بررسی مؤلفه‌های گفتمان‌مدار کارگزاران اجتماعی در تذکرةالاولیا عطار براساس نقش عرفانی فضیل‌بن‌عیاض و باتکیه‌برالگوی ون لیوون
الموضوعات : عرفان اسلامی
1 - استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی،واحد یادگار امام خمینی(ره) شهر ری، ،دانشگاه آزاد اسلامی،تهران،ایران.
Naseri915@yahoo.com
الکلمات المفتاحية: Critical Discourse Analysis, تذکرةالاولیا, تحلیل گفتمان, انتقادی, کارگزار اجتماعی, ون لیوون, فضیل بن عیاض, Social agent, Van Leeuwen, Tazkerat Al-Owliya, Fazil Ibn Ayyaz,
ملخص المقالة :
در میان آثار ادبیات عرفانی، تذکرة الاولیا، به عنوان یکی از آثار ارزشمند عطار نیشابوری به جهت پرداختن به حالات ،اندیشه ها و سخنان عارفان و مشایخ تصوف، طیف وسیعی از روابط و مناسبات اجتماعی را در خود جمع دارد . تأکید عطار براین امر سبب می شود که کارگزاران اجتماعی اثرش به شیوه های مختلف بازنمایی شوند. این بازنمایی ها هدفمند و در جهت القای ایدئولوژی عرفانی عطار بر مخاطب است. هدف اصلی این پژوهش، تحلیل گفتمان ذکر فضیل بن عیاض بر مبنای الگوی ون لیوون و بررسی شیوه های بازنمایی کارگزاران اجتماعی در آن است. از آن جا که عطار در این حکایت با کمرنگ سازی نظام گفتمانی سارق و حاکم و همچنین برجسته سازی نظام گفتمانی عارف در پی معرفت استعلایی و نمایش مقام معنوی فضیل است؛ لذا تحلیل گفتمان فضیل به عنوان گفتمانی برخاسته از قشر اجتماعی عرفای آن دوران، پرده از نتایج جدیدی بر می‌دارد. در پژوهش حاضر بر آن شدیم که به بیان مناسبات فعال سازی ها ومنفعل سازی های کارگزاران اجتماعی بپردازیم تا دریابیم که عطار چگونه در یک خلاقیت سبکی، مخاطب را با نام افراد، گروه ها، مکان ها و زمان هایی که کارگزاران اجتماعی در آن نقش فعال دارند آشنا می‌سازد و از چه تمهیداتی جهت تعیین نقش و فعال سازی کارگزاران اجتماعی پیرامون کنش فضیل بن عیاض و منفعل سازی مربوط به عملکرد مریدان او به ویژه هارون‌الرشید، بهره جسته است. این مهم با رویکردی تحلیل ادبی و عرفانی به انجام خواهد رسید.
_||_
