موزه می‌توانند ارتباطی پویا بین سایت، اشیاء ارزشمند آن، بازدیدکنندگان، فرهنگ و طبیعت (بوم) منطقه برقرار کنند و اهداف آموزشی و پژوهشی را نیز دنبال کنند. مسئله‌ی پیش رو این است که در ایران، موزه ها به دلیل عدم جذابیت از حیث عملکردی و معماری، مورد توجه قرار نمی گیرند، این در حالی است که این نوع از بنا در بحث پایداری می تواند بسیار موثر واقع شده و بحث حفاظت از میراث را نیز سبب شود. هدف از انجام این پژوهش ارزیابی سایت-موزه-ی تخت‌جمشید به عنوان نمونه موردی و شناخت نقاط قوت و ضعف مولفه‌‌های محیطی آن و تأثیر این مولفه‌ها بر توسعه‌ی اکوتوریسم پایدار است. در تحقیق حاضر، اطلاعات مورد نیاز به دو شیوه کتابخانه‌ای و میدانی و از طریق فیش‌نویسی و پرسشنامه جمع‌آوری شده‌است. از آن‌جا که تخت‌جمشید یک سایت-موزه است و از لحاظ مکان‌یابی در استان فارس قرار دارد، جامعه‌ی آماری این پژوهش بازدیدکنندگان این سایت بوده‌اند و حجم نمونه نیز بر اساس این جامعه‌ی آماری محاسبه شده‌است. در انتها تعداد 305 پرسشنامه از تحقیقات میدانی حاصل شده و داده‌ها به وسیله نرم‌افزار SPSS و با استفاده از شیوه تحلیل عاملی اکتشافی و آزمون‌های فریدمن و T مورد تحلیل و بررسی قرار گرفته‌است. نتایج حاصل از تحقیقات میدانی نشان می‌دهد که پنج عامل بنای معماری، خاطره‌سازی و رضایت، فضاسازی بیرونی، توجه به بستر (حفظ میراث بومی و توجه به بستر و زمینه) و فضاسازی درونی در سایت-موزه از عوامل کالبدی هستند که بر اصول اکوتوریسم پایدار تأثیر دارند.
1. Abdollahi, S;(2015). A Design for Takht-e Soleymān Site Museum. Athar Journal, 33(56), 143-154. [Persian]
2. Abedini, F., Nazarpour,M;(2013). Ecotourism architecture, examining the role of design with a sustainable architecture approach in the development of the tourism industry. The first national conference on architecture and sustainable urban spaces. [Persian]
3. Abrahams, E., & Bama, H. K. N; (2023). Heritage interpretation as a catalyst for sustainable ecotourism in protected areas: A systematic literature review. Studia Periegetica, 42(2), 119-142.
4. Akbari Samani, N., Badri, A., Salmani, M; (2014). Assessment of Sustainable Rural Tourism Case study: Saman District, Shahrekord County. Geography and urban-regional analysis, Vol 9, 29-48. Doi: 10.22111/GAIJ.2014.1387 [Persian]
5. Akbari, S., Bemanian, M;(2008). Rural ecotourism and its r ole in sustainable development of Kandovan village in Iran. Village and Development, 11(1), 131-150. [Persian]
6. Alen, M., Andi, D; (2009). Ecotorism development a manual for conservation planners and managers planning. Tehran. Abizh Press. [Persian]
7. Alizadeh, H., Firouzi, M., Ajzashokouhi, M., Naghibirokni, N; (2013). Measurement and evaluation of sustainability indicators in the tourism industry in Ahvaz city. The Journal of Spatial Planning, 145-172. [Persian]
8. Aminzadeh, B; (2016). Values in urban landscape design: sustainability, beauty and identity. Tehran. University of Tehran Press. [Persian]
9. Aminzadeh, B., Agha Ebrahimi Saamaani, F; (2006). Documenting the ancient landscape of Persepolis. Honarhaye Zibaa. (27). 77-86.
10. Azad, M., Mirhashemi Routeh, E; (2016). Cultural Approach in Development and Conservation of Valued Context in Rural Setting. JHRE , 35 (154), 89-106. [Persian]
11. Azar, A., Saidi, R; (2023). Feasibility of health tourism capacities in Maragheh city with emphasis on sustainable urban development. Urban Environmental Planning and Development, 3(10), 35-50.Doi: 10.30495/JUEPD.2023.1978929.1140 [Persian]
12. Bakhtiari Moghaddam Ziabari, Z., Kamran Kasmaei, H; (2020). Barriers to the Development of Ecotourism Resorts Tourism in Saravan Rural Heritage Museum, Iran. international journal of architectural engineering and urban planning, 30(1), 87-96. DOI: 10.22068/ijaup.30.1.87
13. Baloch, Q. B., Shah, S. N., Iqbal, N., Sheeraz, M., Asadullah, M., Mahar, S., & Khan, A. U;(2022). Impact of tourism development upon environmental sustainability: A suggested framework for sustainable ecotourism. Environmental Science and Pollution Research, 30(3), 5917-5930.
14. Boroumand, A., & Karimi, A; (2021). Re-conceptualizing and presenting a conceptual model for sustainable ecotourism based on public participation. Journal of Environmental Science Studies, 6(1), 3419-3433. [Persian]
15. Chakraborty, A. (2022), Geodiversity and Tourism Sustainability in the Anthropocene. Tour. Hosp. 2022, 3, 496-508. Doi: 10. 3390/tourhosp3020031.
16. Dolatabadi, F., Yaghoubzadeh, R; (2009). Cultural tourism. Tehran. Islamic Azad University Publications, Science Production Development Office. [Persian]
17. Dzhandzhugazova, E. A., Ilina, E. L., Latkin, A. N., Davydovich, A. R., & Valedinskaya, E. N; (2018). Ecotourism Programs in the Context of the Perception of Natural and Cultural Landscapes (on the Example of the Kizhi Museum Reserve). Ekoloji Dergisi, (106), 1-6.
18. Hafezniya, M; (2017). An introduction to the research method in humanities. The Center for Studying and Compling University Books in Humanitics (SAMT). Institute for Research and Development in the Humanities. [Persian]
19. Hardy, A & co; (2002). Sustainable tourism: an overview of concept and its position in relation to conceptualisations of tourism. Journal of sustainable tourism,10(6), 475-496. Doi: 10.1080/09669580208667183
20. Heidari, S; (2016). An introduction to research methods in architecture, with an analytical approach to architectural thesis writing.Tehran. Fekkre No. [Persian]
21. Huijun, Zh., Doyon,L; (2020). A Century of Archaeological Heritage Protection and Exhibition in China.The Historic Environment: Policy & Practice , 12(2), 146-163. Doi: 10.1080/17567505.2020.1836931
22. Jomehpour, M; (2007). Kariz is the achievement of indigenous knowledge and culture: the habitats of the desert banks, and related systems in Iran and its sustainable exploitation (the example of Kashan Kariz). Ranking Scientific-Progrative (Ministry of Science), (33), 27 – 64. [Persian]
23. Kavousi,M., Karimi S; (2013). The importance and role of museums in the development of tourism (case study: Isfahan city), second National conference of applied researches in geography and tourism, 22-31. [Persian]
24. Kousheshgaran, A., Hematian, F., Hanachi, P; (2010). Protection and development in valuable rural contexts.Tehran. Bonyad Maskan. [Persian]
25. Moolman H; (1996). Site museum: Their origins, definition and categorization. Museum management and curatorship, 387-400. Doi:10.1016/S0260-4779(96)00063-5
26. Moscardo G.;(2003). Interpretation and sustainable tourism: functions, examples and principles. Journal of tourism studies. (14), 112-123.
27. Nasiri jan agha, F., Mahmoudi chenari, H., Mofaberi lifshagard, H; (2018). Studying the state of climatic comfort in historical and ancient museum site of Booye - Amlash for tourism. Environmental research and technology., 3(5), 43-57. Doi:10.29252/.3.5.43 [Persian]
28. Nasirsalami, M., Rezaei, M; (2014). Studies in the art museum. Tehran. Tahan publication. [Persian]
29. Nasseh, N., Taghavi, L; (2019). Sustainable Tourism Indicators in Achieving Economic, Social, Cultural and Environmental Values: Presenting Solutions for the Devastating Effects. Human and Environment., No. 50 Autumn, 25-39. Dor: 20.1001.1.15625532.1398.17.3.3.5. [Persian]
30. Nohtani, M., Vahabzadeh, G., & Mousavi, R; (2022). Definition of Ecotourism Development Strategies (Case Study: Shesh Roudbar Basin, Mazandaran Province). J. Env. Sci. Tech., Vol 24, No. 5, 19-31. Doi: 10.30495/JEST.2023.32399.4045. [Persian]
31. Paardekooper, R; (2020). The Story of your Site: Archaeological Site Museums and Archaeological Open-Air Museums. EXARC Journal, (4).
32. Pourmohammad, L; (2014). The site-museum of the ancient city of Jurjan with an emphasis on preserving the historical site. Non-profit non-governmental Rozbahan Institute of Higher Education. [Persian]
33. Pour Yousef zadeh, S., Bemanian, M., Ansari, M; (2012). Principles of Landscape Restoration in Natural and Historical Sites. The Monthly Scientific Journal of Bagh-e Nazar, 9(22), 35-44. [Persian]
34. Pur.Ahmad, A., Mahdi, A., Mahdian Banamiri, M., Mirzai Kutenai, Z., & Mohamadi, A; (2012). Survey and Analysis of the Role of Museums in Cultural Tourism Development (A case study of museums in eastern Mazandaran). Journal of Tourism Planning and Development, 1(1), 105-128. [Persian]
35. Rahimi poursheykhinejad, M., Modaberi, H., Rahbarhashemi, M,. Shadpour, M;(2014). Feasibility of building the site of the historical-archaeological village museum of Boyeh in Amlesh city by using the SWOT analytical model with a tourism approach. JSHSP, 9(26), 141-163. [Persian]
36. Rezaei, M. R., & Ghasemi, M; (2022). Assessing tourism capabilities and its role in urban development with emphasis on strategic planning (Case study: Kerman). Journal of Urban Environmental Planning and Development, 2(5), 1-16. Dor: 20.1001.1.27833496.1401.2.5.8.1. [Persian]
37. Rezaei, M., Molavi, M; (2015). Sustainable development and native architecture in Iran. Tehran. Simaye danesh. [Persian]
38. Ross S. Wall G. 1999. Ecotourism: towards congruence between theory and practice. Tourism management,20(1), 123-132. Doi:10.1016/S0261-5177(98)00098-3
39. Sajadi, S., Karbaschi, M; (2017). The necessity of designing an archeology and architecture site-museum with a tourism approach. The second international conference on civil engineering, architecture and crisis management, 1-17. [Persian]
40. Soltani, A., Firouzmandi, B.,Shabani Samgh Abaadi, R., Khamseh, H; (2019). Controversy about the identification of factors that destroyed the Persepolis complex. Honar- e- Eslami. 15(36),67-85. Doi: 10.22034/IAS.2020.103892.
41. UNESCO; (2012) Role of Museums in Education and Cultural Tourism Development, Moscow Office and the Intergovernmental Foundation for Educational, Scientific and Cultural Cooperation for CIS countries (IFESCCO), Moscow.
42. Weaver D; (1995). Sustainable ecotourism: Balancing economic, environmental and social goals within ethical framework. The journal of tourism studies. 20, 5-13.
43. Zal,M., Ramezanzadeh Lasbouei, M, & Jorbanian; (2020). Ancestral museums and its role in the development of cultural heritage tourism in historic cities (Case Study Kolbadi house's museum in Sari). Urban Tourism, 7(1 ), 50-37. Doi:10.22059/JUT.2018.241203.382. [Persian]
44. Zhang, C., & Light, R; (2023). Exploring the Inherent Conflicts of the Site Museum. The International Journal of the Inclusive Museum, 17(1), 7-22. Doi:10.18848/1835-2014/CGP/v17i01/7-22
